Epos Homera „Odyseja” opiera się głównie na motywie wędrówki. Akcja utworu obejmuje czterdzieści dni, ale pojawiają się liczne retrospekcje, przedstawiające dziesięć lat tułaczki. Odyseusz wraca do ojczystej Itaki po dwudziestoletniej nieobecności. Dziesięć lat spędził na wojnie trojańskiej, a kolejne dziesięć na tułaczce do domu. Podróż jest naszpikowana niebezpieczeństwami, główny bohater spotyka mityczne stworzenia i potwory.
Odyseusz nie może być pewny swojego dalszego losu. Wykazuje się sprytem, ale po pokonaniu jednej przeszkody, pojawia się kolejna. Bohater stopniowo traci towarzyszy oraz statki, aż w końcu samotnie dociera do kraju Feaków. Jego tułaczka wynika z działania Posejdona, który mści się na nim za oślepienie cyklopa Polifema. Oprócz gniewu boga, trudności wynikają z nierozwagi towarzyszy Odyseusza. Wypuszczają nieprzyjazne wichry, uwięzione w worku przez Eola. Odyseusz nie traci jednak wiary w powrót do ojczystej Itaki. Nie stara się przyspieszyć podróży za wszelką cenę, jest ciekawy świata. Każe się przywiązać do masztu, aby móc usłyszeć śpiew syren, wabiących wędrowców na skały.
Bohater wraca do domu głównie dzięki swojej pomysłowości. Upija Polifema winem, aby następnie go oślepić. Dzięki podstępowi, wydostaje się wraz z towarzyszami z jaskini cyklopa, ukryty pod grzbietami wypędzanych przez niego owiec. Odyseusz ma również wsparcie Ateny, która czuwa nad nim i jego rodziną. Bohater nie jest pozbawiony wad. Jego tułaczkę przedłuża pycha - wyjawia Polifemowi swoje imię, sprowadzając na siebie gniew Posejdona. Ulega także czarowi kobiet: czarodziejki Kirke oraz nimfy Kalipso. Jego ośmioletni pobyt na wyspie Kalipso przerywa dopiero interwencja bogów. Na długość wędrówki Odyseusza składa się więc wiele czynników. Bohater stał się metaforą człowieka, zmagającego się z trudnościami.
Ważną rolę w eposie odgrywa motyw zemsty. Bogowie greccy nie są wyidealizowanymi świętymi. Często kierują się emocjami, duże znaczenie w ich decyzjach ma sympatia do śmiertelników. Posejdon wpada w gniew, gdy dowiaduje się, że Odyseusz okaleczył jego syna - cyklopa Polifema. Ściga więc bohatera i utrudnia jego podróż. Nie chce dopuścić, aby Odyseusz bezpiecznie wrócił do Itaki. Zsyła na niego burzę i rozbija tratwę, na której bohater opuścił wyspę nimfy Kalipso. Odyseuszowi udaje się jednak ujść z życiem. Gniew Posejdona dotyka także Feaków, którzy udzielają bohaterowi pomocy. Ich statek zmienia się w skałę. Lud składa ofiarę Posejdonowi, aby uwolnić się od jego zemsty.
W utworze pojawia się motyw bogów. Są oni pełnoprawnymi bohaterami eposu. Nie tylko obserwują los ludzi, ale też w niego ingerują. Najważniejszą rolę w utworze odgrywają Atena, Posejdon i Zeus. Posejdon zdecydowanie nie sprzyja Odyseuszowi. Skazuje go na tułaczkę, aby pomścić oślepienie cyklopa Polifema. Spotkany w Hadesie Tyrezjasz mówi bohaterowi, że ściga go gniew Posejdona. Przepowiada Odyseuszowi również powrót do domu, co okazuje się prawdą. Najbardziej zaangażowana w losy bohatera jest jednak Atena. Wspiera Odyseusza od czasów wojny trojańskiej, w której sprzyjała Grekom. Bogini ceni króla Itaki ze względu na jego mądrość i spryt. Bohater wydostaje się z opresji nie tylko dzięki sile mięśni, ale przede wszystkim sprawnemu umysłowi. Atena towarzyszy Odyseuszowi w kraju Feaków oraz pomaga podczas rzezi zalotników jego żony, Penelopy. Przyczynia się także do zaprowadzenia pokoju na Itace, po powrocie jej prawowitego króla.
Bogini pomaga nie tylko Odyseuszowi, ale też jego rodzinie. Nakłania Telemacha do wygnania zalotników matki i poszukiwań ojca. Zapewnia mu nawet statek, na którym podróżuje do Pylos. Każe młodzieńcowi wracać, gdy Odyseusz dociera do Itaki oraz pomaga mu uniknąć zasadzki zalotników. Atena uspokaja również Penelopę, obawiającą się o życie syna. Przywraca też siły ojcu Odyseusza, Laertesowi. W wydarzenia angażuje się również Zeus. Za namową Ateny, nakazuje nimfie Kalipso uwolnić Odyseusza oraz przestrzega króla Itaki przed walką z poddanymi. Zeus jest jednak również surowy. Na prośbę Heliosa, każe bohatera i jego towarzyszy za zjedzenie bydła. Zsyła burzę z piorunami, która zatapia jeden z ich statków.
Postać Penelopy reprezentuje w utworze motyw wierności. Dwudziestoletnia nieobecność męża nie zmienia jej uczuć wobec niego. Penelopa jest ideałem żony. Wierzy w powrót Odyseusza, gdy inni uznają go za zmarłego. Kobieta musi opierać się naciskom starszyzny, która uważa, że powinna ponownie wyjść za mąż. W jej domu przebywa ponad stu zalotników, którzy czekają, aż wybierze jednego z nich. Ucztują, niszcząc pałac i trwoniąc majątek Odyseusza. Penelopa jest jednak wytrwała, robi wszystko, aby odwlec powtórny ślub w czasie. Ucieka się do kolejnych podstępów, mając nadzieję, że mąż zdąży wrócić do domu, zanim zostanie zmuszona do małżeństwa. Przez kilka lat tka całun, który pruje nocą, aby opóźnić ślub. Jest też przekonana, że żaden z zalotników nie odniesie sukcesu w konkursie łuczniczym. Jej przeczucia są słuszne - tylko Odyseusz jest w stanie naciągnąć cięciwę swojego łuku. Po spotkaniu z mężem początkowo nie wierzy, że faktycznie wrócił do domu. Jego opowieść o małżeńskim łożu rozwiewa jednak wszelkie wątpliwości. Przykładem wierności jest także stary pies Argos, który natychmiast rozpoznaje swojego pana. Zwierzę umiera ze świadomością, że Odyseusz wrócił do domu.
Postępowanie bohaterów wiąże się również z motywem wytrwałości. Odyseusz nie ustaje w podróży do rodzinnej Itaki, mimo licznych trudności. Nimfa Kalipso obiecuje mu nieśmiertelność i wieczną młodość, ale bohater nie ulega pokusie. Nie poddaje się, mimo śmierci kolejnych towarzyszy. Wytrwałością cechują się również Telemach i Penelopa, oczekujący na powrót Odyseusza. Penelopa odmawia ponownego wyjścia za mąż, a Telemach, wspierany przez Atenę, udaje się na poszukiwania wieści o ojcu.
W utworze obecny jest także motyw władzy. Zalotnicy naciskają na małżeństwo z Penelopą, aby objąć tron Itaki. Żaden z nich nie zasługuje jednak na zajęcie miejsca Odyseusza. Prawowity król Itaki, po spełnieniu patriotycznego obowiązku, wraca do ojczyzny. Mści się na zalotnikach, którzy zniszczyli jego dom. Dowodzi tym swojej siły i przewagi nad pozostałymi mieszkańcami Itaki.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:23:57.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.