Kordian – spisek koronacyjny. Streszczenie i interpretacja fragmentu dramatu

Autor opracowania: Piotr Kostrzewski. Redakcja: Aleksandra Sędłakowska.

„Kordian” to dramat romantyczny autorstwa Juliusza Słowackiego, wydany anonimowo w 1834 roku, będący głosem krytycznym wobec powstania listopadowego i kondycji polskiego społeczeństwa pod zaborami. Utwór ukazuje przemianę tytułowego bohatera – młodzieńca pełnego rozterek miłosnych – w patriotę gotowego poświęcić życie w walce z tyranią cara Mikołaja I. 

Spis treści

Spisek koronacyjny – streszczenie fragmentu dramatu

Sceny I–III

Akcja rozpoczyna się od uroczystości koronacji cara Mikołaja I na króla Polski w Warszawie. Tłumy mieszczan obserwują przemarsz władcy z zamku królewskiego do katedry, bardziej zainteresowane widowiskiem i poczęstunkiem niż wymiarem politycznym wydarzenia. Nieliczne głosy krytyki toną w bierności ludu. Dramaturgię podkreśla incydent, gdy Wielki Książę Konstanty potrąca kobietę z dzieckiem, co prowadzi do śmierci niemowlęcia. Ludzie, wstrząśnięci tragedią, rozchodzą się w milczeniu, a tajemniczy śpiewak (prawdopodobnie Kordian) zapowiada nadchodzącą zemstę.

Scena IV

W podziemiach kościoła św. Jana odbywa się narada spiskowców, którzy omawiają plan działania przeciwko carowi. Prezes i Ksiądz sprzeciwiają się zamachowi, uznając królobójstwo za niemoralne. Kordian, występujący pod pseudonimem Podchorąży, argumentuje konieczność zabicia tyrana dla dobra narodu. Większość spiskowców opowiada się jednak przeciw zamachowi. Rozczarowany Kordian postanawia działać samodzielnie.

Scena V

Kordian podejmuje próbę zamachu. W nocy przedziera się przez komnaty pałacu w kierunku sypialni cara, ale towarzyszą mu personifikacje Strachu i Imaginacji. Choć początkowo zdecydowany, bohater mdleje przed drzwiami pokoju cara.

Scena VI

Po nieudanej próbie zamachu Kordian trafia do domu wariatów, gdzie odwiedza go Doktor o demonicznych cechach. W rozmowie Doktor próbuje zniszczyć wiarę Kordiana w sens poświęcenia, przedstawiając obłąkanych ludzi jako dowód na to, że wielkie idee to szaleństwo. Kordian, bliski załamania, znajduje jednak oparcie w łasce Boga, co zmusza Doktora do odejścia.

Scena VII-VIII

Kordian zostaje zmuszony przez Wielkiego Księcia Konstantego do skoku na koniu przez wieżę z bagnetów. Bohater, pomimo śmiertelnego zagrożenia, dokonuje wyczynu, imponując Konstantemu. Przed planowaną egzekucją Kordian żegna się ze światem, wyrażając pogardę dla życia w zniewolonym kraju. Pragnie, by pamięć o jego walce przetrwała, mimo że nie posiada niczego, co mógłby zostawić po sobie. Rozmawia z Księdzem i starym sługą Grzegorzem, którzy obiecują uczcić jego pamięć.

Sceny IX–X

W jednej z pałacowych komnat car Mikołaj I i Wielki Książę Konstanty rozmawiają o losie Kordiana. Dyskusja obnaża niepewne, pozbawione zaufania relacje w rodzinie Romanowów. Konstanty próbuje wybłagać łaskę dla bohatera, ale car pozostaje niechętny. Tymczasem Kordian zostaje przygotowany do egzekucji, odmawia opaski na oczy, ale nadchodzący posłaniec z rozkazem ułaskawienia może już nie zdążyć. Dramat kończy się w momencie największego napięcia, pozostawiając los Kordiana nierozstrzygniętym.

Spisek koronacyjny – interpretacja

Spisek koronacyjny jako główna oś dramatu

Trzecia część dramatu jest kulminacją losów głównego bohatera, poprzez ukazanie jego zmierzenia się z tyranią cara Mikołaja I. Podzielony na dziesięć scen akt rozwija napięcie od koronacji władcy aż po niedokończony finał, pozostawiający los Kordiana w zawieszeniu. Dzieło nie tylko kreśli dramatyczną historię jednostki walczącej o wolność ojczyzny, ale również staje się krytycznym obrazem polskiego społeczeństwa pod zaborami, jego bierności oraz braku gotowości do walki. Słowacki podejmuje temat zbrodni w imię wielkich idei, ukazując wahanie Kordiana: czy wolno zabić tyrana dla dobra narodu? Wątki psychologiczne, polityczne i społeczne splatają się tutaj, czyniąc z tej części dramatu studium konfliktu między heroizmem a szaleństwem

Sceny I–III: Koronacja Mikołaja I i reakcje społeczeństwa

Pierwsze trzy sceny ukazują uroczystości związane z koronacją cara Mikołaja I na króla Polski. Scenerią jest Warszawa, gdzie monarcha w otoczeniu świty przemieszcza się z zamku królewskiego do katedry, otoczony tłumem gapiów. Ludzie gromadzą się głównie dla widowiska i nadziei na poczęstunek, nie dostrzegając upokarzającego wymiaru wydarzenia. W tłumie pojawiają się jednostki wyrażające niezadowolenie, jednak ich głosy toną w morzu bierności. Sytuacja zmienia się, gdy Wielki Książę Konstanty potrąca kobietę z dzieckiem, zabijając niemowlę. Krew dziecka symbolizuje moralny upadek carskiej władzy. Ludzie rozchodzą się w milczeniu. W tej scenie pojawia się tajemniczy śpiewak, prawdopodobnie Kordian, którego pieśń zapowiada zemstę na tyranie.

Scena IV-V: Narada spiskowców i próba zamachu

Podziemia kościoła św. Jana stają się miejscem spotkania spiskowców. Pod przewodnictwem Prezesa omawiają oni cel swoich działań. Ich rozmowa ujawnia wewnętrzne podziały wśród konspiratorów. Prezes oraz Ksiądz, reprezentujący bardziej pragmatyczne stanowisko, sprzeciwiają się zamachowi, uważając królobójstwo za czyn moralnie naganny. Kordian, ukryty pod maską Podchorążego, zdecydowanie opowiada się za eliminacją tyrana jako najwyższym obowiązkiem patriotycznym. Dyskusja kończy się głosowaniem, w którym większość spiskowców opowiada się przeciw zamachowi, co ujawnia ich strach przed represjami. Rozczarowany Kordian postanawia działać sam, planując zamach na cara podczas swojej nocnej warty. 

Słowacki ukazuje zmagania Kordiana z własnym strachem i wątpliwościami. W nocy bohater przedziera się przez kolejne pałacowe komnaty, zmierzając do sypialni Mikołaja I. Towarzyszą mu personifikacje Strachu i Imaginacji, które symbolizują wewnętrzne rozterki bohatera. Kordian mierzy się z pytaniem, czy ma prawo odebrać życie w imię wyższych idei. Choć początkowo zdeterminowany, mdleje przed drzwiami cara, pokonany nie przez straże, ale przez własne wątpliwości. 

Scena VI: Dom wariatów i rozmowa z Doktorem

Kordian zostaje osadzony w domu wariatów, gdzie odwiedza go tajemniczy Doktor. Postać ta, o demonicznych cechach, próbuje zniszczyć w bohaterze resztki wiary w sens poświęcenia dla narodu. W polemicznej rozmowie Doktor obnaża iluzoryczność wielkich idei, przedstawiając obłąkanych ludzi, którzy wierzą w swoją wyjątkową misję, jako dowód na to, że heroizm to szaleństwo. Symbolika tej sceny ukazuje próbę złamania ducha Kordiana, który jednak ostatecznie odwołuje się do łaski Boga, pokonując Doktora.

Scena VII-VIII: Skok przez wieżę bagnetów i pożegnanie z życiem

W tej scenie Kordian zostaje postawiony przed wyzwaniem zmuszającym go do niebywałego aktu odwagi. Wielki Książę Konstanty, chcąc upokorzyć bohatera, każe mu skoczyć na koniu przez wieżę z bagnetów. Kordian, mimo świadomości niebezpieczeństwa, dokonuje skoku, imponując Konstantemu. Ta symboliczna scena ukazuje wewnętrzną siłę i niezłomność bohatera, który mimo wszystko nie zamierza prosić o darowanie życia.

Przed egzekucją Kordian żegna się ze światem, wyrażając pogardę dla życia w zniewolonej ojczyźnie. Scena ta pokazuje jego przemianę – z młodzieńca pełnego wątpliwości, oddanego Laurze jako obiektowi nieszczęśliwej miłości, w końcu stał się dojrzałym patriotą, gotowym na śmierć w imię wyższych wartości. Kordian pragnie pozostawić po sobie dziedzictwo, mimo że nie posiada niczego materialnego. Rozmowy z Księdzem i Grzegorzem ukazują jego pragnienie, by pamięć o nim przetrwała.

Sceny IX i X: Rozmowa braci i nierozstrzygnięty finał

Rozmowa Wielkiego Księcia Konstantego z carem Mikołajem I obnaża brutalne i toksyczne relacje w rodzinie Romanowów. Historia zdrad, morderstw i podejrzeń ukazuje degenerację rosyjskiej władzy. Konstanty, wzruszony postawą Kordiana, próbuje wyprosić ułaskawienie, ale car nie ufa bratu. Dramat kończy się w momencie przygotowań do egzekucji. Ostateczny los Kordiana pozostaje nieznany – czy dociera do niego rozkaz ułaskawienia, czy też ginie, zostaje zawieszone w niedopowiedzeniu. Słowacki w ten sposób podkreśla tragizm losu jednostki walczącej o wolność narodu.


Przeczytaj także: Napisz opowiadanie o spotkaniu z bohaterem wybranej lektury obowiązkowej, który podczas spotkania nauczył Cię czegoś ważnego. Wypracowanie powinno dowodzić, że dobrze znasz wybraną lekturę obowiązkową.

Aktualizacja: 2024-11-26 11:14:11.

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.