Gustaw-Konrad to główny bohater „Dziadów” Adama Mickiewicza. Przechodzi wewnętrzną przemianę z nieszczęśliwego kochanka w bojownika o wolność. Gustaw-Konrad stanowi doskonały przykład bohatera romantycznego, kierującego się emocjami, ale też zdolnego do poświęceń dla ojczyzny.
W części czwartej dramatu, Gustaw przychodzi do domu księdza jako Pustelnik. Stopniowo ujawnia swoją tożsamość, chociaż sam wydaje się nie być jej pewien. Tajemniczość i zagadkowa przeszłość są typowe dla bohatera romantycznego. W młodości Gustaw był uczniem księdza i spędzał dużo czasu w jego domu. Charakterystyczną cechą bohatera romantycznego jest wrażliwość na literaturę. Osobowość Gustawa ukształtowały książki, które nazywa „zdradzieckimi”, czyli dzieła Goethego i Rousseau'a. Obudziły w jego duszy chęć znalezienia idealnej miłości. Potwierdza to koncepcję sztuki wpływającej na ludzkie umysły.
Gustawa spotkał los nieszczęśliwego, romantycznego kochanka. Znalazł miłość, zakochał się w Maryli. Bohater wierzy w połączenie dusz, istnienie idealnej drugiej połówki. Jego historia nie skończyła się jednak szczęśliwie. Maryla poślubiła innego mężczyznę. Wybrała bardziej zamożnego i szanowanego adoratora, znieważając prawdziwe uczucie. Jej decyzja skazała Gustawa na wieczne cierpienie. Emocjonalność i wrażliwość mężczyzny doprowadziły go do samobójstwa. Gustaw poniósł klęskę przez niezgodę na niedoskonałą rzeczywistość. Dusze kochanków są jednak połączone na zawsze, dlatego jego męka nie skończyła się w chwili śmierci. Gustaw musi snuć się po ziemi, dopóki Maryla żyje. Po śmierci kochankowie zjednoczą się w zaświatach.
Bohater romantyczny, przez swoją wrażliwość, jest skazany na cierpienie. Co roku musi ponownie przeżywać swoją śmierć, jest uwięziony we wspomnieniach. Gdy przebija się sztyletem, ksiądz zdaje sobie sprawę, że ma do czynienia z upiorem. Zawód miłosny, emocjonalność i cierpienie sprawiają, że Gustaw popada w obłęd. Uważa, że znajdujący się w domu owad to dusza bogatego mężczyzny. Typowe dla bohatera romantycznego są również samotność i wyalienowanie. Gustaw nie ma rodziny ani przyjaciół. Odwiedza miejsca, w których przebywał za życia i prosi księdza o wysłuchanie, ponieważ nie ma nikogo innego. Gustaw rozmawia z gałęzią, którą uznaje za swojego przyjaciela. Bohater jest opuszczony również przez Boga, ponieważ dopuścił się grzechu samobójstwa.
W Gustawie narasta niezgoda na zastany porządek świata, staje się romantycznym buntownikiem. Nie akceptuje konwenansów społecznych, które sprawiają, że zakochani zostają rozdzieleni. Sprzeciwia się też racjonalnemu światopoglądowi księdza, który nie wierzy w rzeczywistość nadprzyrodzoną. Próbuje nakłonić go do przywrócenia obrzędu Dziadów, pomagającego cierpiącym duszom.
Charakterystycznym elementem biografii bohatera romantycznego jest też przemiana wewnętrzna. 1 listopada 1823 roku w celi klasztoru bazylianów, Gustaw zmienia się w Konrada. Zmiana imienia stanowi wyłącznie symbol. Bohater przechodzi przemianę z romantycznego kochanka w bojownika o wolność. Przestaje skupiać się na cierpieniu, związanym z zawodem miłosnym. Poświęca się idei, wyższemu dobru. Od tego momentu, kieruje się miłością do narodu, a nie kobiety. Charakterystyczną cechą bohatera romantycznego jest całkowite poświęcenie dla idei. Konrad nie ma zahamowań, jest gotowy zrobić wszystko, nawet zbuntować się przeciwko Bogu.
Bohater jest rozdarty wewnętrznie, z jednej strony sławi Matkę Boską, a z drugiej śpiewa bluźnierczą pieśń. Konrad przypomina mitycznego Prometeusza, który zwrócił się przeciwko bogom, z miłości do ludzi. Bohater żąda od Stwórcy „rzędu dusz”. Jest przekonany, że poprowadziłby je lepiej od Boga, kierującego się wyłącznie mądrością. Konrad dopuszcza się bluźnierstwa. Prawie nazywa Boga carem, czyli despotą.
Konrad jest samotny, nie tylko ze względu na osadzenie w więzieniu. Bohater świadomie izoluje się, ponieważ jest przekonany o własnej wyjątkowości. Konrad zdaje sobie sprawę, że jest jednostką wybitną. Nie potrzebuje publiczności, ponieważ nikt nie jest w stanie zrozumieć jego twórczości. Bohaterowie romantyczni podejmują samotną walkę. Uparcie dążą do celu, chociaż nikt ich nie wspiera. Przekonanie o własnym geniuszu sprawia, że Konrad grzeszy pychą, która prowadzi go do klęski. Mężczyzna zostaje opętany przez złego ducha. Świadectwem talentu poetyckiego ma być Wielka Improwizacja, wygłoszony bez przygotowania monolog.
Konrad staje się romantycznym męczennikiem. Wrażliwość i poświęcenie sprawiają, że czuje cierpienie całego narodu i przyjmuje je na siebie. Przypomina Prometeusza, przykutego do skały, gdzie orzeł wyszarpuje mu wątrobę. Jego los można porównać również do ukrzyżowanego Chrystusa. Konrad uważa się za proroka, chce zobaczyć przyszłość Polski. Uniemożliwia mu to jednak pycha, symbolizowana przez ogromnego kruka. Konrad jest bohaterem tragicznym. Jego słabości sprawiają, że ponosi klęskę. Czyny bohatera romantycznego są trudne do jednoznacznej oceny moralnej. Działa w imię wyższego dobra, ale nie powstrzymuje się przed popełnianiem grzechów. Konrad jest w stanie poświęcić wszystko dla walki o najwyższą wartość - wolność.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.