Głównym i tytułowym bohaterem powieści poetyckiej Adama Mickiewicza jest Konrad Wallenrod. Akcja utworu rozpoczyna się w momencie wyboru nowego wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego. Konrad nie jest już człowiekiem młodym, ma siwe włosy, a na jego twarzy widać oznaki zmęczenia i wieloletniego cierpienia. Wallenrod prowadzi ascetyczne, samotnicze życie. Unika spotkań towarzyskich, a zwłaszcza rozmów z kobietami. Jego jedynym przyjacielem jest stary mnich Halban. Posiada wszystkie najważniejsze chrześcijańskie zalety: „ubóstwo, skromność i pogardę świata”.
Konrad nie należy do doskonałych mówców, nie jest również obyty towarzysko. Krzyżacy doceniają, że nie pragnie sławy ani bogactwa. Nie ulega baronom, którzy próbują go przekupić. Konrad obojętnie wysłuchuje pochwał, wciąż pozostaje chłodny i poważny. Zdarzają się krótkie momenty, gdy bawi się wspólnie z młodzieżą i przysłuchuje się kobiecym rozmowom, a nawet żartuje lub prawi komplementy. Jego dobry nastrój potrafi jednak szybko przeminąć, pod wpływem słów dla kogoś innego całkowicie obojętnych. Zawsze wzrusza się, gdy słyszy o ojczyźnie, kochance, obowiązku, krucjatach lub Litwie. Natychmiast zamyka się w sobie i pogrąża w zadumie.
Konrad jest szanowany w zakonie, ze względu na swoje dokonania w bitwach z poganami i sukcesy w konkursach rycerskich. Wallenrod nie jest jednak pozbawiony wad. Pod wpływem alkoholu staje się innym człowiekiem. Ujawniają się jego porywczość i agresja, wpada w gniew i rzuca groźby. Śpiewa też pieśni w języku niezrozumiałym dla pozostałych Krzyżaków. W takich chwilach, potrafi go uspokoić tylko Halban.
W dalszej części utworu, na jaw wychodzą prawdziwa tożsamość i misja Konrada. Bohater urodził się na litewskiej wsi. Jako dziecko, został porwany przez Krzyżaków. Tego samego dnia zginął jego ojciec. Chłopiec trafił na dwór wielkiego mistrza Winrychta. Nadano mu imię i nazwisko Walter Alf. Wielki mistrz pokochał chłopca, jak własnego syna i chciał wychować go na dobrego żołnierza.
W zakonie przebywał jednak również litewski jeniec, stary wajdelota, który pełnił rolę tłumacza. Walter nawiązał z nim silną więź, stali się prawdziwymi przyjaciółmi. Wajdelota opowiadał mu o losach ich ojczyzny, zniszczonej przez Krzyżaków. Ukształtował w chłopcu miłość do Litwy, ale też nienawiść do Niemców. Z czasem, w Walterze narastało coraz większe pragnienie zemsty. Chciał działać, a najlepiej powrócić do ojczyzny. Wajdelota pełnił funkcję jego nauczyciela i mentora. Przekonał Waltera, że powinien cierpliwie uczyć się sztuki wojennej i czekać na okazję do zemsty. Wytłumaczył, że są jedynie niewolnikami, dlatego muszą walczyć podstępem.
Nauki wajdeloty nie sprawdziły się jednak w praktyce. Podczas bitwy, Walter przeszedł na stronę Litwinów. Rosnąca nienawiść i chęć zemsty sprawiły, że nie potrafił dłużej zostać w zakonie krzyżackim. Podążył za nim wierny wajdelota. Mężczyźni trafili do Kowna, na dwór litewskiego księcia Kiejstuta. Walter prowadził długie rozmowy z córką księcia, Aldoną. Opowiadał jej o chrześcijaństwie i krajach niemieckich. Między Walterem i Aldoną narodziła się miłość. Ich uczuciu sprzyjał Kiejstut, który doceniał wkład Alfa w organizację wojsk i budowę umocnień. Walter, dzięki wychowaniu w zakonie krzyżackim, nauczył się wiele na temat rzemiosła wojennego. Po ślubie Aldony i Waltera, Litwa zaczęła ponosić klęski w walkach z Krzyżakami. Walter nie potrafił cieszyć się małżeńskim szczęściem, gdy jego ojczyzna była zagrożona. Wciąż dręczyło go poczucie obowiązku. Stał się rozdarty między romantyczną miłością a walką w obronie ojczyzny. Do przełomu doszło po bitwie pod Rudawą. Walter odbył naradę z księciem Kiejstutem i wajdelotą. Postanowił odejść od żony i poświęcić się dla wyższego dobra.
Walter porzucił prywatne szczęście, aby spełnić patriotyczny obowiązek. Wiedział, że rani ukochaną Aldonę, ale nie mógł postąpić inaczej. Nie chciał postępować egoistycznie, powiedział żonie, że ma uznać go za zmarłego i szukać szczęścia u boku innego mężczyzny. Aldona postanowiła jednak poświęcić życie Bogu. Dalsze losy Waltera odkrył jeden z sędziów, który podzielił się wieściami, zasłyszanymi od szpiegów. Alf został giermkiem rycerza Konrada Wallenroda, który zginął pod Palestyną. Giermek był podejrzewany o morderstwo. Walter uciekł do Hiszpanii, gdzie pod nazwiskiem Wallenroda, wsławił się podczas walk z poganami. Wstąpił do zakonu krzyżackiego i zbudował sobie dobrą opinię wśród jego rycerzy. Wciąż towarzyszył mu wajdelota, przedstawiający się jako mnich Halban.
Walter realizuje swój cel - zostaje wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego. Wciąż kieruje nim chęć zemsty, ma zamiar zniszczyć Krzyżaków od środka. Jego postępowanie wywołuje zaskoczenie, a nawet oburzenie, w zakonie. Zmusza rycerzy, aby przestrzegali ślubów i surowo ich każe. Wciąż odkłada za to wojnę z Litwą, chociaż ziemie, należące do Krzyżaków, wciąż są przez nich atakowane. Aby wykonać misję, Walter musi stracić godność i honor. Gdy wybucha wojna z Litwą, celowo doprowadza do klęski wojsk krzyżackich. Walter musi być okrutny, przez jego postępowanie wielu żołnierzy traci życie, umierając z głodu lub wychłodzenia podczas nieudolnego oblężenia Wilna. Walter wykonuje swoją misję, ale wraca do Marienburga jako tchórz i zdrajca.
Bohater jest postacią tragiczną. Przez wiele lat wciąż zmaga się z dylematami moralnymi, a z sytuacji, w której się znalazł, nie ma dobrego wyjścia. Porzuca ukochaną żonę dla walki o dobro ojczyzny, ale wciąż jest nieszczęśliwy i zdaje sobie sprawę, że zadał ból Aldonie. Kobieta każe zamurować się w wieży, nieopodal zamku krzyżackiego, aby być bliżej męża. Walter codziennie ją odwiedza, trudno mu udać się na wojnę z Litwą i znieść ponowne pożegnanie. Kolejny raz musi wybierać między misją, a miłością. Mężczyzna ma naiwną nadzieję, że po przegranej wojnie, ucieknie z żoną do ojczyzny. Jest jednak za późno, kobieta przysięgła Bogu, że nie opuści wieży.
Walter nie jest w stanie odzyskać tego, co stracił. Za swoje uczynki wobec zakonu zostaje skazany na śmierć. Walter przestaje odczuwać chęć zemsty, zdaje sobie sprawę, że Niemcy też są ludźmi, a on pogrążył Krzyżaków na wiele lat. Bohater popełnia ostatni grzech, wypija truciznę i umiera samobójczą śmiercią. Walter wypełnia swoją misję, ale traci żonę, honor i czyste sumienie.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:23:57.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.