Miejsca ważne w życiu człowieka. Omów zagadnienie na podstawie Miejsca Andrzeja Stasiuka. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. — Miejsce

Pamięć to fascynujące zjawisko. Najprościej mówiąc, oznacza utrwalenie rzeczy przeszłych z subiektywnej perspektywy danego człowieka. Wiąże się tym samym z jego przeszłością, początkiem, doświadczeniem. Czas łączy się z przestrzenią, jakimiś konkretnymi miejscami. Tak zwana kraina lat dziecięcych poprzez zapisanie się w pamięci potrafi rzutować potem na całe nasze życie. Nadaje nam zręby tożsamości, stanowi miejsce wzrastania korzeni drzewa, które potem nazwiemy „sobą”. Literatura, jedna z form pamięci, już dawno wykorzystywała niezwykłą doniosłość miejsca pochodzenia w życiu człowieka jako motyw dla opisu wartości dlań ważnych.

Spis treści

Miejsca ważne w życiu człowieka – zagadnienie

Miejsca ważne w życiu człowieka – zagadnienie

Miejsce

Miejsce w opowiadaniu Andrzeja Stasiuka nie jest jedynie pewnym przypadkowym punktem na mapie. Składa się na nie połączenie ludzi, wyrażenia ich emocji i przestrzeni, w której funkcjonują mniej lub bardziej zgodnie. Czasami miejsce emanuje trudną historią jej mieszkańców. Ta kontaminacja może być zrozumiana tylko umieszczona w pewnym kontekście, nie w izolacji od przemian społecznych i biegu zdarzeń. Zadomowieni w danym miejscu są przez nie określanie, wzrastają w jego klimacie, a także sami je kształtują. Są nierozłączni na płaszczyźnie ducha, co Stasiuk obrazuje poprzez przykłady zachowań starców, powracających do niszczejącej ruiny cerkwi. Dla nich nie ma znaczenia jej obecny stan, a wyrażana przez samo miejsce tęsknota.

To uczucie jest emanacją pragnienia uchwycenia rzeczy niematerialnej, której być może ci staruszkowie nie potrafiliby nawet nazwać. Przeszłość ich ukszałtowała, sami stali się jej częścią. Dlatego właśnie czują potrzebę powrotu, autorefleksji, weryfikacji swego życia u jego początku. Ta cerkiew symbolizuje ich korzenie. Tutaj rozpoczęli swoją historię, której nie wyrzucą jej z serca. Musieliby wtedy wyrwać kawałek siebie samych i ostatecznie pozbawić sensu, ponieważ człowiek bez ważnych miejsc w swoim życiu, nie posiada punktu odniesienia. Tak jak cerkiew pozbawiona została kontekstu przez oderwanie od niej ludzi oraz przeniesienie do muzeum.

Smutno mi, Boże

Juliusz Słowacki doskonale wyraził tęsknotę za ważnym w życiu miejscem w liryku pt. „Smutno mi, Boże”. Opowiada on o mękach tułacza, który nigdy już nie odnajdzie miejsca do swojej ojczyzny. Człowiek ten rozumie, że każda odwiedzana przez niego kraina, będzie mu obcym lądem, nawet jeśli nie będzie mu w niej grozić niebezpieczeństwo. Nie oznacza to wrogości, a pewnego rodzaju dysonans i rozdarcie. Człowieka bowiem definiuje miejsce, w jakim został ukształtowany; to, skąd pochodzi i gdzie przeżył wczesne lata życia. Każda inna kraina i zamieszkujące ją społeczeństwo będzie w pewien sposób odmienne, zwykle rządzące się innymi zasadami, przeważnie obcym językiem, kulturą. Zapominają o tym często nowocześni kosmopolici, chcący widzieć człowieka jako zdolnego do przewartościowania podstaw swojej tożsamości. Słowacki podkreśla, że choć niewiele czasu spędził w Polsce jako dorosły człowiek, to jednak zawsze już będzie ona jego nieodłączną częścią. Tak więc kraj ojczysty definiuje w znacznym stopniu perspektywę podmiotu lirycznego, a odłączenie od niego wzbudza smutek i poczucie nostalgii za czymś, co się utraciło.

Pan Tadeusz

Myśl o przynajmniej wyobrażonym powrocie do dawnego ukochanego miejsca rozwija poniekąd Adam Mickiewicz w Inwokacji i epilogu do „Pana Tadeusza”. Tam właśnie łączy koncepcję ojczyzny oraz miejsca narodzin w motyw krainy lat dziecięcych. Stanowi ona dla niego wyidealizowany obraz wyławiay z pamięci, swoisty wyraz marzenia o złotym wieku w historii ojczyzny wypowiadającego słowa pomeatu. Kraina lat dziecięcych to połączenie uczuć i symbolicznych obrazów, które mają odzwierciedlenie w najgłębszych zakamarkach ludzkiej tożsamości. Nie dobiega tam strach, wszystko jest dobre i piękne, a przede wszystkim - bezpieczne. Podobnie jak Słowacki, Mickiewicz podkreśla tragizm oderwania od niej, rzucenia naprzeciw obcego świata. Zarazem jednak „Pan Tadeusz” to wyraz kształtowania jednostki poprzez wspomnienie, także wagę tradycji. Mickiewicz widział w niej podwalinę zbiorowej, narodowej tożsamości. Obrazuj to, iż pojęcie miejsca wiąże się z kontekstem społecznym, tak jak w opowiadaniu Andrzeja Stasiuka. Połączenie to nie jest jednak jednostronne, oba podmioty kształtują się wzajemnie.

Inne konteksty literackie

„Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej – Istotną rolę jako tło fabuły tej powieści odgrywa tytułowy Niemen, czyli rzeka rozciągnięta na terenach dzisiejszej Białorusi, gdzie w tamtym czasie mieszkało wielu Polaków. Zwłaszcza ci z pochodzenia szlacheckiego, ale także chłopi. Orzeszkowa starała się oddać wiernie panoramę społeczeństwa, jednak obraz stosunków mieszkańców nadniemeńskich wiosek i miast, mimo wszystko zdaje się wyidealizowany. Nad Niemnem znajduje się mogiła powstańców za wolność narodu polskiego, a także niedaleka puszcza, do której bohaterowie zdążają by odwiedzić groby swoich przodków. Przede wszystkim Jana i Cecylii, czyli małżeństwa pierwszych osadników, którzy wyrastając do rangi wybitnych postaci, są bohaterami legendy założycielskiej. Mieszkańcy okolic Niemna upatrują we wspomnianych miejscach ogromną wartość i wzór, o którym warto pamiętać w przyszłości.
„Latarnik” Henryka Sienkiewicza – Emigrantowi z Polski, który stał się latarnikiem na obcych ziemiach, Polska jawi się we wspomnieniach jako miejsce, do którego wciąż chciałby powrócić, mimo starczego wieku. Główny bohater noweli, Skawiński, mimo wielu przygód w różnych krajach i doświadczeń z ludźmi obcych nacji, to właśnie w swej ojczyźnie upatruje swoje idealne miejsce w świecie. Po natrafieniu na egzemplarz „Pana Tadeusza” i jego ponowną lekturę, ma wrażenie, jakby stawała mu ona przed oczami, choć żyje teraz bardzo daleko od jej granic. Umiłowany kraj to przestrzeń, która go wykreowała, wychowała niczym matka; przedstawiony w kategoriach ideału i z perspektywy osoby, która nie żyje już jej wewnętrznymi problemami, a wspomina to, co w tym miejscu było dobre i budujące.
„Chłopi” Władysława Stanisława Reymonta – Dla bohaterów pojęcie miejsca wiąże się ze wsią Lipce, której są mieszkańcami. To pochodzenie wiejskie i funkcjonowanie w ramach społeczeństwa wsi, definiuje najwięcej stosunków międzyludzkich oraz zasady wspólnej egzystencji w ramach zbiorowości. Jeżeli pojawia się Jagna, która swoim zachowaniem odbiega od norm określonych przez mieszkańców tego miejsca, zaczynają się konflikty takie jak wykluczenie jej z nabożeństwa w kościele i wytykanie palcami, jako kara za uwodzenie mężczyzn. Ostateczną konsekwencją niedopasowania dziewczyny do miejsca, w którym się urodziła, jest wywiezienie jej za wieś, czyli pozbawienie jej praw do życia w Lipcach, uważanych przez nią za dom.
„Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego – Początkowo można sądzić, że najważniejszym miejscem dla głównego bohatera, Cezarego, będzie Baku, gdzie się urodził i wychował. Jednak zaszczepiony mu przez ojca wyidealizowany obraz Polski, w dużo większym stopniu staje się dla chłopaka punktem odniesienia w późniejszych działaniach. Gdy chłopak przybywa do swojej ojczyzny, jest zawiedziony przestrzenią, która wymaga wiele pracy i dalszych poświęceń, a obiecana mu nowoczesność mija się z prawdą. Jednak to właśnie ojczysty kraj jest miejscem uważanym za Cezarego za najważniejsze, warte codziennej pracy, a nawet rewolucji, do której zdaje się chcieć dołączyć.

Podsumowanie

Miejsce urodzenia i dalszego życia jest kwestią ważną w życiu człowieka. Określa bowiem nasz początek, a przez to nadaje tożsamość. Wyraża wielopokoleniową tradycję, same będąc również przez nią kształtowane. Dzięki temu możemy nazwać je transcendentalnym, przenikającym i odzwierciedlającym charakter historii naszej wspólnoty. To trudny do wyrażenia koncept, najlepiej chyba ujęty przez Andrzeja Stasiuka słowem "tęsknota". Jak głęboko jest on w nas samych, świadczy fakt podświadomego dążenia do powrotu w rodzinne strony i ciągłej pamięci o latach dzieciństwa. Miejsce narodzin jest jednak ważne jedynie jako wyrażenie głębszego konceptu, który stanowi połączenie tradycji i ludzi ją tworzących. Inaczej staje się tylko miejscem na mapie świata. Tymczasem powinno być raczej punktem wyrytym na mapie serca.

Przeczytaj także: Motyw przemijania i jego znaczenie w kreacji świata przedstawionego. Omów zagadnienie na podstawie Miejsca Andrzeja Stasiuka. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Aktualizacja: 2024-11-06 16:22:48.

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.