Dramat to utwór, przeznaczony do wystawiania na scenie, ale też czytania. Przez epoki jego kształt istotnie się zmieniał. Twórcy epoki romantyzmu czerpali z założeń dramatu szekspirowskiego, porzucając reguły dramatu antycznego. Przykładem dramatu romantycznego są „Dziady” Adama Mickiewicza.
Twórcy romantyczni nie przestrzegali antycznej zasady trzech jedności (miejsca, czasu i akcji). Wydarzenia w trzeciej części dramatu rozgrywają się w wielu miejscach: w celi klasztoru bazylianów w Wilnie, w Warszawie, w wiejskim domu pod Lwowem oraz na cmentarzu w noc dziadów. Akcja drugiej części rozgrywa się w cmentarnej kaplicy, a czwartej - w domu księdza. Nie została zachowana również zasada jedności czasu, między kolejnymi scenami mijają miesiące. Złamana została również zasada jedności akcji, ponieważ pojawia się wiele różnorodnych wątków.
Dramat jest achronologiczny, na co wskazuje już kolejność wydawania poszczególnych części. Jako pierwsze ukazały się „Dziady cz. II” i „Dziady IV”, następnie „Dziady cz. III”, a pierwsza część cyklu nie została ukończona. Utwór charakteryzuje się też kompozycją otwartą. Ma luźną, epizodyczną strukturę, nie pojawia się prosty ciąg przyczynowo-skutkowy. Poszczególne sceny nie są ze sobą ściśle powiązane. Zakończenie dramatu nie jest jasne. W drugiej części, utwór kończy wyjście widma i kobiety z kaplicy. Nie wiadomo, kiedy upiór przestanie podążać za pasterką ani czego od niej oczekuje. Czwarta część dramatu kończy się odejściem Gustawa w nieokreślonym kierunku. W trzeciej części „Dziadów” los Konrada pozostaje nierozwiązany. Cały cykl spajają obrzęd dziadów oraz postać głównego bohatera, Gustawa-Konrada.
Charakterystyczną cechą tego typu dramatu jest także obecność bohatera romantycznego. Biografia Gustawa-Konrada wpisuje się w ten wzorzec. W części drugiej i czwartej pojawia się, jako widmo nieszczęśliwie zakochanego mężczyzny. Gustaw opowiada księdzu historię cierpienia, które doprowadziło go do samobójczej śmierci. Chłopak był nadmiernie wrażliwy, uwierzył w wyidealizowaną wizję miłości, opisywaną w literaturze. Reprezentuje światopogląd romantyczny, kieruje się emocjami i duszą, a nie zdrowym rozsądkiem, dlatego wchodzi w polemikę z księdzem, będącym racjonalistą. Wrażliwość i marzycielska natura doprowadziły Gustawa do upadku. Zakochał się w Maryli, którą uznał za swoją bratnią duszę. Kobieta poślubiła jednak innego mężczyznę, a Gustaw popełnił samobójstwo. Ponosi konsekwencje tego grzechu. Snuje się po ziemi jako upiór i co roku od nowa przeżywa swoje cierpienie.
Charakterystycznym elementem biografii bohatera romantycznego jest przemiana wewnętrzna. Gustaw przechodzi ją w trzeciej części dramatu, co podkreśla zmiana imienia na Konrad. Mężczyzna przestaje skupiać się na cierpieniu, związanym z nieszczęśliwą miłością. Postanawia poświęcić się dla dobra ojczyzny, staje się bojownikiem o wolność. Przechodzi prometejski bunt przeciwko Bogu, chce objąć przywództwo nad narodem.
Dramat romantyczny jest niesceniczny, został przeznaczony wyłącznie do czytania. „Dziady” są trudne do wystawienia na scenie, ponieważ pojawiają się liczne postaci fantastyczne (widma, upiory, anioły, złe duchy). Zmieniające się miejsce akcji powoduje również trudności, związane z dekoracją sceny. Premiera „Dziadów” na scenie odbyła się dopiero w 1901 roku.
W dramacie romantycznym złamaniu ulega również antyczna zasada decorum, czyli zgodności treści z formą i jednorodności stylistycznej. W utworze świat realny przeplata się z fantastycznym, o czym świadczy obecność dusz czyśćcowych oraz dobrych i złych duchów, toczących walkę o duszę Konrada lub dręczących Senatora we śnie. W dramacie pojawiają się różne kategorie stylistyczne. Obecne są elementy tragizmu (kara za grzechy, cierpienie więźniów) oraz komizmu (rozmowa Gustawa z gałęzią, którą traktuje, jak człowieka). Pojawia się także synkretyzm rodzajowy. Utwór ma formę dramatu, jest podzielony na role, obecne są też didaskalia. Pojawiają się jednak również elementy liryczne, takie jak wyszukane metafory i poetyckie opisy. Utwór posiada także cechy epickie, bohaterowie opowiadają sobie bajki i historie.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:23:58.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.