Eliza Orzeszkowa to jedna z najbardziej znanych autorek epoki pozytywizmu. Jednym z jej najbardziej znanych dzieł jest bez wątpienia „Nad Niemnem”, czyli powieść opisująca losy rodów Bohatyrowiczów oraz Korczyńskich. Orzeszkowa oprócz tego poruszyła w dziele problemy ważne dla współczesnego jej społeczeństwa, na przykład upadek powstania styczniowego czy też napięcia klasowe. W powieści pojawiło się też wiele postulatów charakterystycznych dla pozytywizmu oraz zagadnienia istotne dla tej epoki. Jest zatem przede wszystkim motyw pracy.
Praca była dla pozytywistów bardzo ważna. W ich manifestach światopoglądowych i programach pojawiała się w takich hasłach jak praca organiczna czy praca u podstaw. Oznaczało to konieczność wspólnej pracy całego społeczeństwa na rzecz odbudowania kraju i tym samym wzmocnienia go w celu odzyskania niepodległości, a także poprawienia warunków bytu wszystkich grup społecznych. Oprócz tego społeczeństwo postrzegano też jako jeden żywy organizm, w którym wszystkie narządy muszą być zdrowe, by cały organizm mógł sprawnie i wydajnie pracować.
W czasie pozytywizmu popierano także utylitaryzm, czyli pogląd, że to, co pożyteczne, jest także dobre. Miarą tego, czy postępowanie jest słuszne, jest pożyteczność jego efektów. Wszystkie czyny powinny też przyczyniać się do polepszenia się losu i szczęśliwości ogółu, co jest też widoczne w podejściu pozytywistów do pracy i jej roli w społeczeństwie.
Orzeszkowa ujawnia te poglądy właśnie w „Nad Niemnem”. W jej tekście praca powinna być przede wszystkim ukierunkowana na wspólne dobro i osiągnięcie efektów korzystnych dla wszystkich grup społecznych. Jest też ona w oczach Orzeszkowej miarą wartości poszczególnych bohaterów. Tylko postaci zajmujące się ciężką, sumienną pracą są w jej powieści oceniane jako pozytywne. Dobra jest Justyna Orzelska, Janek Bohatyrowicz, Benedykt Korczyński, Marta Korczyńska czy Maria Kirłowa. Negatywne postaci to te, co gonią za rozrywkami i nie pracują, czyli Emilia Korczyńska, Zygmunt Korczyński, Bolesław Kirło czy Teofil Różyc.
Ogromną pracę wkłada Benedykt Korczyński, który pragnie utrzymać rodowy majątek, a wraz z nim las z mogiłą powstańczą. Jest to zatem nie tylko praca nad utrzymaniem siebie i rodziny, ale w przypadku sytuacji politycznej jego ojczyzny także prawdziwie patriotyczny obowiązek. Jest to jednak też bardzo trudne zadanie i Benedykt jest nieustannie zmęczony i przytłoczony licznymi obowiązkami i trudnościami. Benedykt jednak nie przyczynia się do poprawy losu okolicznej społeczności, podobnie ciężko pracująca Marta Korczyńska dba jedynie o dwór. Charakter utylitarny ma z kolei ciężka praca Bohatyrowiczów, z której plonów korzysta cała wieś. Dzięki temu im wypełnianie ciężkich obowiązków sprawia prawdziwą radość, są oni zadowoleni i usatysfakcjonowani w przeciwieństwie bo Benedykta czy Marty Korczyńskich. Dla Bohatyrowiczów taka praca jest najwyższą wartością, a także miarą, którą mierzą innych ludzi. Wzbogaca ona ich życie.
Jak widać, praca ma ogromne znaczenie w powieści Elizy Orzeszkowej zatytułowanej „Nad Niemnem” i stanowi sens życia wielu opisanych tam postaci. Wszystko to jest zgodne z założeniami, jakie poczynili pozytywiści i którymi kierowali się w swoich działaniach i poglądach.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.