Wesele Stanisława Wyspiańskiego to dramat narodowy, który zliczyć możemy do miana dramatów młodopolskich. Porusza on problematykę mitów narodowych, stosunku chłopów i inteligentów do siebie nawzajem oraz możliwości Polaków do tworzenia własnej przyszłości. Ze względu na modernistyczny charakter, posiada on dwa główne wątki, poruszające osobno wymienione tematy. Będą to wątek rzeczywisty, związany z prawdziwym weselem w Bronowicach oraz wątek symboliczno-fantastyczny.
Spis treści
Wątek ten odnosi się do rzeczywistego bronowickiego wesela, które miało swój odpowiednik w weselu Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny. Wyspiański portretuje tutaj rozliczną gamę postaci, ludzi pochodzących z obu warstw społecznych - inteligencji i chłopów. Dzięki temu jest w stanie poruszyć temat ich wzajemnych stosunków. Pozornie obie grupy dążą do zjednoczenia, czego przejawem ma być moda na chłopomanię.
W rzeczywistości jednak ani chłopi, ani inteligencji nie rozumieją siebie nawzajem. Fascynacja życiem wiejskim mieszkańców miasta jest zaś pozorną fanaberią niczym więcej jak przelotnym kaprysem. Trudna historia obu grup również stoi na przeszkodzie do zjednoczenia. W tle dalej majaczy bowiem pamięć straszliwej rabacji galicyjskiej - powstania chłopów przeciw szlachcie, sprowokowanego w 1846 roku przez Austriaków.
Wyspiański również na tej płaszczyźnie podejmuje się charakterystyki obu z wyżej wymienionych grup. Chłopów widzi jako siłę, ludzi pełnych energii i ambicji. Ciekawi świata, interesują się wszystkim dokoła. Są oni jednak przy tym pozbawieni formacji ideowej, a przy tym porywczy. Czyni to z nich siłę, która bardzo szybko może przerodzić się w niszczycielski tumult.
Z kolei inteligencja to warstwa kompletnie niedorosła do swojej misji dziejowej - przewodnictwa narodu. Kompletnie nie rozumie ona chłopów i tylko pozornie fascynuje ją wieś. Podświadomie zaś czuje się lepsza. W rzeczywistości jednak przepełnia ją pustka, dekadencja i jałowe filozofowanie. Są nieprzystosowani do prawdziwego życia.
Wątek ten pojawia się w akcie II i scala z rzeczywistym w akcie III. Jego specyfiką jest wykorzystanie symboliki jako środka przekazu oraz występowanie zjawisk i postaci fantastycznych.
Namówiony przez Rachelę Poeta prosi Pana Młodego o zaproszenie do chaty Chochoła. Ten w istocie przybywa na wesele, ciągnąc za sobą grono fantastycznych gości. Kolejno bronowicką chatę odwiedzają więc: Widmo, Stańczyk, Rycerz, Hetman, Upiór i Wernyhora. Każdy z nich ukazuje się innemu bohaterowi, przez co ich dialogi nabierają charakteru pogłębienia psychologicznego postaci. Są oni bowiem nie tylko symbolami konkretnych idei, ale również niejako odbiciem wewnętrznych głosów bohaterów. Związane są z nimi następujące problematyki:
Związany z Widmem i Marysią. Prawdopodobnie widmem jest zmarły malarz Ludwik de Laveux, który miał być mężem najmłodszej siostry Mikołajczykówny. W rozmowie między tym dwojgiem dochodzi do konfrontacji prozaicznej miłości z romantyczną wizją uczucia. Ostatecznie Marysia odrzuca zimnego, niedostępnego ducha byłego kochanka, wybierając obecnego męża. Zapewnia on jej bowiem spełnienie i szczęście, czego górnolotne romantyczne Widmo nigdy by nie dało.
Stańczyk wyśmiewa się z Dziennikarza, będącego w rzeczywistości Rudolfem Staszewskim - redaktorem naczelnym dziennika "Czas". Powodem drwin jest podejście mężczyzny do roli jego profesji i wewnętrzne sprzeczności. Odczuwa on bowiem wyrzuty sumienia z powodu "usypiania" ducha narodu, a zarazem boleje z tego powodu. Jego słowa to krytyka grupy Stańczyków - ugodowców o poglądach konserwatywnych.
Rozmowa Rycerz i Poety to w rzeczywistości ukazanie roli poezji, jako siły budzącej ducha patriotycznego. Widmo Zawiszy Czarnego stanowi ucieleśnienie mocy sprawczej, a zarazem pamięci o potędze oręża Polskiego. Poeta to maska Kazimierza Przerwy-Tetmajera - najsłynniejszego poety Młodej Polski. Spoglądając pod przyłbicę Rycerza, dostrzega on odbicie swojej duszy, którą jest mrok. To jawna krytyk dekadentyzmu i pustki, którą reprezentowała sztuka tamtego okresu.
Franciszek Ksawery Branicki jako Hetman symbolizuje wszystkie negatywne cechy Sarmaty. To zdrajca, sprzedawczyk i warchoł, który jawnie przyczynił się do upadku Rzeczpospolitej. W swojej rozmowie z Panem Młodym podejmuje problematykę straszliwej spuścizny historycznej. Nawiązuje też do podświadomego poczucia wyższości inteligentów nad chłopami.
Upiór to w istocie Jakub Szela - przywódca rabacji galicyjskiej. Rozmawia on z Dziadem, wspominając krwawe rozprawy chłopów ze szlachtą. Wątek ten symbolicznie ukazuje, że historia nienawiści między tymi klasami społecznymi jest niemożliwa do zatarcia. Stoi ona na przeszkodzie zjednoczenia narodu.
Wyspiański podejmuje ten wątek poprzez spotkanie Wernyhory z Gospodarzem. Legendarny lirnik zapowiada nadejście upragnionej niepodległości, które ma zostać dane Polakom w formie cudu. Ci jednak nie są w stanie podołać temu zadaniu. Inteligencja nie dorosła do roli przewodników narodu, a idee wzbudzającą ducha gubi prywata. Ucieleśni to Janek, który traci złoty róg przez czapkę z pawim piórem. Wątek ten zawiera również przepowiednię marazmu w postaci chocholego tańca - zaklętego kręceni się w kółko, odtwarzania tradycji bez celu i życia.
Elementem wiążącym oba wątki jest postać Racheli - córki Żyda. Przepełnia ją bowiem poezja, przez co może ona dostrzec więcej od innych. Zdolna niejako przebywać w obu światach, inicjuje pojawienie się na weselu Osób Dramatu.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.