„Wesele” jako dramat określa się najczęściej mianem symbolicznego i narodowego. Te dwie klasyfikacje umieszczają dzieło Stanisława Wyspiańskiego w nurcie dramatu modernistycznego, który z kolei był głównym sposobem wyrazu scenicznego okresu Młodej Polski. Ze względu na jego synkretyzm, okres powstania i sposoby wyrazu możemy więc „Wesele” określić dramatem młodopolskim.
Spis treści
Młoda Polska to nurt literacko-artystyczny, który rozwijał się w Polsce na przełomie XIX i XX wieku, w latach 1890–1918, i odpowiadał prądom modernistycznym obecnym w całej Europie. Ruch ten cechowało odrzucenie pozytywistycznego realizmu na rzecz subiektywnego przeżywania rzeczywistości, a także silny nacisk na indywidualizm, emocje i duchowość. Artyści Młodej Polski, inspirowani symbolizmem, ekspresjonizmem i impresjonizmem, dążyli do oddania skomplikowanych stanów psychicznych i tajemniczych, ulotnych wrażeń poprzez literaturę, malarstwo, muzykę i teatr.
Dramat młodopolski to termin, którym w dyskursie polskiej kultury określamy nurt dramatu modernistycznego. Związane jest to z faktem ugruntowania się tej formy scenicznej właśnie w okresie Młodej Polski. Dzieła takie zrywały z konwencjami, szczególnie realistycznymi. Rezygnował przy tym z tradycyjnego podziału na komedię i tragedię. Stosował elementy fantastyczne, symbolizm, czy ekspresjonizm. Sięgał również po elementy naturalistyczne. Dramat młodopolski charakteryzował synkretyzm, przejawiający się w wykorzystaniu muzyki, ruchu, malarstwa i poezji w ramach formy wyrazu. Powodowało to nadanie dziełu cech impresjonistycznych. Postacie dramatu modernistycznego miały również pogłębione profile psychologiczne.
Dramat Wyspiańskiego określić możemy jako utwór synkretyczny, co jest typową cechy dramatu młodopolskiego. Synteza dokonuje się na płaszczyźnie spotkania różnych sztuk. W „Weselu” widzimy bowiem elementy wyrazu wzięte z malarstwa, wykorzystanie muzyki, ruchu scenicznego czy poezji dla lepszego oddania sensu dzieła. Nie można też w sposób jednoznaczny określić, czy jest to komedia, czy tragedia. Występowaniem elementów fantastycznych, symboliki, naturalizmu i ekspresjonizmu stanowi czołowy argument za klasyfikowaniem „Wesela” jako dramatu młodopolskiego.
Najbardziej dobitnym elementem naturalizmu w „Weselu” jest język używany przez chłopów. Nosi on cechy stylizacji - celowego nadania mu charakteru mowy danej grupy społecznej. Bronowiccy chłopi mazurzą, nieodpowiednio odmieniają słowa i stosują inne zabiegi typowe dla gwar małopolskich. Zabieg taki ma na celu przybliżyć odbiorcy czas utworu, lepiej oddać charakter bronowickiej chaty i uwypuklić w jego oczach kontrast między chłopami a inteligentami.
Wyspiański nasycił swój dramat rozlicznymi symbolami. Składają się na nie sama chata bronowicka, przedmioty występujące na scenie, postaci i w końcu sceny utworu. Takie elementy „Wesela” jak: złoty róg, Stańczyk czy scena chocholego tańca oprócz dosłownego rozumienia mają również wyższą płaszczyznę znaczeniową. Dzięki temu dramat Wyspiańskiego przekazuje prawdy znacznie głębsze, mniej oczywiste i wymagające od widza zastanowienia. Przez tak szerokie wykorzystanie tej formy przekazu, Wesele nazywane jest również dramatem symbolicznym.
Ekspresjonizm polega na wyrażeniu osobistych wrażeń i doznań poznającego podmiotu, które nie są obiektywną rzeczywistością. Wyspiański przedstawia świat takim, jakim widzą go uczestnicy Wesela. Opisy nasycone są indywidualnymi spostrzeżeniami dotyczącymi sposobu odbierania otaczających ich realiów. Szczególnie warto tu zwrócić uwagę na postać Racheli, która łączy w sobie świat rzeczywisty i fantastyczną płaszczyznę poezji. Ekspresjonizm objawia się również w synkretycznym wykorzystaniu elementów innych sztuk, takich jak malarstwo, poezja, czy muzyka.
Akcja utworu dzieli się na wątek rzeczywisty i symboliczno-fantastyczny. Ten drugi wnika do sztuki od Aktu II, aby wmieszać się w płaszczyznę realną w Akcie III. Jego specyfika polega na występowaniu postaci oraz zjawisk fantastycznych, mających wpływ na akcję dramatu. Osoby dramatu, będące częściowo personifikacjami wewnętrznych przeżyć postaci rzeczywistych i zarazem symbolami o głębszym znaczeniu, kojarzą się jednoznacznie z romantyzmem. Służą również pogłębieniu analizy psychologicznej bohaterów, co również stanowi cechę dramatu modernistycznego. Rozbudowane didaskalia wprowadzają zaś czytelnika w mroczny i tajemniczy nastrój, podobny do dzieł romantyków.
Aktualizacja: 2024-11-14 18:08:12.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.