Fragment:
AKT I
SCENA 1.
Czepiec, Dziennikarz
CZEPIEC
Cóz tam, panie, w polityce?
Chińcyki trzymają się mocno!?
DZIENNIKARZ
A, mój miły gospodarzu,
mam przez cały dzień dosyć Chińczyków.
CZEPIEC
Pan polityk!
DZIENNIKARZ
Otóż właśnie polityków
mam dość, po uszy, dzień cały.
CZEPIEC
Kiedy to ciekawe sprawy.
DZIENNIKARZ
A to czytaj, kto ciekawy;
wiecie choć, gdzie Chiny leżą?
CZEPIEC
No, daleko, kajsi gdzieś daleko;
a panowie to nijak nie wiedzą,
że chłop chłopskim rozumem trafi,
choćby było i daleko.
A i my tu cytomy gazety
I syćko wiemy.
DZIENNIKARZ
A po co –?
CZEPIEC
Sami się do światu garniemy.
DZIENNIKARZ
Ja myślę, że na waszej parafii
świat dla was aż dosyć szeroki.
CZEPIEC
A tu ano i u nas bywają,
co byli aże dwa roki
w Japonii; jak była wojna.
DZIENNIKARZ
Ale tu wieś spokojna. –
Niech na całym świecie wojna,
byle polska wieś zaciszna,
byle polska wieś spokojna.
CZEPIEC
Pon się boją we wsi ruchu.
Pon nos obśmiwajom w duchu. –
A jak my, to my się rwiemy
ino do jakiej bijacki.
Z takich, jak my, był Głowacki.
A, jak myślę, ze panowie
duza by juz mogli mieć,
ino oni nie chcom chcieć!
W Akcie I Wesela Stanisława Wyspiańskiego dochodzi do rozmowy między Dziennikarzem a Czepcem. Przedstawiciel chłopów próbuje zagaić inteligenta i porozmawiać o bieżących wydarzeniach politycznych. Ten jednak nie jest zainteresowany, wyraża dodatkowo pogląd o rozsądnym pozostawaniu chłopów w obrębie zainteresowania jedynie własnego otoczenia. Tym samym Dziennikarz deprecjonuje mieszkańców wsi, dając przykład najgorszych cech chłopomanii - traktowania rustykalnego życia jako miłego oku skansenu, zaś chłopów w charakterze pociesznych "tubylców".
Zachowanie Dziennikarza względem Czepca można by zrozumieć jako zmęczenie inteligenta codziennością i próbę zbycia niechcianego rozmówcy, gdyby wziąć pod uwagę tylko pierwsze zwrotki tekstu. Widać w nich jednak z każdą odpowiedzią, że potomek Stańczyka wyraźnie nie traktuje poważnie Czepca. Uważa, że przedstawiciele jego warstwy społecznej nie mają żadnej potrzeby w rozumieniu szerokiego świata. Najważniejsze, by ich otoczenie zachowało swój spokojny i sielankowy charakter. Nie życzy tego jednak dla dobra mieszkańców wsi, a ze względu na stereotypowe pojmowanie tego miejsca oraz ludzi je zamieszkujących. Stworzył on sobie wizję godną chłopomanii, gdzie prości ludkowie bez butów żyją w spokoju i zgodzie z przyrodą.
Dziennikarz nie potrafi pojąć, że chłopi pokroju Czepca są spragnieni wiedzy o świecie. Co więcej! Zachowanie gospodarza wynika z jego ambicji politycznych - człowiek ten wyraźnie chce być dobrze poinformowany, żeby rozumieć zmiany zachodzące wokół niego. Podkreśla przy tym, że wśród jego znajomych są weterani wojny Rosyjsko-Japońskiej. To ewidentny sygnał dla Dziennikarza, że jego sielankowa wizja wsi to bujda - wielki świat ze swoją polityką ma wpływ na chłopów, a oni mogą mieć wpływ na niego. Inteligent nie widzi wiec prawdziwego chłopa, a żyje jego stereotypem - wymyśloną na podstawie niewielkiej wiedzy i uproszczenia wizją.
Chociaż zachowanie Dziennikarza względem Czepca trudno jest usprawiedliwić, należy mu oddać jedno. Chłopomania miała u swoich podstaw jak zresztą każdy tego typu trend, tęsknotę za idylliczną krainą szczęśliwości. Inteligent chciał zapewne wierzyć, że gdzieś poza wielkim światem jest Polska wieś - słowiańska sielanka, do której można uciec od skomplikowanego życia. Niestety to jedynie bajka, marzenie, stereotyp. Dodatkowo niezwykle krzywdzący, ponieważ odbiera podmiotowość mieszkańcom wsi - prężnym, chcącym zdobyć swoje miejsce na świecie przedstawicielom narodu polskiego.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.