Dramat Stanisława Wyspiańskiego „Wesele” jest znany głównie ze względu na wątki patriotyczne, ponieważ opisuje bierność Polaków i nieudaną próbę wywołania zrywu narodowo-wyzwoleńczego. Porusza jednak szerszą tematykę, jest przekonującym obrazem polskiego społeczeństwa przełomu XIX i XX wieku. Zarówno wśród chłopów, jak i inteligencji, pojawiają się tutaj bohaterowie typowi dla tej epoki, przejawiający słabości, uniemożliwiające zdecydowanie działanie i okazanie oporu zaborcy. Warto bliżej przyjrzeć się wszystkim problemom poruszonym w dramacie.
Najważniejszym wątkiem dramatu są zdecydowanie zabory. Akcja utworu rozgrywa się w 1900 roku, czyli kilkanaście lat przed odzyskaniem niepodległości przez Polskę. W momencie, gdy Wyspiański pracował nad dramatem, Polacy żyli pod zaborami już od ponad stu lat. Wychowywały się kolejne pokolenia, które nie doświadczyły życia w wolnej Polsce. Autor nie skupiał się jednak na trudnej sytuacji swoich rodaków, znajdujących się pod władzą zaborców. Skoncentrował się na szansach na odzyskanie niepodległości. Wyspiański przedstawił więc poglądy bohaterów na temat walki w obronie ojczyzny. Chłopi byli przekonani o własnej potędze, wyrażali chęć do poświęcenia w imię wyższego dobra. Niektórzy nawet nadmiernie garnęli się do bitki, jak np. Czepiec. Niestety, jak się później okazało, łatwiej było mówić niż działać. Gospodarzowi ukazał się Wernyhora, który powierzył mu niezwykle ważną misję - wywołanie powstania wśród chłopstwa. Następnie zryw miał opanować całą Polskę. Gospodarz zawiódł na całej linii - zamiast szykować się do walki, posłuchał żony i położył się spać, a drogocenny złoty róg powierzył Jaśkowi - lekkomyślnemu chłopakowi, który go zgubił, schylając się po czapkę z pawimi piórami. Zamiast stanąć do powstania, bohaterowie pogrążyli się w bierności symbolizowanej przez chocholi taniec. Inteligencja z kolei, uciekała w dekadentyzm. Potomkowie szlachty nie byli w stanie poprowadzić narodu do walki.
„Wesele” jest również rozliczeniem z mitami narodowymi. Mimo upływu czasu, w świadomości bohaterów wciąż żywe są takie wydarzenia, jak rabacja galicyjska, powstanie listopadowe czy styczniowe, chociaż większości z nich nie mieli nawet prawa pamiętać. Wszystkie te ważne wydarzenia w pewnym stopniu wpłynęły na mentalność Polaków, ukształtowały ich nastawienie do walki za ojczyznę czy relacje między różnymi klasami społecznymi. Wyspiański przeanalizował, w co tak naprawdę wierzyli jego rodacy, a co było dla nich wyłącznie pustym hasłem. Potencjał tkwiący w sztuce czy sile fizycznej chłopów nie został wykorzystany. Poeta i Dziennikarz nie poczuwali się do motywowania Polaków do walki za pomocą poezji czy prasy. W teorii wiedzieli, że powinni zaangażować się w sprawę polską, ale woleli pogrążać się w marzeniach i uciekać od problemów w dobrą zabawę. Poecie daleko było do wieszczów narodowych, takich jak Mickiewicz czy Słowacki, którzy chcieli poprowadzić Polaków do walki i dodać im siły do poświęcenia za ojczyznę. Niestety, zaangażowanie artystów epoki romantyzmu również nie przyniosło oczekiwanych skutków. Wyspiański ukazał swoich rodaków w trudnym momencie. Dawne idee nie zdały egzaminu, a nowe się nie pojawiły. Polacy oczywiście chcieli żyć w wolnej ojczyźnie, ale ograniczali się tutaj do marzeń, zamiast zdecydowanie działać. Plany o odzyskaniu niepodległości wciąż były więc odkładane na później, co symbolizuje uśpienie narodu polskiego przez chocholi taniec.
Wyspiański przedstawił również obraz polskiego społeczeństwa przełomu XIX i XX wieku. Na weselu spotkali się goście ze strony Pana Młodego - przedstawiciele krakowskiej bohemy artystycznej oraz rodzina, znajomi i sąsiedzi Panny Młodej - chłopi ze wsi Bronowice. Nie sposób nie zauważyć, że są to ludzie z dwóch różnych światów. Chłopi i inteligencja całkowicie nie rozumieli siebie nawzajem, a co gorsze - nie chcieli się porozumieć. Inteligencja pozornie uległa chłopomanii, ale była to tylko powierzchowna fascynacja wsią. W rzeczywistości artyści nie znali wiejskich wartości i obyczajów, które w mieście dawno zostały już porzucone. Mogłoby się wydawać, że doszło do pojednania - w końcu poeta pokochał i poślubił chłopkę. Niestety uczucia Pana Młodego wydawały się dość płytkie, młodzi małżonkowie nie mieli nawet o czym ze sobą rozmawiać. Goście pozornie bawili się razem, ale w rzeczywistości traktowali się z dystansem, a momentami nawet niechęcią. Inteligencja była przekonana, że chłopi nie wiedzą niczego o świecie, nie są świadomi aktualnej sytuacji politycznej, powinni skupić się tylko na fizycznej pracy, a nie rozmawiać na ważne tematy. Inteligencja uważała się też za następców dawnej szlachty, dlatego mieli żal do chłopów o rabację galicyjską, chociaż starali się to ukrywać. Chłopi z kolei zarzucali mieszczanom wyzysk oraz brak zrozumienia realiów panujących na wsi. Widoczne jest to chociażby podczas rozmowy Radczyni i Kliminy czy dyskusji Dziennikarza z Czepcem na tematy polityczne. Obraz polskiego społeczeństwa jest więc dość przygnębiający. Trudno oczekiwać od inteligencji i chłopów wspólnej walki za ojczyznę, skoro nie potrafili porozumieć się w zwykłych, codziennych sytuacjach. Polacy nie byli w stanie się zjednoczyć, nawet kiedy na szali znajdowała się niepodległość rodzimej ziemi. Wewnętrzne podziały i urazy znacznie ułatwiały zaborcom utrzymanie kontroli nad narodem polskim.
W dramacie ukazany został również sposób myślenia inteligencji. Artyści pogrążyli się w dekadentyzmie. Była to tzw. choroba wieku, ponieważ schyłek wieku XIX sprawił, że wieku przedstawicieli inteligencji pogrążyło się w marazmie. Dekadenci byli przekonani, że wszystkie najważniejsze wartości straciły na znaczeniu, a świat nieuchronnie chylił się ku upadkowi. Nie było w nich siły do działania, chęci przejęcia kontroli nad przeszłością. Inteligencja uważała się za elitę narodu, ale w rzeczywistości byli to ludzie wypaleni i zepsuci moralnie. Uciekali w pijaństwo i romanse, aby choć na chwilę zapomnieć, że ich egzystencja jest pozbawiona sensu. Z tak słabymi, pokonanymi mentalnie elitami, trudno było spodziewać się odzyskania niepodległości. Jak jednak pokazała historia, w momencie powstania dramatu, czas niewoli powoli dobiegał już końca, a Polacy uwolnili się spod władzy zaborców.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.