Istocie człowieczeństwa poświęcono wiele miejsca, czy to w filozofii, czy to w literaturze. Zastanawiano się, czym ona tak naprawdę jest i jak ją można zdefiniować. Refleksje poświęcono także zagadnieniu, co lepiej o niej świadczy - czyny czy słowa? Znano bowiem przypadki, gdy piękne deklaracje nie pokrywały się z działaniem danej osoby i zaprzeczały wyznawanym przez nią wartościom. W literaturze można spotkać wiele postaci, które są idealnym zobrazowaniem tego dylematu. Będą to bohaterowie z takich dzieł jak „Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego czy „Antygona” Sofoklesa.
„Zbrodnia i kara” to powieść, gdzie główny bohater jest zaprzeczeniem istoty człowieczeństwa i świadczą o tym zarówno jego czyny i słowa. Raskolnikow deklaruje bowiem, że według niego społeczeństwo dzieli się na ludzi lepszych i gorszych, a tych drugich jednostki wybitne mogą bez żalu i skrupułów eliminować ze świata żywych. Sam próbuje wcielić w życie te założenia, mordując siekierą starą lichwiarkę. Jest to zaprzeczenie tego, jak powinno wyglądać człowieczeństwo. Jednak później Raskolnikow zaczyna ulegać wpływom Soni, czyli młodej prostytutki, która poświęca się tak, by zarobić na utrzymanie swojej rodziny.
Sonia mimo swojej profesji jest dobrą, wierzącą osobą. Świadczą o tym jej czyny i słowa. Wspiera swoją rodzinę i robi wszystko, by pomóc jej przetrwać. Gdy Raskolnikow przyznaje się przed nią do zbrodni, nie odtrąca go, a za to okazuje mu miłosierdzie. Widząc jej przykład, Raskolnikow powoli zaczyna odnajdywać człowieczeństwo także w sobie. Odczuwa wyrzuty sumienia, a ostatecznie idzie na komisariat i przyznaje się do popełnionego morderstwa. Powoli zaczyna rozumieć, jak źle postąpił i odbywa karę, jaką jest kilkuletni pobyt na Syberii. Jego czyny zaczynają zatem świadczyć o tym, że odzyskuje swoje człowieczeństwo. Nie są to tylko puste deklaracje. Raskolnikow ostatecznie zmienia się i doświadcza nawrócenia pod wpływem Soni i jej przykładu.
W antycznej tragedii „Antygona” autorstwa Sofoklesa mamy przykład tego, że o istocie człowieczeństwa świadczą czyny, nie słowa. Kreon wprawdzie mówi o tym, że chce dobra swoich poddanych i odziedziczonego tronu, ale zabraniając Antygonie pochówku brata pokazuje, jakim człowiekiem jest naprawdę. Obchodzi go tylko jego władza i przez to doprowadza do tragedii i wielu niepotrzebnych śmierci. Kreon pokazuje, że czyny dobitnie i bez wątpliwości pokazują, kto jakim człowiekiem jest, a słowa zaś potrafią nic nie znaczyć.
Na tym przykładach można stwierdzić, że słowa to coś, co można rzucić na wiatr i o nich zapomnieć, o istocie człowieczeństwa świadczą natomiast konkretne czyny. To one tak naprawdę ujawniają, co dzieje się w człowieku i jakie decyzje podejmie, gdy stanie w obliczu ważnych dylematów. To próba charakteru, z której nie każdy wychodzi zwycięsko.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.