„Mit o powstaniu świata” jest mitem kosmogonicznym, tłumaczącym w jaki sposób, według starożytnych Greków, powstał świat. Utwór należy do zbioru „Mitologii” Jana Parandowskiego, który został wydany w 1924 roku.
Spis treści
Według Greków świat wyłonił się z Chaosu. Jako pierwsi powstali tytani Nieba i Ziemi — Gaja i Uranos. Żona rodziła mu dzieci w postaci tytanów, cyklopów i sturękich, jednak przerażony nimi Uranos strącał je do Tartaru. Uratowała więc syna, Kronosa, i namówiła do spisku. Tytan okaleczy ojca i zrzucił w czeluść Hadesu.
Kronos wraz z Reją przejęli rządy nad światem. Pokonany Uranos przeklął syna, który również miał zostać obalony przez własne dziecko. Z tego względu Kronos połykał swoje dzieci zaraz po powiciu. Zrozpaczona Reja uratowała szóste dziecko, dając mężowi do połknięcia kamień. Syna imieniem Dzeus sprowadziła na Ziemię i dała na wychowanie nimfom. Żywił się mlekiem kozy Amaltei, którą bardzo kochał. Jej ukruszony róg stworzył róg obfitości, a po jej śmierci skóra stała się Egidą, najdoskonalszym pancerzem świata.
Dorosły Zeus wypowiedział wojnę Kronosowi. Aby nie walczyć samodzielnie, rozkazał matce podać ojcu środek na wymioty. Tytan wypluł pięciu bogów — Hadesa, Posejdona, Herę, Demeter oraz Hestię. Stoczyli ciężki bój. Kronos trafił do Tartaru, a wszyscy jego sprzymierzeńcy zostali surowo ukarani.
Gaja nie potrafiła się pogodzić z tym, co zrobił jej dzieciom, gigantom Zeus. Z tego względu wydała na świat pokolenie gigantów, które wypowiedziały wojnę Olimpowi. Do zwycięstwa przyczynił się Herakles, który jako człowiek mógł pokonać gigantów. Gaja urodziła więc Tyfona, najsilniejszego z Gigantów, którego zlękli się wszyscy bogowie poza Zeusem. Uciekli do Egiptu i tam zmienili się w zwierzęta. Król bogów wygrał z gigantem i przywalił go Sycylią. Próby ucieczki Tyfona wywołują trzęsienia ziemi i przebudzenia wulkanu.
Istnieją dwa mitologiczne wyjaśnienia powstania ludzi. Jedno zakłada powstanie ich z początkami ziemi, a drugie, że są dziełem Prometeusza — tytana. Według podań ulepił człowieka z gliny, a przez to, że był słaby i wątły wykradł dla niego ogień, za co został ukarany.
Na początku był Chaos, z którego nic nie wynikało. Była to ogromna pustka, która ogarniała nicość. Z niej wyłonili się dwaj pierwsi tytani — Gaja (Ziemia) i Uranos (Niebo). Dali oni początek tytanom, cyklopom i sturękim. Ojciec nie lubił swoich dzieci, przez co zrzucał je do Tartaru. Zbuntował się Kronos za namową matki i zrzucił ojca z tronu do Tartaru. Uranos przeklął go, zwiastując, że jego również obali syn.
Zlękniony przepowiednią Kronos połykał wszystkie dzieci, które dawała mu Reja zaraz po narodzinach. Szóste dziecko zostało jednak uratowane, ponieważ matka podała tytanowi kamień. Sprowadziła go na ziemię i nadała mu imię Zeus.
Dziecko było wychowywane przez nimfy i kozę Amalteę, która karmiła go własnym mlekiem. Gdy ukruszyła sobie róg, pobłogosławił go i powstał w ten sposób róg obfitości. Zwierzęta usługiwały mu, przynosząc ambrozję i najwspanialsze dobra przyrody. Amaltea, umierając, ofiarowała mu swoją skórę, z której stworzył najdoskonalszy ze wszystkich pancerzy — egidę.
Gdy podrósł, rozpoczął wojnę z ojcem. Wpierw jednak namówił matkę, aby podała Kronosowi środek na wymioty. W ten sposób wyrzucił z siebie piątkę jego rodzeństwa: Hadesa, Posejdona, Demeter, Herę i Hestię. Wsparli go w walce z ojcem. Wojna trwała bardzo długo, ponieważ Kronosa wspierali uwolnieni z Tartaru tytani, cyklopi i sturęcy. Wygrali jednak bogowie, a ojciec wraz ze wspierającymi go żołnierzami zostali dotkliwie okaleczeni i strąceni do Hadesu. Bogowie zasiedli na Olimpie, a na ich czele stanął Zeus.
Gaja nie mogła pogodzić się z tym, w jaki sposób bogowie potraktowali jej dzieci. Zemściła się, wydając na świat gigantów, którzy sprzeciwili się ich władzy. Bój był trudny, ponieważ tylko człowiek mógł pokonać gigantów. Z tego względu kluczową rolę odegrał Herakles, który jako człowiek z boską siłą był w stanie ich pokonać.
Bój jednak się nie zakończył, ponieważ Gaja urodziła Tyfona — najsilniejszego z gigantów, którzy wystraszył wszystkich bogów, którzy uciekli do Egiptu i chowali się pod postacią zwierząt. Zeus jednak stoczył z nim bój i pokonał giganta. Przywalił go wyspą Sycylią, która trzęsie się, gdy Tyfon próbuje się wydostać.
W mitach istniały dwa wyjaśnienia, skąd wzięli się ludzie. Powstali już za czasów Kronosa, kiedy to przypadł złoty wiek. Rzeki płynęły mlekiem, a ludzie mieli wszystkiego pod dostatkiem. Później nadszedł srebrny, gdy Zeus obalił ojca. Ludzie Kronosa zostali zamienieni w przyjazne demony. Człowiek srebrnego wieku był lichszy, jednak dalej nie mógł narzekać na zdrowie, byli jednak źli i dumni, dlatego zostali wytępieni. Następnie nadeszło pokolenie brązu, które ponad wszystko kochało wojnę, a obdarzeni niesamowitą siłą ludzie byli wstanie dokonać niemożliwego (z tego pokolenia wywodził się Tezeusz). Obecnie trwa wiek żelazny, ludzi wątłych i słabych.
Inny przekaz mówił, że ludzie są dziełem Prometeusza, których ulepił z gliny. Tchnął w nich życie i dbał o swoje dzieło, pokazując im rzemiosło i rolnictwo. Człowiek był jednak słaby, przez co tytan postanowił wykraść ogień olimpijski, aby mogli się ogrzać. Został za to ukarany. Sprowadzono mu piękną kobietę, która otrzymała wszystko, co najlepsze od bogów — siłę, piękno i mądrość. Pandora, bo tak miała na imię, nie została jednak żoną Prometeusza, ponieważ zwietrzył postęp. Jego brat nie był jednak tak sprytny i ożenił się z nią. Nierozumna kobieta otworzyła beczkę, która została jej podarowana w wianie od bogów. Były w niej największe okropności, choroby, cierpienia, które rozpowszechniły się po świecie.
Prometeusz pragnął odpłacić bogom. Zabił byka, którego podzielił na dwie części i przykrył skórą. Jedna była pełna mięsa, druga zaś samego tłuszczu i kości. Bogowie mieli wybrać, którą wolą, a takie ofiary będą składać ludzie do końca świata. Zeus wybrał drugi podarek, co ogromnie go zdenerwowało. Przykuł Prometeusza do skały, a codziennie ptactwo wydzierało mu wątrobę. Zemsta dotknęła także ludzi, którzy byli nękani klęskami żywiołowymi. Wielu z nich zginęło. Ocaleni udali się do wyroczni, która poradziła, aby rozrzucili kości ziemi. Wykonali więc jej rozkaz i wyrzucali skalne okruchy, z których powstały na nowo zwierzęta i ludzie. Świat nie był lepszy, jednak Zeus już nie sprowadzał takich klęsk na kolejne pokolenia.
Aktualizacja: 2022-10-29 20:49:24.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.