Czego chcesz od nas, Panie – interpretacja

Autorką interpretacji jest: Adrianna Strużyńska.

Pieśń XXV (Czego chcesz od nas, Panie)” prawdopodobnie powstała około 1558 roku, a została wydana w 1562 roku. Należy do pierwszych utworów literackich opublikowanych w języku polskim. Utwór jest manifestem religijnym oraz wyraża humanistyczny światopogląd poety.

  • Czego chcesz od nas, Panie - analiza utworu
  • Czego chcesz od nas, Panie - interpretacja utworu
  • Czego chcesz od nas, Panie - analiza utworu

    Ze względu na gatunek literacki, do którego należy, utwór jest nazywany również „Hymnem”. Wiersz należy do pieśni, a jego dodatkowe cechy sugerują, że jest to właśnie hymn - zawiera wątki dziękczynne, pochwalne i błagalne. Potwierdzają to również obecność zbiorowego podmiotu lirycznego, podniosły, patetyczny ton i apostrofy do Boga.

    Osoba mówiąca wypowiada się w imieniu wspólnoty ludzi wierzących, z którą się identyfikuje, utwór należy do liryki bezpośredniej. Świadczy o tym zastosowanie czasowników w pierwszej osobie liczby mnogiej i odpowiednie zaimki osobowe („wyznawamy”, „nie mamy”, „chowaj nas”, „niech będziem”). Adresatem utworu jest Bóg chrześcijański, przedstawiony jako idealny władca świata, największy mędrzec, architekt rzeczywistości. Świadczą o tym zaimki osobowe pisane wielką literą („Ciebie”, „Twoje”, „Cię”, „Twa”). Nagromadzenie zaimków dzierżawczych podkreśla, że cały świat jest własnością Boga, który go stworzył. Pieśń należy do liryki inwokacyjnej o tematyce religijno-filozoficznej.

    Utwór ma budowę regularną, charakterystyczną dla swojego gatunku. Składa się z siedmiu czterowersowych zwrotek. Pieśń została napisana trzynastozgłoskowcem, ze średniówką po siódmej sylabie. Autor zastosował rymy żeńskie parzyste w układzie aabb ccdd itd., co nadaje rytm. Ma to duże znaczenie, ponieważ pieśń jest śpiewana w kościołach. Utwór przybiera formę dziękczynnej, pochwalnej modlitwy.

    Warstwa stylistyczna utworu jest bardzo bogata, panuje podniosły, uroczysty nastrój. Dominują epitety, wyrażające doskonałość boskiego stworzenia („hojne dary”, „przystojniejszej ofiary”, „złotemi gwiazdami”, „nieobeszłej ziemi”, „wód nieprzebranych”, „kłosianym wieńcu”, „nocna rosa”, „zagorzałe zboża”). Podmiot liryczny przedstawia dokonania Boga w sposób przenośny, pojawia się wiele metafor („złotemi gwiazdami ślicznieś uhaftował”, „przykryłeś jej nagość zioły rozlicznemi”, „w kłosianym wieńcu Lato chodzi”). Zjawiska przyrody nabierają cech ludzkich, poeta stosuje personifikacje („w brzegach morze stoi, a zamierzonych granic przeskoczyć sie boi”, „rozliczne kwiatki Wiosna rodzi”, „biały dzień a noc ciemna swoje czasy znają”).

    Utwór jest rytmiczny również przez anafory, na początku wersów powtarza się to samo wyrażenie („czego chcesz od nas, Panie”, „czego za dobrodziejstwa”). W pieśni pojawia się pytanie retoryczne („Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?”), które służy również jako tytuł utworu. Ze względu na czas powstania, w utworze można zauważyć wiele archaizmów („wszędy”, „nieobeszłej”, „k woli”, „snadnie”, „pochwalon”, „zawżdy”).

    Czego chcesz od nas, Panie - interpretacja utworu

    Pieśń to wyjątkowy opis świata, który funkcjonuje zgodnie z wolą Boga. Panuje harmonia, porządek, boskie stworzenie jest idealne, zaplanowane pod każdym względem. Nic nie zaburza odwiecznych praw natury. Woda znajduje się w morzach, rzekach i jeziorach, nigdy nie występuje z brzegów. Dzień i noc wyznaczają rytm życia na ziemi. Podmiot liryczny podziwia porządek panujący w przyrodzie, każda pora roku jest równie piękna. Wiosną wszystko rozkwita i budzi się do życia, lato jest czasem zbiorów, jesień daje dojrzałe owoce i warzywa, pozwalające przetrwać zimę, będącą okazją do odpoczynku. Wszystkie stworzone przez Boga zjawiska przyrody mają swój cel i pozwalają spokojnie żyć człowiekowi i innym stworzeniom.

    Utwór jest próbą zawarcia całej potęgi świata w kilku krótkich strofach. Podmiot liryczny podziwia zarówno cały wszechświat, jak i całkowite drobiazgi, na przykład rosę widoczną na liściach. Pieśń rozpoczyna się od apostrofy do Boga. Osoba mówiąca wypowiada się w imieniu wszystkich osób wierzących, które wielbią boskie stworzenie. Bóg w utworze jest wszechobecny, znajduje się w morzu, na ziemi, niebie, a nawet w otchłaniach, gdzie człowiek nigdy nie dociera. Podmiot liryczny nie wie, jak dziękować stwórcy za tak wielkie dary. Zwraca się do stwórcy z pytaniem czego oczekuje, ale nie spodziewa się odpowiedzi. Wie, że Bóg nie ceni sobie dóbr materialnych, nie oczekuje drogocennych ofiar. Najbardziej cieszy go dar wiary, jest to najlepsze co mogą dać mu jego wyznawcy. Bóg za swoją hojność oczekuje tylko ufności i szczerego oddania.

    Osoba mówiąca opisuje potęgę Boga przez wyliczenie wszystkich otaczających człowieka stworzeń i zjawisk przyrody. Podmiot liryczny rozpoczyna pochwałę działalności stwórcy od kosmosu. Wystarczy podnieść głowę, aby dostrzec niebo i gwiazdy, po spojrzeniu w dół widoczna jest ziemia, pokryta ziołami i roślinami, które są pożywieniem dla ludzi i zwierząt. Są one opisane na zasadzie kontrastu między kosmosem i ziemią, przestrzenią a materią. Jest to nawiązanie do biblijnych „Psalmów”, które tłumaczył Kochanowski. Tam również można znaleźć poetycki opis niebios, gwiazd i księżyca.

    Podmiot liryczny podziwia również wodę, skomplikowaną sieć mórz, oceanów, jezior i rzek, w których się ona przemieszcza. Fascynuje go też nieuchronna zmienność pór roku, którym autor nadał cech ludzkich, ich nazwy są zapisane wielką literą. Wykonują one czynności zarezerwowane dla człowieka, wiosna rodzi, lato chodzi, jesień daje, a zima wstaje. Podmiot liryczny skupia się również na detalach, często niedocenianych w codziennym życiu. Zachwyca się bożym planem, który pozwala wyżywić zwierzęta i ludzi. Rosa i deszcz dają wodę niezbędną do rozwoju roślin, będących pożywieniem dla wszystkich stworzeń.

    Podmiot liryczny nie tylko dziękuje i wychwala Boga, ale ma też do niego prośby. Ponownie zwraca się do stwórcy z prośbą o dalszą łaskę i opiekę. Wierzący ufają Bogu, wiedzą, że z jego pomocą, będą w stanie przetrwać kolejne lata. Utwór ma budowę klamrową. Rozpoczyna się apostrofą do Boga, po której następuje pochwała stworzenia. W ostatnich strofach ponownie pojawia się bezpośredni zwrot do stwórcy. Utwór jest przykładem światopoglądu humanistycznego. Człowiek jest dziedzicem Boga, wychwala jego dzieło, uznaje je za doskonałe. Mimo religijnego charakteru utworu, na pierwszym planie znajduje się człowiek. Boskie stworzenie jest tak wspaniałe, ponieważ służy ludziom do przetrwania i spokojnego życia. Bóg pełni rolę nie tylko doskonałego architekta i artysty, ale też troskliwego ojca, dbającego o swoje dzieci.

    Taki obraz stwórcy jest daleki od średniowiecznej wizji, według której Bóg jest surowym sędzią, bezlitośnie oceniającym ludzi. Dystans między Bogiem a człowiekiem jest zminimalizowany przez liczne apostrofy, wierni bez lęku zwracają się do swojego Pana. Wspólnota wierzących nie obawia się rozmowy z Bogiem, szanuje stwórcę, ale też nie obawia się prosić go o dalsze łaski. Dla autora, typowego człowieka renesansu, afirmacja rzeczywistości była równoznaczna z wielbieniem Boga. Jest on obecny we wszystkich elementach swojego stworzenia, nie tylko w świątyniach wznoszonych na jego cześć. W utworach Kochanowskiego widoczny jest wpływ głębokiej wiary, która była radosna i pogodna, a nie pełna strachu przed karą za grzechy.


    Przeczytaj także: Pieśń o dobrej sławie interpretacja

    Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.

    Ostatnia aktualizacja: 2022-08-11 20:23:51