„Moralność pani Dulskiej” to słynna sztuka autorstwa Gabrieli Zapolskiej, która po raz pierwszy ukazała się w roku 1907. Przedstawia ona losy tytułowej rodziny Dulskich, która zmaga się z wewnętrznymi kryzysami wywołanymi hipokryzją i egoizmem matki, Anieli Dulskiej. Jej charakter ma wpływ na życie i funkcjonowanie całej rodziny, a jej członkowie muszą sobie radzić z tym, jaka jest pani Dulska. Dulscy to zbiór wad mieszczaństwa współczesnego Zapolskiej, które w sztuce zostały zdiagnozowane i poddane krytyce.
Rodzina Dulskich to bardzo charakterystyczny bohater zbiorowy, który na stałe wszedł już do kanonu polskiej literatury. Zapolska wykreowała grupę składającą się z pięciu bliskich sobie osób pozostających w bardzo gwałtownej i często toksycznej dynamice. Stanowią one też przekrój społeczeństwa mieszczańskiego. Autorka wykorzystała ich do ukazania licznych wad mieszczaństwa. Bohaterowie należą do jednej rodziny, ale nie są jednolitą grupą, każdy z nich jest indywidualnością, przez co pojawiają się między nimi liczne konflikty.
Aniela Dulska stoi na czele rodziny i swoją pozycję utrzymuje dzięki sile i pieniądzom. Sprawuje władzę nad mężem, synem i córkami, nie pozwalając nikomu uciec spod swojego wpływu. Dulska zarządza wszystkimi, próbuje też rozszerzyć swoje wpływy na innych mieszkańców tej lwowskiej kamienicy. Dulska pogardza innymi, jest chciwa, pazerna i egoistyczna, notorycznie oszukuje innych i kieruje się w życiu stereotypami i konwenansami. Nie potrafi się zdobyć na samodzielne myślenie. W domu przyzwala na wiele rzeczy, pilnuje jedynie, by wieść o nich nie wyszła poza mieszkanie, ponieważ zależy jej jedynie na opinii innych. Dulska reprezentuje zatem postawę pełną kołtuństwa i hipokryzji. Nie jest zdolna do żadnej refleksji czy samokrytyki. To ze względu na jej charakter pojawiło się określenie „dulszczyzna”.
Zapolska odwróciła rolę i to Dulska jest głową rodziny, nie zaś jej mąż, Felicjan. On jest mężczyzną wycofanym, cichym i spokojnym, całkowicie pozostającym we władzy swojej głośnej i nieustępliwej żony. Jest właściwie jej absolutnym przeciwieństwem. Felicjan został zdominowany do tego stopnia, że przestał się porozumiewać z domownikami za pomocą mowy i ogranicza się wyłącznie do gestów. Nie jest on zatem aktywnym członkiem rodziny, który ma wpływ na jej życie. Felicjan jednak w ten sposób oszczędził sobie wielu zmartwień. Nie był zmuszony do rozwiązywania pojawiających się problemów, ponieważ błyskawicznie zajmowała się nimi Dulska. Wiódł więc życie niezbyt przyjemne czy radosne, ale na swój sposób bezpieczne. Felicjan na końcu sztuki buntuje się i odzywa, ale nie jest to sprzeciw wobec żony, ale protest w sytuacji zakłócenia jego spokoju, który jest dla niego najważniejszy.
Odbicie Dulskiej można za to odnaleźć w jej synu, Zbyszku. Odziedziczył on po matce wszystkie jej wady, czego jest zresztą świadomy. Zbyszek wiedział też, jakie wartości wyznaje się w jego domu rodzinnym, planował się jednak od nich odciąć. Młodzieniec miał bowiem ambicje przynależeć do artystycznej cyganerii i marzył o prowadzeniu właśnie takiego stylu życia. Zbyszek buntował się w różnych kwestiach, co często prowadziło go do kłótni z matką. Zajmował się przede wszystkim nieudolnym naśladownictwem życia bohemy, co sprowadzało się do wydawania pieniędzy na alkohol i kobiety. Całe noce spędza poza domem i dlatego Dulska zachęca Hankę do nawiązania ze Zbyszkiem romansu. Liczy bowiem, że w ten sposób zatrzyma go w domu, co jest kolejnym objawem jej hipokryzji. Zbyszek zdaje sobie sprawę z tego, że nie pozbędzie się swojego kołtuńskiego dziedzictwa. Zbyszek przypomina swoich rodziców pod względem ich najgorszych cech. Traktuje innych z pogardą i w pełni podporządkowuje się swojej matce.
Dulska doczekała się też swojej wiernej kopii w jednej z córek – Hesi. Dziewczyna była równie bezczelna, chciwa, prostacka, zakłamana i chciwa, co matka. Cechowała się też ogromnym samouwielbieniem, tak jak Aniela. Była jednak o wiele bardziej ciekawa świata, a na dodatek czerpała radość z wielu spraw, czego nie można powiedzieć na temat Dulskiej. Była też od matki mądrzejsza i potrafiła się przystosować do różnych sytuacji.
Zupełnie różna jest druga z sióstr Dulskich, czyli Mela. Jest wrażliwa, dobroduszna, ale też naiwna i łatwowierna. Wyróżnia się też słabym zdrowiem, przez co wydaje się inna od pozostałych Dulskich. Mela jest często krytykowana przez resztę rodziny, ponieważ żyje inaczej niż oni. Sympatią darzy ją przede wszystkim kochanka brata, czyli Hanka, która dostrzega, że Mela jest dobrą osobą. Mela często wyobrażała sobie siebie samą w zakonie, co jest możliwą drogą życiową dla takiej osoby jak ona.
Rodzina Dulskich jest zatem dość różnorodna, ale pewne cechy pojawiają się w przypadku wielu domowników. Jedynym wyjątkiem jest tu Mela. Pozostali członkowie rodziny noszą w sobie kołtuństwo i egoizm, które są przekazywane w kolejnych pokoleniach i nie da się tego uniknąć. To właśnie przez to ich życiem targają coraz to nowe kryzysy, których nie potrafią zażegnać.
Aktualizacja: 2024-07-13 22:48:14.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.