Kaduceusz w Weselu - funkcja i symbolika

Autorem opracowania jest: Piotr Kostrzewski.

Wesele Stanisława Wyspiańskiego określane jest częstokroć jako dramat symboliczny. Dzieło to klasyfikuje się w ten sposób ze względu na rozliczne symbole występujące na jego łamach. Jednym z nich jest kaduceusz polski. Pierwotnie przedmiot ten przyjmował kształt kija z dwoma oplatającymi go wężami, których głowy zwrócone są ku sobie i skrzydlatym zwieńczeniu. Jako atrybut boga Hermesa symbolizować miał pokój. W Weselu wręczony zostaje Dziennikarzowi przez samego Stańczyka - słynnego błazna czasów zygmuntowskich. Tutaj jednak symbolizuje ironiczne podejście bohatera do jego dziennikarskiej powinności i błędne aspiracje polityczne.

Na wstępie należy zaznaczyć, kim był pierwowzór Dziennikarza. Rudolf Starzewski, bo o nim mowa, był redaktorem naczelnym czasopisma "Czas" - czasopisma galicyjskich konserwatystów. Byli oni nazywani "stańczykami", od rzekomego autora pamfletu politycznego Teka Stańczyka. Grupa ta mocno krytykowała wypaczenia dawnej Rzeczpospolitej, zarazem czyniła to samo wobec powstań i spisków. Dążyli do autonomii Galicji w ramach imperium Austro-Węgierskiego, przyjmowali pozycję lojalistów. W takim ujęciu pojawienie się widma Stańczyka nabiera większego sensu w dramacie, nawiązuje bowiem do nazwy ugrupowania związanego ze Starzewskim.

W dramacie Wyspiańskiego Dziennikarz osobiście przejawia cechy osoby znużonej otaczającą go rzeczywistością, która utraciła nadzieję we własną misję dziennikarską. Postrzega on obecny stan polski jako powolne gnicie ducha narodowego, sam zarazem pławi się w swoim nihilizmie. Jest więc połączeniem idei zachowawczej oraz masochistycznego, pozbawionego wiary w cokolwiek podejścia.

Pojawiający się Stańczyk wyśmiewa te cechy Dziennikarza, obnaża jego hipokryzję. Warto zwrócić uwagę, że błazen nie reprezentuje sobą jedynie wielkich czasów dawnej Polski, nawiązując tym samym do wyśmiewanych poglądów konserwatystów. Dawniej błazen jako jedyny na dworze króla mógł stroić sobie żarty z władcy. Dzięki temu wytykał mu błędy, których inni nie mogli. Pełnił więc funkcję podobną do dzisiejszej prasy - krytykował w celu ukazania drogi do poprawy społecznej. Dziennikarz tymczasem boleje jedynie nad niedolą narodu, zarazem popierając politykę pozostania w tym marazmie pod względem politycznym.

Kaduceusz jest właśnie prześmiewczym symbolem tego, czym stał się Dziennikarz, a zarazem berłem władzy mediów nad opinią publiczną. Zamiast wprowadzać zamęt dla dobra ogółu i ukazywać drogi wyjścia z błędnych dróg, on sieje jedynie marazm i konserwuje spróchniały stan rzeczy. Kaduceusz to symbol pokoju, tutaj jednak pokój ten oznacza w rzeczywistości niemoc i współpracę z ciemiężącym zaborcą. Staje się też laską błazna, ponieważ dawniej symbolizował również tę profesję. Stańczyk tym berłem naigrawa się więc ze swoich "potomków", ukazując jak nisko upadła profesja kąśliwego kontestatora rzeczywistości.


Przeczytaj także: Złoty róg w Weselu - funkcja i symbolika

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.