Odyseusz i Polifem (cyklop), Arnold Bocklin, 1896
Eposy Homera „Iliada” i „Odyseja” należą do najbardziej znanych dzieł literatury antycznej. Inspirują też innych twórców, którzy interpretują je na własny sposób. Przykładem jest tutaj wiersz greckiego poety Konstandinosa Kawafisa „Itaka”.
Spis treści
Utwór ma budowę nieregularną, składa się z sześciu strof o różnej liczbie wersów: od trzech do trzynastu. Liczba zgłosek w wersie również nie jest stała. Oprócz tego poeta nie zastosował rymów.
Wiersz należy do liryki zwrotu do adresata, podmiot liryczny mówi bezpośrednio do odbiorcy utworu, któremu udziela wskazówek. W sensie dosłownym wypowiada się na temat wędrówki do Itaki, ale jego słowa można rozumieć również w sposób bardziej metaforyczny.
W utworze pojawiają się liczne środki stylistyczne. Są to między innymi epitety („gniewnego Posejdona”, „pospolite uczucia”, „rozkosznych wonności”, „piękną podróż”), metafory („myśli twe będą wysokie”, „Itaka dała ci tę piękną podróż”), personifikacje („nie oszukała cię Itaka”) i powtórzenia („wszelkie gatunki rozkosznych wonności”, „ile tylko zdołasz rozkosznych wonności znaleźć”). Podmiot liryczny zwraca się bezpośrednio do odbiorcy, pojawiają się apostrofy („Jeżeli do Itaki wędrować zamierzasz”, „Jeśli własna twa dusza nie wznieci ich przed tobą”, „Nie wolno ci nigdy zapomnieć o Itace”). Zastosowano też wyliczenia („Lestrygonów i Cyklopów ani gniewnego Posejdona”, „piękne towary, perły i korale, bursztyn i heban, wszelkie gatunki rozkosznych wonności”).
„Iliada” przedstawia historię wojny trojańskiej, a kolejny epos Homera, „Odyseja”, opowiada o powrocie Odyseusza do rodzinnej Itaki. Jego wędrówka stała się symbolem długiej, trudnej podróży, gdyż Odyseusz dotarł do domu dopiero po dziesięciu latach.
Akcja „Odysei” rozpoczyna się po zakończeniu dziesięcioletniej wojny trojańskiej, kiedy Odyseusz wraca do Itaki, gdzie czeka na niego żona i syn Telemach. Epos opisuje wiele przygód Odyseusza, który spotyka cyklopa Polifema, ucieka przed syrenami i jest więziony na wyspie nimfy Kalipso. Po powrocie do Itaki pokonał zalotników swojej wiernej żony, która czekała na niego, odrzucając innych mężczyzn. Na wyspie zapanował spokój po dwudziestoletniej nieobecności Odyseusza. Ta opowieść zainspirowała nie tylko czytelników, ale także artystów. Inspirowany nią jest również wiersz Konstandinosa Kawafisa „Itaka”. Był to grecki poeta z przełomu XIX i XX wieku, często odwołujący się w swojej twórczości do starożytności.
Motyw tułaczki Odyseusza stał się źródłem inspiracji dla wielu dzieł literackich, co znalazło swoje odbicie również w utworze „Itaka”. Podmiot liryczny przekonuje czytelnika, że nawet długa podróż nie powinna budzić strachu. Bez obaw mówi o postaciach znanych z eposu: Lestrygonach, cyklopie, gniewnym bogu Posejdonie.
Podążając za Odyseuszem, osoba mówiąca przypomina, że wywoływanie gniewu bogów i łamanie ich woli prowadzi do kolejnych trudności i zagrożeń. Podmiot liryczny udziela jednak rad, jak bezpiecznie przejść całą drogę. Pomocne są tu wyższe ideały i unikanie powszechnych negatywnych emocji, takich jak złość czy zazdrość, które mogą chronić przed niebezpieczeństwami, które spotkały Odyseusza. Podmiot liryczny uważa, że często sami sprowadzamy na siebie zło, schodząc z drogi dobra i uczciwości.
Podróż Odyseusza staje się więc przypomnieniem, że w dużej mierze sami kształtujemy swój los. Wędrówka staje się metaforą drogi życia. Jeśli postępujemy szlachetnie, zgodnie z wartościami, które wyznajemy, możemy osiągnąć życie pełne bezpieczeństwa i satysfakcji, unikając zbędnych konfliktów i niebezpieczeństw.
Podmiot liryczny dzieli się z odbiorcą życiową mądrością, udzielając wskazówek, jak mądrze przejść przez życie, które może przypominać podróż Odyseusza. Życzy, by podróż trwała jak najdłużej. W trakcie jej trwania poznajemy fascynujące miejsca pełne bogactw i dokonujemy ważnych wyborów. Jednak schodząc z właściwej ścieżki, narażamy się na gniew bogów i liczne zagrożenia. Podmiot liryczny staje się mentorem dla czytelnika, od którego warto się uczyć. Mimo wszystkich przygód nie wolno zapominać o naszej Itace — ojczystej ziemi, rodzinie, domu.
Każdy ma swoje miejsce, które jest najważniejsze. Opuszczamy je, pragnąc zdobyć doświadczenia dorosłego życia, ale dom zawsze pozostaje ojczyzną i punktem odniesienia. Bez niego, bez rodziny, tracimy tożsamość i miejsce, do którego możemy wrócić. Choć nasza Itaka może być skromna, jest niezastąpiona. W trakcie życiowej podróży warto poszerzać horyzonty, zdobywać wiedzę i doświadczenia, ale zawsze pamiętać o bezpiecznej przystani, do której kiedyś wrócimy. Nawet jeśli ojczysta ziemia jest uboga, jej wartość przewyższa wszystkie bogactwa. Ona zna nas najlepiej.
Jak radzi podmiot liryczny, warto rozwijać się i zdobywać nowe doświadczenia, ale nie zapominać o rodzinnych stronach, które są dla nas bezpiecznym miejscem. Ojczyzna i domowa przystań pozostają kluczowymi punktami odniesienia w naszej nieustającej życiowej podróży.
Aktualizacja: 2024-09-03 10:09:43.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.