„Kordian” to dramat autorstwa Juliusza Słowackiego, napisany w 1833 roku. Utwór opowiada historię młodego bohatera, który przechodzi duchową przemianę, poszukując sensu życia oraz swojej roli w walce o niepodległość Polski.
Spis treści
Bohater romantyczny to postać literacka, pojawiająca się głównie w literaturze XIX wieku, wyróżniająca się indywidualizmem, introspekcją i emocjonalnością. Jest wewnętrznie sprzeczny, samotny, niezrozumiany przez społeczeństwo, a jego życie pełne cierpienia wynika z konfliktu z normami społecznymi, moralnymi i politycznymi. Często młody, pragnie zmieniać świat w imię wyższych idei, lecz napotyka przeszkody. Motyw nieszczęśliwej miłości pogłębia jego rozdarcie i prowadzi do dramatycznych decyzji. Walczy o wolność i sprawiedliwość, zmagając się nie tylko z ludźmi, ale też z siłami natury, Bogiem czy szatanem. Zazwyczaj historia bohatera kończy się śmiercią, choć ma ona charakter symboliczny. To, co czyni bohatera romantycznego wyjątkowym, to właśnie jego tragizm wynikający z nadmiaru pasji, ambicji, buntu, a także z niemożności znalezienia akceptacji w społeczeństwie. W literaturze polskiej na przykładzie takich postaci jak Kordian Juliusza Słowackiego, czy na tle europejskim Werter z powieści Goethego, widać, jak silnie wyidealizowany, pełen sprzeczności i nieprzystosowany do świata był bohater romantyczny.
Już pierwsze sceny dzieła wieszcza narodowego dają wskazówki co do romantycznego rodowodu Kordiana. Zastajemy bowiem młodego chłopaka pogrążonego w nieszczęśliwej miłości do starszej od siebie dziewczyny - Laury. Kobieta nie traktuje poważnie uczuć towarzysza. Ten zaś cierpi na typową dla młodzieży swojego okresu tzw. chorobę wieku. Objawia się ona emocjonalnością, wyobcowaniem oraz poczuciem niezrozumienia. Kordian, młody i niedoświadczony, idealizuje Laurę, widząc w niej uosobienie piękna i ideału, choć ona nie odwzajemnia tych uczuć i traktuje jego emocje z dystansem, niemal protekcjonalnie. Relacja ta odzwierciedla motyw romantyczny – miłości niemożliwej i niespełnionej, która staje się źródłem cierpienia i katalizatorem introspekcji bohatera.
Pierwsza scena dramatu podkreśla te cechy – jego uczucie do Laury jest nie tylko jednostronne, ale także podszyte smutkiem i świadomością własnej niedojrzałości. Miłość ta, choć boleśnie niespełniona, odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu bohatera jako typowego nieszczęśliwego kochanka romantycznego. Jest to jednak etap "proto-romantyczny" – Kordian wciąż poszukuje własnej tożsamości i sensu istnienia, a jego emocjonalne rozdarcie zwiastuje późniejsze, bardziej dojrzałe konflikty wewnętrzne.
Kordian jako bohater romantyczny łączy w sobie cechy zarówno werteryczne, jak i byroniczne. Werteryzm przejawia się w początkowej fazie życia bohatera, zwłaszcza w jego emocjonalnej nadwrażliwości, skłonności do introspekcji i uczuciowym rozdarciu. Konsekwencją jest próba samobójcza – akt dramatyczny, będący wyrazem rozpaczy i braku sensu w życiu. Jednakże w przeciwieństwie do Wertera, Kordian nie ulega ostatecznej rezygnacji. Próba samobójcza staje się dla niego punktem zwrotnym, który prowadzi do wewnętrznej przemiany. W tym momencie w Kordianie zaczynają dominować cechy bajroniczne. Podróż bohatera po Europie symbolizuje nie tylko rzeczywiste przemieszczanie się, ale także metaforyczną wędrówkę duchową, w której Kordian konfrontuje swoje ideały z brutalną rzeczywistością. Staje się samotnym wędrowcem, który odkrywa prawdę o ludzkich słabościach: władzy pieniądza, ulotności miłości cielesnej i wyrachowaniu otaczających go ludzi. Jego postawa wobec tych odkryć przypomina bunt jednostki wobec świata i poszukiwanie transcendencji, typowe dla bohatera bajronicznego.
W scenie na klifie Dover, Kordian wyraża podziw dla piękna poezji jako jedynej dziedziny, w której odnajduje czystość i harmonię. Jednakże równocześnie dostrzega jej iluzoryczność i niezdolność do przezwyciężenia twardych zasad rządzących światem. To rozdarcie między ideałem a rzeczywistością oraz samotna walka o odkrycie prawdy definiują jego byronizm. Bohater Słowackiego, choć czerpie inspirację z Wertera i Byrona, przełamuje schemat tych archetypów, stając się dynamiczną, aktywną jednostką, która nie tylko obserwuje świat, ale także stara się go zmieniać, dążąc do odnalezienia wyższej idei.
Moment na Mont Blanc, gdy bohater doświadcza mistycznego oświecenia, uwypukla jego duchowy indywidualizm i przekonanie o misji, która została mu powierzona. Widzi siebie jako jednostkę zdolną do przewodzenia innym, wyniesioną ponad przeciętność mas. Samotność, tak typowa dla bohatera romantycznego, kształtuje jego bunt. Kordian zdaje sobie sprawę, że jego działania mogą nie zostać zrozumiane ani docenione przez innych.
Bunt Kordiana osiąga swoje apogeum w decyzji o udziale w spisku na cara, który staje się symboliczną manifestacją jego walki z niesprawiedliwością i dążeniem do wyższych ideałów. Bohater, wywyższony duchowo w scenie na Mont Blanc, podejmuje się misji wyzwolenia narodowego, co ma stanowić realizację jego ideałów wolności i sprawiedliwości. Jednak bunt Kordiana nie jest prostym aktem rewolucyjnym – wynika on z potrzeby działania w imię wartości, które sam odkrył i przemyślał w swojej mistycznej podróży. Decyzja o zabiciu cara to wyraz jego skrajnego rozczarowania światem, w którym wartości moralne ustępują miejsca tyranii. Kordian postrzega cara jako uosobienie systemu opresji. Zamach staje się dla niego nie tylko politycznym aktem sprzeciwu, ale także formą ofiary – dowodem na gotowość poświęcenia siebie w imię idei. Jednocześnie dramatyzm tej decyzji pogłębia jego rozdarcie wewnętrzne: Kordian nie jest bezrefleksyjnym bojownikiem, lecz człowiekiem świadomym moralnych konsekwencji swojego czynu.
Nikt nie decyduje się wspomóc Kordiana, który mdleje przed drzwiami wejściowymi zanim zdąży dokonać zamachu. Ostatecznie spisek na cara, choć niedokończony, podkreśla dramat bohatera, który pragnie przekroczyć własne ograniczenia i zmienić bieg historii, lecz napotyka opór zarówno w sobie, jak i w otaczającym go świecie.
Spisek koronacyjny, stanowiący ostatnią część dramatu Słowackiego, ujawnia narodowowyzwoleńcze ambicje bohatera. Sugerując się jednak wcześniejszymi wydarzeniami, możemy przypuszczać, że Kordian rozszerza swoje umiłowanie sprawy Polskiej na całą ludzkość, jako element wyzwolenia wszystkich od każdej tyranii. Staje przy tym w opozycji do racjonalnych, ale biernych spiskowców, wyrażając gotowość do poświęcenia. Łączą się tutaj więc wszystkie elementy bohatera romantycznego. Wierzący w ideały młody mężczyzna, wyróżniający się na tle innych ludzi. Odrzucający zastany porządek świata, gotowy jednak do walki o jego zmianę.
Niejednoznaczny koniec utworu również należy do pewnego schematu, tragiczna śmierć to bowiem typowy koniec bohatera romantycznego. Słowacki jednak zawiesza akcję, gdy Kordian, czekając na karę śmierci, może spodziewać się aktu ułaskawienia przez cara.
Kordiana bardzo trudno jest jednoznacznie wpisać w jakikolwiek archetyp bohatera romantycznego. Należy oddać mu to, że stanowi kreację niezwykle oryginalną. Aktywny poszukiwacz prawdy i wojownik, zarazem emocjonalny romantyk. Jak wszystkie podobne sobie postacie tego okresu literackiego nieco neurotyczny czy niekiedy zdający się szaleńcem. Dominuje w nim jednak bujność wyobraźni i wyższość wartości duchowych nad logicznymi prawami zewnętrznego. Czysta idea ucieleśniania przez tą postać pokonuje więc wszelkie prawa zepsutego świata. Tak właśnie można spuentować Kordiana, ostatecznie dowodząc romantycznego rodowodu tego bohatera.
Aktualizacja: 2024-12-14 14:37:01.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.