Andrzej Szczypiorski to autor przede wszystkim znany z jego powieści zatytułowanej „Początek”, która powstała w roku 1986. Początkowo pisarz nie mógł opublikować jej w Polsce ze względu na jej tematykę, czyli stosunki polsko-żydowsko-niemieckie w czasie II wojny światowej, a także krytykę władzy w powojennej Polsce. W dziele wykorzystano wiele ciekawych motywów literackich.
Spis treści
Ponieważ akcja powieści rozgrywa się w trakcie konfliktu zbrojnego, to oczywiście w dziele pojawia się motyw wojny. Szczypiorski ukazuje jej niewielki fragment, czyli wydarzenia rozgrywające się w Warszawie i dotyczące między innymi prześladowań Żydów. Mimo tak skromnego ujęcia pisarzowi udaje się ukazać brutalność i tragedię wojny, która niszczy życia i je odbiera. Szczypiorski nie próbuje upiększyć rzeczywistości i ukazuje wydarzenia dokładnie tak, jak one wyglądały. W ten sposób powstaje przejmujący obraz II wojny światowej w perspektywie kilku postaci, takich jak Paweł, Henryk czy Irma.
Mimo trudnych okoliczności w dziele pojawia się też motyw miłości. Obrazuje to przede wszystkim zauroczenie Pawła Kryńskiego w aż dwóch kobietach. Jedna z nich to osiemnastoletnia Monika poznana na tajnych kompletach, druga to sąsiadka, trzydziestosześcioletnia wdowa, piękna Irma Seidenman. Paweł planuje ożenić się z Moniką, ale ona ginie w powstaniu warszawskim, natomiast Irmie wyznaje swoje uczucia po latach w Paryżu, jednak wtedy nie ma to dla niego już większego znaczenia. To pokazuje jednak, że uczucie potrafi rodzić się w różnych warunkach.
Z powodu czasu akcji powieści w dziele tym pojawia się motyw zagłady oraz śmierci, który dotyczy przede wszystkim narodu żydowskiego. Śmierć jest w tekście wszechobecna, a może do niej doprowadzić nawet taki drobiazg jak papierośnica z inicjałami męża. Z nadchodzącą śmiercią godzi się Henryk Fichtelbaum, który w pewnym momencie rozumie, że to nie jego wina, ale nie da rady uciec od swojego przeznaczenia, które prowadzi go prosto do grobu. Z żydowskich postaci śmierci unika jedynie czteroletnia Joasia.
Z powodu swojej narodowości wiele postaci doświadcza wygnania, które jest kolejnym wykorzystanym motywem. Dotyczy to przede wszystkim Irmy, która chce mieszkać w Polsce, ale musi ją opuścić z powodu swojej narodowości i nastrojów antysemickich panujących w roku 1968. Do kraju nie chce też wracać Paweł Kryński, ponieważ jest rozczarowany powojenną władzą i brakiem swobód obywatelskich. W 1944 roku z Polski wyjeżdża Niemiec Müller, który obawia się Rosjan i woli opuścić kraj, za którym potem tęskni przez resztę życia. To pokazuje, jak bohaterowie są zmuszeni udać się na wygnanie i opuszczać kraj, który uważają za ojczyznę, ponieważ warunki w nim nie pozwalają na spokojne życie.
Ten motyw nawiązuje do tytułu powieści. Początek dotyczy między innymi narodzin totalitaryzmu i systemów, które niszczyły ludzkie życia, o tym, jak kształtowało się nowe państwo w epoce powojennej, jak kolejne tragedie bohaterów stanowiły nowe rozdziały w ich życiach, w których brakowało ich rodzin i przyjaciół.
Autor znakomicie obrazuje, w jaki sposób systemy totalitarne narodziły się w Europie i w jaki sposób działały takie maszyny śmierci. Wskazuje, jak okrutne były to reżimy i do jakich nieszczęść ostatecznie doprowadzały.
W czasie wojny ludzie musieli podejmować wiele trudnych decyzji, co wiąże się z motywem moralności. Autor pokazuje miłosiernych Niemców i okrutnych, zdradliwych Żydów, podkreślając w ten sposób, że moralność nie wynikała jednoznacznie z narodowości danej osoby. Moralność oznaczała zatem konieczność dokonywania wyborów.
Aktualizacja: 2025-09-19 15:28:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.