„Nad Niemnem” to jedna z najważniejszych powieści epoki pozytywizmu, a jej autorką jest Eliza Orzeszkowa. Pisarka zawarła w swoim dziele panoramę współczesnego jej społeczeństwa, ukazała też poglądy oraz wartości istotne dla pozytywistów, a także poruszyła bieżące wówczas problemy, które zajmowały współczesnych jej czytelników. Stworzyła także wiele postaci, które reprezentują rozmaite poglądy i nakreśliła też konflikt pokoleń. Pokazuje to między innymi rozmowa Witolda i Benedykta Korczyńskich, czyli ojca oraz syna.
Benedykt i Witold Korczyńscy należą do dwóch różnych pokoleń i odmiennych generacji, z czego wynikają ich różnice światopoglądowe, które uwidoczniły się w ich rozmowie. Benedykt należał do starych i zgorzkniałych romantyków, a Witold był młodym pozytywistą pełnym ideałów i chciał między innymi zmienić podejście ojca do pracy chłopów i prowadzenia gospodarstwa.
Witold przyszedł do ojca, by wyjaśnić mu, co mu się nie podoba w jego zachowaniu, jakby chciał złożyć na niego skargę. Benedykt sądził jednak, że to Bohatyrowicze nastawili syna przeciwko niemu, kładąc mu do głowy ideały, których nie dało się wprowadzić w życie. Benedykt sądził, że oskarżają go o oni o zdzieranie z siebie skóry i niesprawiedliwe traktowanie chłopów. Oskarżał ich o chciwość i ciemnotę, natomiast Witold próbował go przekonać do tego, jak ważna jest edukacja chłopów i zmiana podejścia do nich.
Witold kreślił ojcu demokratyczne idee, które poznał z książek i przedstawiał mu pozytywistyczne ideały. Wykładał takie wartości jak praca organiczna oraz praca u podstaw, wskazując na słuszność takiego postępowania. Pragnął, by ojciec spojrzał na swój spór z Bohatyrowiczami z zupełnie nowej perspektywy i zmienił swoje podejście do nich.
Ostatecznie Benedykt rozpoznał w Witoldzie ten dawny zapał, który on sam też niegdyś odczuwał. Zgodził się odstapić od kary finansowej, jaka została nałożona na Bohatyrowiczów, chciał też zmienić swoje podejście do chłopów i gospodarstwa. Benedykt dowiedział się też o cierpieniach, z jakimi mimo młodego wieku musiał zmierzyć się Witold. Ostatecznie ojciec i syn pogodzili się ze sobą.
Rozmowa ta jest zobrazowaniem konfliktu międzypokoleniowego oraz tego, jak zmieniały się wartości wraz z czasem. Orzeszkowa pokazuje pokolenie starych romantyków, czyli Benedykta Korczyńskiego, które niegdyś organizowało powstania i próbowało odzyskać wolność swojej ojczyzny i które zostało złamane przez zaborcę. Dawne wartości nie sprawdziły się. Oprócz tego starsze pokolenie patrzy jeszcze na społeczeństwo w sposób klasowy, oceniając ludzi pod względem ich pochodzenia.
Witold uosabia z kolei młodych pozytywistów, którzy wychowali się, obserwując konsekwencje klęski romantyków oraz to, co stało się ze społeczeństwem po powstaniach. W związku z tym odeszli oni od dawnych założeń, odpuścili zbrojną walkę i postanowili skupić się przede wszystkim na pracy i polepszeniu losu wszystkich członków społeczeństwa. Odrzucili też klasowe spojrzenie na nie i nie oceniali ludzi pod względem pochodzenia.
Orzeszkowa rysuje zatem konflikt między pokoleniami wychowanymi w inny sposób i zakreśla jego ramy. Pokazuje jednak też, że możliwe jest pojednanie i wspólna praca, czego przykładem są właśnie Benedykt i Witold Korczyńscy oraz zwarte przez nich porozumienie.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.