Pieśń XXIV z Ksiąg wtórych – Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony – interpretacja

Autorka interpretacji: Aneta Wideł.
Portret Jana Kochanowskiego

Jan Kochanowski, Józef Buchbinder, 1884

Utwór „Pieśń XXIV [Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony]” autorstwa Jana Kochanowskiego pochodzi z wydanych w 1586 roku „Ksiąg wtórych”, wchodzących w skład znanego cyklu „Pieśni”. Dzieło jest ostatnim utworem zbioru i stanowi posumowanie całego dorobku artystycznego poety. Skupia się na roli jego twórczości, poczuciu wyjątkowości artysty, a także przekonaniu o nieśmiertelności poezji.

Spis treści

Pieśń XXIV z Ksiąg wtórych - analiza utworu i środki stylistyczne

Pieśń Jana Kochanowskiego należy do liryki bezpośredniej, o czym świadczą odpowiednie zaimki („Mój Myszkowski”) oraz czasowniki w pierwszej osobie liczby pojedynczej („nie umrę”). Według tytułu jest przykładem pieśni o tematyce autorefleksyjnej. Poeta skupia się na roli zarówno własnej, jak i swojej poezji. Z tego względu dzieło zaliczyć można również do liryki autotematycznej, a podmiot liryczny jest tożsamy z samym poetą.

Utwór ma regularną, stroficzną budowę. Pisany jest trzynastozgłoskowcem i składa się sześciu czterowersowych strof. Na rytmikę tekstu bardzo duży wpływ mają dokładne rymy o układzie parzystym. Dzieło jest bardzo luźną parafrazą „Ody XX [Niezwykłe mając i niekruche skrzydła]”, zwanej też „Do mecenasa” autorstwa rzymskiego poety Horacego.

Warstwa stylistyczna utworu jest niezwykle rozbudowana. Znaleźć w nim można przede wszystkim epitety („skóra chropawa”; „puste brzegi”), metafory („Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony / Polecę precz”; „Już mi w ptaka białego wierzch sie głowy mieni”), anaforę („Już mi”), apostrofę („Świec i dzwonów zaniechaj”), przerzutnie („ze dwojej złożony / Natury”; „Muzom poświęcony / Ptak”), inwersje („Puste brzegi nawiedzę Bosfora hucznego”; „O mnie Moskwa i będą wiedzieć Tatarowie”), instrumentacje zgłoskowe („piórem opatrzony / Polecę precz, poeta”; „pogrzebie żadne narzekanie, / Żaden [...] uskarżanie […] / żałobliwym żołtarzów”) oraz archaizmy („dwojej”; „żołtarz”).

Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony - interpretacja pieśni

Pieśń XXIV o incipicie „Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony” stanowi osobisty manifest poety przekonanego o swojej wielkości. Porusza temat nieśmiertelności artysty oraz jego dorobku artystycznego. Utwór jest bezpośrednim nawiązaniem, parafrazą, horacjańskiej ody „Do mecenasa”. Kochanowski używa bardzo zbliżonych określeń, jednocześnie uwspółcześniając niektóre wątki i motywy.

Poeta zwraca w tekście uwagę na swoją wyjątkowość pod względem niezwykłego talentu literackiego. Ukazuje siebie jako istotę z pogranicza świata ziemskiego i boskiego. Wzgardza życiem w mieście, będącym symbolem Ziemi, pragnie czegoś więcej. Zwraca się do serdecznego przyjaciela, biskupa Piotra Myszkowskiego, którego wymienia w tekście na wzór tytułowego Mecenasa w dziele rzymskiego twórcy. Zwierza się mu, że jego życie dąży już ku końcowi. Proces starzenia się jest porównany do przeistaczania się w białego ptaka. Kochanowski zwraca uwagę na metaforyczne pióra, wyrastające na jego palcach. Mają one podwójnie symboliczne znaczenie: stają się zarówno podstawowym elementem skrzydeł, dzięki którym może latać, jak i najważniejszym atrybutem artysty, narzędziem służącym do pisania.

Przemieniony w ptaka poeta przewyższa swoją potęgą mitycznego Ikara, który, choć dzięki skrzydłom z wosku i piór mógł wznieść się nad ziemię, bardzo szybko przez swoją głupotę spadł wprost do morza. Podobnie jak on renesansowy artysta może latać i zwiedzać wspaniałe krainy, jednak przed dramatycznym upadkiem chroni go jego własna poezja. To ona staje się gwarantem nieśmiertelności. Kochanowski wierzy, iż zapewni mu zarówno sławę, jak i rozpoznawalność, choć zdecydowanie ważniejsze staje się dla niego zapisanie na kartach historii. Odnosi się do krain geograficznych, które szczególną rolę odgrywały w czasach antycznych, ale też wymienia współczesne narody, które będą go wspominać w przyszłości. Mimo iż nie pisze o tym wprost, w szczególny sposób podkreśla swój talent literacki. Dodatkowo artysta po raz kolejny nawiązuje do horacjańskiego motywu exegi monumentum (wybudowałem pomnik trwalszy niż ze spiżu). Jest przekonany, że jego własna twórczość sprawi, iż ludzie będą o nim pamiętać przez wieki, niezależnie od czasów. Poezja stanie się trwalsza od najtwardszej skały i przetrwa dłużej niż materialne zabytki poprzednich pokoleń.

Poeta zapewnia również, iż nie obawia się śmierci. Nie chce, aby na jego pogrzebie ludzie rozpaczali i pogrążali się głębokiej żałobie, ani też, aby oddawali mu cześć za pomocą tradycyjnych świec oraz dzwonów. Ceremonie te dotyczą wyłącznie warstwy cielesnej, a o wiele ważniejsza jest od niej dusza. Kochanowski wierzy, że dzięki jego dziełom stanie się ona nieśmiertelna, dlatego zbędne są mu wszelkie zaszczyty, z jakimi żegna się zmarłych. Jest w stanie pokonać śmierć, choć nie fizycznie, to w sposób o wiele bardziej niesamowity i wyjątkowy.

Kochanowski zwraca w ten sposób uwagę na jeszcze jeden bardzo ważny motyw widoczny w poezji Horacego, non omnis moriar (nie wszystek umrę). Pokonuje barierę kruchego, przemijalnego życia, zamykając je w nieśmiertelnych dziełach. Wierzy, że przetrwa w ludzkiej świadomości pomimo upływu czasu. Przewidywania renesansowego poety po latach się spełniły. Mimo iż minęły przeszło ponad cztery stulecia od śmierci tego wybitnego twórcy, jego poezja wciąż pozostaje żywa w sercach rodaków. Pamięć o nim nie zniknęła przez pokolenia, a towarzyszyła Polakom w czasach zarówno trudnych, jak i spokojnych. Kochanowski osiągnął upragnioną nieśmiertelność i został należycie doceniony.


Przeczytaj także: Księgi pierwsze - Pieśń IX (Chce­my so­bie być ra­dzi?) interpretacja

Aktualizacja: 2024-06-26 16:53:20.

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.

Komentarze
viki polonistka

Bardzo dobrapraca osnoszącasiew pełni do podanego w wersie tematu .To co nawet i nauczycielowi bywaprzydatne oprócz wiedzyautora napisanego curiculum vitoe !!!:) wzartach , tera napowaznie nawt czyjes zdanie bywa przydatnewielkie dzieki o demnie masz bdb?

olcia

barkuje to troche np dzwuznacznej symboliki pióra i motywu "carpe diem" :) nawet w wymaganiach maturalnych co do tego zadania było

madzia

Swietna praca przydlugawa ale przynajmniej wyaśnia wszystkie symbole a tego chce nasz polonista

Prosiaczek

Strona jest świetna, włąśnie pisze moją prezentację maturalną pt.: "Biografia pisarza jako klucz do jego twórczości (Jan Kochanowski). Bardzo mi pomogła.

tak,bardzo dobre dla studentów polonistyki....nie ma sie co dziwic,ze jest miedzy komentarzami sporo krytyki, bo najwidoczniej korzystaja z tej strony osoby ze szkol srednich lub nawet gimnazjum, a dla nich to faktycznie zbyt szczegolowa wiedza:)ale ja jako studentka jezyka polskiego oceniam pozytywnie

Leila

Myślę, że studenci polonistyki (do których i ja się zaliczam ;) ) zawsze docenią taką pracę.. Osoby wychowane na "Ściągach", które szukają czegoś "na jutro" na lekcję polskiego - na pewno nie...

kasieenia

Nie do końca tego szukałam, ale opracowanie jest na tyle obszerne i wszechstronne (oczywiście jeśli chodzi o ten utwór), że i tak sie przydało, bo dało wskażowki do dalszych przemyśleń;] bardzo fajna praca;)

Marlenka

Hejo:) moim zdaniem praca jest dobra. Nie bralam wszystkiego bo ogolnie jest za dlugie:) A z ta liryka Horacego to dobrze ze wpadlam na Twoja stronke poniewaz wlasnie tego szukalam:) z gory dziekuje choc nie wiem cio dostane:) pozdrawiam:)

Gonzo

Dość ciekawa stronka , która ukazuje piękno oraz twórczość Jana Kochanowskiego

Djarum

a ja szukam pomocy do tematu ... Rola poezji w życiu twórcy. rozwin temat na podstawie analizy i interpretacji piesni XXIV ...;p moze macie jakies pomoce do mojego tematU :>

monikkkkkk

Super praca!Dokładna i ciekawa intrepretacja, nie po lebkach jak niektórzy, ale ze szczegółami.Polonistką nie jestem ,ale jak dla mnie to bardzo ladnie;)

Inowroclaw

Generalnie praca dobra pomijajac kilka bledow. Czytajac komentarze nie moglem zrozumiec jak mozna miec tak pusta glowke i nie wiedziec w jakiej wpoce tworzyl Kochanowski... No coz, ten ktos szukal chyba strony typu SCIAGA zamiast poruszyc glowa. Tacy ludzie nie potrafia docenic piekna polskiej literatury.