Epoka Młodej Polski to okres, który zaowocował powstaniem wielu znaczących dzieł literackich. W tym czasie rozkwitł gatunek dramatów młodopolskich. Najbardziej znane z nich to „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego oraz „Moralność pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej. Te dzieła doskonale ukazują dwoisty charakter gatunku, w jakim wyróżnić można dwa główne nurty: dramat realistyczny, reprezentowany przez Zapolską, oraz dramat symboliczny, którego przykładem jest dzieło Wyspiańskiego. Twórcy ci przyjęli różne podejścia: jedni skupiali się na wiernym odzwierciedleniu rzeczywistości, inni zaś przekazywali czytelnikom głębsze treści ukryte za symbolami.
Spis treści
„Moralność pani Dulskiej” to sztuka Gabrieli Zapolskiej, datująca swoją premierę na 1907 rok. Opowiada o rodzinie Dulskich, koncentrując się na kryzysie wywołanym ciążą służącej Hanki, spodziewającej się dziecka Zbyszka, syna Dulskiej. Utwór ten jest przykładem dramatu realistycznego, gdzie Zapolska inspirowała się prawdziwymi osobami i opisywała istniejącą wówczas klasę społeczną, czyli mieszczaństwo. Dramat ten wpisuje się również w nurt naturalistyczny, gdyż autorka wiernie odwzorowuje rzeczywistość, ukazując zarówno piękno, jak i brzydotę świata, bez moralizowania. Jej celem było pokazanie, jak niskie pobudki potrafią kierować ludźmi: zakłamanie, małostkowość i egoizm.
Zapolska odsłania najgorsze strony ludzkiej natury poprzez realistyczne opisy i obserwacje. Przykładem są takie okrutne zachowania jak wykorzystywanie młodych służących przez mieszczańskich młodzieńców, co ma miejsce w relacji Zbyszka z Hanką, wszystko przy cichej akceptacji jego matki. Autorka nie boi się poruszać tematów tabu, co pozwala jej na dogłębne ukazanie mentalności, obyczajów i wartości mieszczaństwa. Nawet szczegóły, takie jak stroje bohaterów, są precyzyjnie opisane, co czyni dramat Zapolskiej swoistym dokumentem epoki. Postacie są bezwzględne i nie potrafią wyjść poza ramy konwenansów, żyjąc według utartych schematów, których nie odważą się kwestionować.
Stanisław Wyspiański w swoim dramacie symbolicznym „Wesele” podążył inną drogą niż Zapolska. Jego dzieło, oparte na rzeczywistym wydarzeniu, łączy losy postaci fikcyjnych z bohaterami historycznymi i fantastycznymi. Każdy element dramatu zawiera nie tylko dosłowne przesłanie, ale również głębsze, symboliczne znaczenie.
Wyspiański odwołuje się do znanych sobie osób, takich jak Lucjan Rydel czy Kazimierz Przerwa-Tetmajer, obok których umieszcza postacie takie jak Chochoł, Wernyhora, Upiór, Hetman i Stańczyk. Fantastyczne i historyczne postacie reprezentują problemy społeczne, wady, lęki i obawy społeczeństwa. Wyspiański używa tych sylwetek, aby przekazać wiadomości współczesnemu sobie czytelnikowi, które ten musi odkryć. Różne plany fabularne przeplatają się, co jest szczególnie widoczne w kulminacyjnym momencie chocholego tańca, gdzie fantastyczna postać Chochoła przejmuje kontrolę nad sytuacją, a realistyczni bohaterowie mu się poddają. Taniec ten symbolizuje marazm społeczeństwa, jego niezdolność do zmiany i odzyskania niepodległości. Wyspiański, pisząc o bliskich mu sprawach, posługuje się kostiumem fantastycznym, ukrywając swoje przesłanie w opowieści o zjawach i upiorach, oczekując, że czytelnik je odkryje.
Stanisław Wyspiański i Gabriela Zapolska w swoich dziełach poruszają ważne tematy społeczne, opisując problemy swojego czasu. Czynią to jednak w zupełnie odmienny sposób, co sprawia, że ich dramaty reprezentują różne nurty literackie. To, co u Wyspiańskiego jest zakamuflowane w symbolice, u Zapolskiej staje się niemal dokumentalnym zapisem codzienności.
Aktualizacja: 2024-08-17 10:41:12.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.