Eliza Orzeszkowa to autorka epoki pozytywizmu, a jej najbardziej znane dzieło to powieść “Nad Niemnem. Opisała w niej losy polskiego społeczeństwa mieszkającego w zaborze rosyjskim, wspierając się na historii dwóch skonfliktowanych rodów — Bohatyrowiczów i Korczyńskich. Jednym z wątków powieści jest relacja Andrzejowej, wdowy po powstańcu styczniowym, z jej synem Zygmuntem. Znajduje on kulminacje w rozmowie między bohaterami, która prowadzi matkę do przykrego wniosku o swoich metodach wychowawczych.
Spis treści
Pani Andrzejowa Korczyńska rozmawia z synem Zygmuntem na prośbę jego żony, która martwi się zainteresowaniem męża jego byłą miłością, czyli Justyną Orzelską. Dyskusja między bohaterami szybko zmienia bieg, ponieważ Zygmunt i jego matka zaczynają poruszać kwestię pielęgnowania pamięci narodowej oraz tradycji. Wówczas okazuje się, że reprezentują dwie radykalnie odmienne postawy.
Zygmunt prosi swoją matkę, by sprzedała ich rodzinny majątek, czyli Osowce i wraz z nim udała się za granicę. Zygmunt nie ceni sobie życia na prowincji, które wzbudza w nim znudzenie. O rodzinnym majątku myśli, jak o miejscu zacofanym. Zamiast tam wolałby mieszkać we Florencji czy Paryżu, gdzie — jak jest przekonany — jego życie byłoby pełniejsze wrażeń. Zygmunt czuje się powołany do wyższych celów niż zajmowanie się rodzinnym majątkiem.
Mężczyzna pała niechęcią do chłopstwa, nie trawi atmosfery panującej w Osowcach. Równocześnie czuje też wstręt do kultu mogiły powstańczej, która upamiętnia śmierć jego ojca. Nie znosi żałoby unoszącej się nad Grodzieńszczyzną. Zygmunt przyznaje, że nie docenia ofiary, jaką poniósł jego ojciec, ginąc w walce w powstaniu styczniowym. Denerwuje go, że ideały Andrzeja Korczyńskiego przyczyniły się do zmniejszenia rodzinnego majątku.
Postawa Zygmunta budzi przerażenie u jego matki, wciąż noszącej żałobę po mężu. Uważa, że bezcześci on pamięć ojca. Boli ją każde słowo syna, w trakcie których uświadamia sobie, że jako matka poniosła olbrzymią klęskę.
Rozmowa pani Andrzejowej i Zygmunta to w istocie przedstawienie dwóch odmiennych postaw pokoleniowych. Kobieta reprezentuje pokolenie patriotów, żyjących romantyczną nadzieją na odzyskanie niepodległości. Z kolei Zygmunt to przedstawiciel pokolenia urodzonego pod zaborami. Ojczyzna nie jest dla niego wartością, bo nigdy jej nie poznał.
W ten sposób Orzeszkowa próbowała wskazać na problemy, jakie wynikają z przyjmowania zagranicznych wzorców życia, które dostarcza więcej atrakcji niż kultywowanie tradycji. Konflikt między Korczyńskimi ma funkcję moralizującą, w której postawa Zygmunta jest oceniania w sposób jednoznacznie negatywny.
Aktualizacja: 2024-08-08 16:59:31.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.