Eliza Orzeszkowa jest znana przede wszystkim jako twórczyni epoki pozytywizmu i autorka powieści „Nad Niemnem”. Opisała w niej losy społeczności położonej nad tytułową rzeką, składającej się głównie z członków rodów Bohatyrowiczów i Korczyńskich. Wszystkie postaci łączy przede wszystkim motyw powstania styczniowego. Jest ono też przedmiotem konfliktu międzypokoleniowego, który uwidacznia się między innymi między panią Andrzejową Korczyńską, a jej synem, Zygmuntem. Ich racje i stanowiska zostały wyłożone w pewnej ważnej rozmowie, podczas której pani Andrzejowa zorientowała się, jak wiele błędów popełniła w wychowaniu syna.
Pani Andrzejowa Korczyńska rozmawia z synem Zygmuntem na prośbę jego żony, która martwi się zainteresowaniem męża jego byłą miłością. Ich rozmowa szybko jednak zmienia temat, ponieważ Zygmunt i jego matka poruszają kwestię pielęgnowania pamięci narodowej oraz tradycji. Wówczas okazuje się, że reprezentują dwie zupełnie inne postawy dotyczące życia, a także spojrzenia na ojczyznę i bycie jej częścią.
Zygmunt prosi mianowicie swoją matkę, by sprzedała ona ich rodzinny majątek, czyli Osowce i wraz z nim udała się za granicę. Zygmunt nie ceni sobie życia na prowincji, przytłacza go ono i nudzi. W innych krajach codzienność wydaje mu się bardziej beztroska. W rodzinnym majątku Zygmunt dostrzega wyłącznie nudę oraz zacofanie, chce mieszkać we Florencji czy Paryżu. Czuje się stworzony do wyższych celów niż pobyt na wsi.
Prości ludzie to dla Zygmunta bydło, nie trawi atmosfery panującej w Osowcach. Czuje też wstręt do kultu mogiły powstańczej, w której leży też jego ojciec. Nie znosi wiecznie trwającej tu żałoby. Zygmunt zdradza, że nie docenia ofiary, jaką poniósł jego ojciec, ginąc w walkach w powstaniu styczniowym. Denerwuje go, że ideały ojca przyczyniły się do zmniejszenia rodzinnego majątku. Siebie samego widzi raczej jako obywatela Europy czy nawet świata.
Postawa Zygmunta budzi przerażenie u jego matki, wciąż noszącej żałobę po mężu. Uważa, że bezcześci on pamięć ojca. Boli ją każde słowo syna i uświadamia sobie, że jako matka poniosła olbrzymią klęskę wychowawczą. Uświadamia sobie, jak złym człowiekiem stał się jej syn, a ona sama się do tego przyczyniła.
Rozmowa pani Andrzejowej i Zygmunta to w istocie przedstawienie dwóch odmiennych postaw dwóch kolejnych pokoleń. Ona reprezentuje dawne pokolenie patriotów, pamiętające o wolnej Polsce i żyjące romantyczną nadzieją na jej odzyskanie.
Zygmunt to z kolei przedstawiciel pokolenia, które nie pamiętało wolnej ojczyzny, urodził się bowiem już po zaborach. Nie jest ona zatem dla niego wartością, bo nigdy jej nie poznał. Pokazuje to też szybkość, z jaką zagraniczne wzorce i rozrywki rozprzestrzeniały się wśród młodych Polaków, w których brak ojczyzny sprawił, że nie wytworzyła się w nich silna tożsamość narodowa. Mimo wychowania na dawnych tradycjach i mitach stały się one dla nich jedynie zamierzchłymi opowiastkami, podczas gdy nowoczesne życie oferowało im o wiele więcej atrakcji. To z kolei pokazuje, jak bardzo kruche jest dziedzictwo narodu i jak łatwo jest je wymazać, mimo wielu wysiłku osób, które pragną je zachować przy życiu. To też klasyczny przykład konfliktu między pokoleniami.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.