„Moralność pani Dulskiej” to jedno z najbardziej znanych dzieł Gabrieli Zapolskiej, które na stałe weszło do kanonu polskiej literatury. Sztuka ta przedstawia losy należącej do mieszczaństwa rodziny Dulskich, w której rządzi tytułowa bohaterka, czyli pani Aniela Dulska. Po raz pierwszy wydano ją w roku 1907 i wtedy czytelnicy mogli podziwiać, jak błyskotliwie Zapolska ujawnia kołtuństwo, hipokryzję i podwójne standardy pewnej mieszczki. Pani Dulska to postać antypatyczna, skupiająca w sobie wszystkie wady swojej klasy społecznej.
Pierwowzorem pani Dulskiej miała być lwowska mieszczka Gołąbowska, osoba podsunięta Zapolskiej przez jej redakcyjnego kolegę, Leopolda Szenderowicza. Dulska włączyła do kreacji tej postaci jeszcze kilka innych inspiracji.
Aniela Dulska należy do warstwy mieszczaństwa, zatem nie narzeka na brak pieniędzy. Jednak wbrew temu nie nosi pięknych i bogatych sukien, zamiast tego preferuje stare, znoszone stroje. Są one niezbyt czyste i podarte, co sugeruje, że bohaterka nie tylko lubi oszczędzać, ale też nie dba o swój wygląd czy nawet nieco zaniedbuje kwestie związane z higieną.
Dulska sądzi, że jest osobą bardzo oczytaną, sprytną i mądrą, tymczasem jej kolejne działania ujawniają zwykłą głupotę bohaterki. Sądzi też, że jej rodzina zawdzięcza jej wszystko to, co ma. Aniela to jednak osoba po prostu ograniczona, swoje zachowanie opiera o opinię innych, posługuje się stereotypami i przyjętymi schematami, poza które boi się wyjść. Nade wszystko chce się cieszyć dobrą opinią wśród innych i to właśnie na tym oparte są wyznawane przez nią wartości. Dulska w domu dopuszcza się różnych rzeczy, jednak bardzo dba o to, by nic z nich nie przedostało się do opinii publicznej. Jest zatem hipokrytką, która nie widzi w swoim zachowaniu sprzeczności. Dulska odsuwa od siebie rzeczy nowe i nieznane, nie rozwija się i nie idzie wraz ze światem do przodu. Swoje zachowanie opiera o siłę i krzyk i w ten sposób wymusza od innych to, czego chce. Nie zna subtelniejszych metod. Słabość umysłu Dulskiej jest doskonale widoczna w dyskusjach z synem, Zbyszkiem, a także z Juliasiewiczową. Dulska nie zna się na dyplomacji, nie potrafi negocjować czy sprytnie domagać się swoich racji.
Podporządkowanie się konwenansom to dla Dulskiej sposób na życie, który zwalnia ją z samodzielnego myślenia, a także uszczęśliwia. Postępuje według z góry ustalonych wzorców, których nigdy nie kwestionuje. Nie ma w niej żadnej refleksji, kieruje się tym, co jest jej doskonale znane, a zatem też bezpieczne. Z tego powodu nie radzi sobie, kiedy ktoś wyłamuje się z tego schematu, jak miało to miejsce w przypadku Zbyszka i Hanki, którzy zbuntowali się przeciwko Dulskiej i jej rządom. Z tego powodu powstał kryzys, którego Aniela nie potrafiła opanować, nie była bowiem elastyczna i zdolna do przystosowania się do nowych sytuacji. To sprawiło, że musiała poprosić o pomoc innych, czego nie lubiła. Dopiero Juliasiewiczowa pomogła rodzinie Dulskich w trudnej chwili.
Oprócz tego Dulska jest chciwa i pazerna, nie wydaje zbyt dużo pieniędzy i oszczędza jak tylko się da, mimo iż jej rodzinie niczego nie brakuje pod tym względem. Pieniądze są źródłem jej siły i poczucia osiągniętej pozycji. To właśnie nimi szantażuje rodzinę i umacnia swoją pozycję w niej. Dulska tkwi też w skrajnym zakłamaniu, nieustannie oszukuje innych, nawet w drobnych i nieistotnych sprawach. Nastoletnim córkom kupuje dziecięcy bilet na tramwaj i dopuszcza się wielu innych kłamstw, które nie są konieczne. Dba o moralność, a z drugiej strony nie przeszkadza jej, gdy jedna z mieszkanek budynku codziennie sprowadzała do domu innego partnera. Hipokryzja Dulskiej jest oczywista. To ona jest oburzona romansem syna, podczas gdy wcześniej nakłaniała do tego Hankę, by Zbyszek bywał w nocy w domu.
Aniela Dulska to postać wzbudzająca niechęć, pełna kłamstwa, hipokryzji i chciwości. Pogardza innymi ludźmi, podczas gdy sama nie ma zbyt wiele do zaoferowania światu. Ma wiele wad, których nie równoważą w jej przypadku niemal żadne zalety.
Aktualizacja: 2024-07-13 21:37:17.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.