„Rozmowy z katem” to dzieło Kazimierza Moczarskiego, który spędził kilka miesięcy osadzony w jednej celi z nazistowskim zbrodniarzem, znanym jako Jürgen Stroop. To właśnie on przeprowadził akcję likwidacji getta warszawskiego i stłumienia powstania, które wówczas wybuchło. W dziele pojawia się wiele interesujących motywów literackich, które Moczarski sprawnie wykorzystuje.
Spis treści
Jednym z najważniejszych elementów dzieła pozostaje motyw zbrodni, jakie Stroop popełnił w ciągu swojego życia. To właśnie one doprowadziły go do jednej celi z Moczarskim, co jest paradoksalne, gdyż sam Moczarski został uwięziony za bycie żołnierzem AK. Stroop to prawdziwy zbrodniarz, który w czasie II wojny światowej skutecznie wcielał w życie różne nazistowskie rozkazy. Do jego najważniejszych zbrodni zdecydowanie należy jednak akcja likwidacji getta warszawskiego i stłumienia powstania. Dopuścił się też takich czynów jak egzekucja amerykańskich lotników. Za te właśnie zbrodnie po wojnie sądzono Stroopa i skazano go na karę śmierci. Sam Stroop swoje czyny postrzegał jednak jedynie jako zadania i operacje wojenne, a także rozkazy do wykonania. Zdawał się nie rozumieć ich grozy.
W dziele ważny jest także motyw kata i ofiary. Katem jest oczywiście Stroop, który jako nazista dokonał licznych zbrodni i jest odpowiedzialny za wiele ludzkiego cierpienia. Ofiarą jest między innymi sam Moczarski, którego naród i kraj ucierpiały z powodu okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej, za czym stali tacy właśnie ludzie jak Stroop. Przywołane zostają też bardziej bezpośrednie ofiary Stroopa, czyli między innymi Żydzi zamieszkujący getto warszawskie. Role kata i ofiary są bardzo jasno podzielone w dziele Moczarskiego; nie ma tu żadnego miejsca na szarości czy niedopowiedzenia.
Ze względu na konstrukcję powieści pojawia się w niej motyw wspomnień. Dotyczy to oczywiście wspomnień Stroopa. Sięgają one aż do czasów dzieciństwa nazisty, ukazują jego młodość i dorosłe życie, by następnie przedstawić czyny Stroopa w trakcie II wojny światowej. Wspomnienia Stroopa to nie tylko jego osobiste przeżycia, ale także swoista kronika historyczna, która ukazuje niezwykle ważne wydarzenia z historii ludzkości.
Ze względu na okres, w jakim osadzone są wspomnienia Stroopa, pojawia się w dziele motyw wojny, a konkretnie II wojny światowej. Opowieść ta przybliża zatem jej przebieg i ukazuje wydarzenia od strony agresora i okupanta, czyli nazistów. Stroop służył bowiem w szeregach SS, zatem jego perspektywa różni się od perspektywy Moczarskiego, żołnierza AK, który walczył przeciwko nazistom.
Czas akcji powieści sprawia też, że w tekście pojawia się motyw Żydów. Są oni w dziele obecni głównie jako ofiary Stroopa i akcji likwidacji getta z roku 1943. Stroop nie mówi o nich jak o ludziach, lecz jak o wrogach i szkodnikach, a to, że przyczynił się do ich mordowania, nie robi na nim żadnego wrażenia. Żydzi są odczłowieczani w jego perspektywie, co oburza Moczarskiego.
W dziele Stroop oczekuje na wyrok sądu, zatem pojawia się motyw procesu. Jeden już się odbył, w sądzie amerykańskim, lecz winnego przekazano w ręce warszawskiego sądu, by ten mógł go rozliczyć ze zbrodni dokonanych także na polskim narodzie. Efektem tego jest wyrok kary śmierci.
Aktualizacja: 2025-12-15 23:46:25.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.