Dramat symboliczny jest specyficznym rodzajem dzieła literackiego, które wykorzystuje symbol jako formę przekazu. Oznacza to, że oprócz znaczenia dosłownego, pewne elementy dramatu (np. postacie, przedmioty, sceny) posiadają również ukryte znaczenie symboliczne. Wesele Stanisława Wyspiańskiego jest sztandarowym przykładem takiego dzieła w sztuce Młodej Polski.
Wesele jako dramat symboliczny
Symbol oznacza fragment świata przedstawionego w dziele literackim, które oprócz znaczenia dosłownego posiada również wyższą płaszczyznę znaczeniową. Jest ona przy tym niejednoznaczna i wymagająca w odszyfrowaniu klucza kulturowego.
Wyspiański często stosuje w swoim dramacie ten środek artystyczny, zmuszając odbiorcę do refleksji nad podejmowaną problematyką. Szczególne nasilenie symboli następuje w Akcie II dramatu, mającym cechy symboliczno-fantastyczne. Należy bowiem zaznaczyć, że Wesele jako dramat odbywa się na dwóch płaszczyznach: wspomnianej wyżej oraz jako rzeczywista uroczystość ludowa.
Bronowicka chata jako symbol Polski
Miejsce akcji dramatu samo w sobie stanowi największy z symboli Wesela. Wyspiański ukazuje ją jako całą Polskę - miejsce, pod którego strzechą zbierają się wszystkie stany, ich ambicje, animozje i problemy. Przedmioty zgromadzone pośród czterech ścian bronowickiej chaty ukazują trudną i złożoną historię kraju. Znajdziemy tam odniesienia do każdego ze stanów: sarmackie szable, inteligenckie biurko, chłopski wieniec dożynkowy i żydowskie świeczniki.
Symbolizm postaci w Weselu
Ukazujące się bohaterom dramatu widma stanowią symboliczne nawiązania do konkretnych problemów, czy też zagadnień związanych z polskimi realiami. Zarazem jednak odczytywać je możemy jako pogłębienie charakterystyki samych bohaterów, wewnętrzne głosy ich sumień. Świadczyć o tym mogą słowa Chochoła: Co się komu w duszy gra, co kto w swoich widzi snach.
- Chochoł - ożywiony krzak róży, owinięty na zimę słomą. Symbolizuje nadzieję na odrodzenia polski, która ma rozkwitnąć po "zimie" zaborów. Zarazem jednak w ostatnich scenach jest też symbolem marazmu Polaków i to on wyzwala chocholi taniec. W przeciwieństwie do innych widm nie jest odpowiednikiem wewnętrznych stanów innych bohaterów.
- Wernyhora - wróżbita ukraiński z XVII wieku, który przewidział rozbiory, ale też odrodzenie Polski. Postać z obrazu Matejki, widzącego nad biurkiem Gospodarza. Nakazuje mu przygotowania do wielkiego dzieła i wręcza złoty róg. Stanowi symbol wiary w odrodzenie ojczyzny.
- Rycerz - prawdopodobnie Zawisza Czarny z Grabowa. Ukazuje się Poecie, który tęskni do wielkości. Uosabia honor, męstwo i patriotyzm Polaków. Zarazem zwiastun odrodzenia ojczyzny jak też jej minionej chwały.
- Stańczyk - nadworny błazen czasów zygmuntowskich, słynący z ciętego dowcipu. Ukazuje się Dziennikarzowi, obnażając jego hipokryzję. Symbol troski o losy ojczyzny, mądrości i dalekowzroczności politycznej. Uosobienie bólu patriotycznego.
- Upiór - Jakub Szela, przywódca rabacji galicyjskiej. Ukazuje się Dziadowi, przypominając mu o krwawych niesnaskach między szlachtą i chłopami. Symbol nienawiści ludu do szlachty, niezgody narodowej.
- Hetman - Ksawery Branicki, rozmawia z Panem Młodym. Symbol zdrady narodowej, szlacheckiego warcholstwa i poczucia wyższości sarmatów nad chłopami.
- Widmo - prawdopodobnie malarz Ludwik de Laveux. Ukazuje się Marysi, symbolizując miłość romantyczną oraz romantyzm jako taki.
Symbolizm przedmiotów w Weselu
- Złoty róg - duch kierujący narodem, wzywający do walki o niepodległość.
- Czapka z pawimi piórami - prywata, egoizm, niedojrzałość i materializm.
- Kaduceusz - symbol przewodnictwa ideowego, a jednocześnie usypiania narodu w imię idei lojalności względem cesarstwa Austro-Węgierskiego.
- Sznur - niewola narodowa i klasowa, rozpacz.
- Złota podkowa - indywidualne szczęście. Symbol zachowania dobra tylko dla siebie.
Symboliczne sceny w Weselu
- Chocholi taniec - Akt III, scena 37. Symbol bierności narodu, marazmu.
- Scena zasłuchania - Akt III, scena 36. Symbol biernego oczekiwania na cud wolności, podarowany z zewnątrz przez siły wyższe.
Przeczytaj także: Wesele jako dramat młodopolski
Aktualizacja: 2022-12-05 20:35:14.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.
