Zagadnienie ludzkiego losu było podejmowane przez wielu badaczy od zarania dziejów. Próbowali odpowiedzieć na nie wszyscy, którym nieobca była głęboka refleksja nad tematami egzystencjalnymi. Dochodzono przy tym do skrajnych wniosków – albo człowiek całkowicie decyduje o swoim losie, albo też nie ma na niego wpływu. Część myślicieli, w tym literaci, zajmowała jednak stanowisko pośrednie: człowiek jest zależny od decyzji sił wyższych, ale w dużej mierze bierze odpowiedzialność za własny los.
Spis treści
Postać stworzona przez Williama Szekspira - niegdyś szlachetny rycerz, który ulega degeneracji po usłyszeniu przepowiedni spotkanej na drodze do domu wiedźm. Autor dramatu zrywa z antyczną tradycją każącą przedstawiać człowieka jako ofiarę nieuniknionego fatum. Makbet jest winny swoich decyzji o oszustwach i zabójstwie króla, a przez to wolny od przeznaczenia – to on odpowiada za swoje czyny. Jednocześnie Szekspir dostrzega granice tej wolności, wyznaczane przez ingerencję sił nadprzyrodzonych – Wiedźm i bogini Hekate, które jedynie kuszą Makbeta, ale nie decydują za niego. Tym samym bohater zachowuje wolność wyboru, mimo zewnętrznych wpływów. Ostatecznie Makbet płaci tragiczną cenę za swoje wybory. Jego życie staje się pełne cierpienia i samotności, a przepowiednie Wiedźm, które miały zapewnić mu władzę, ostatecznie prowadzą go do zguby. W finale Makbet ginie z rąk Macduffa, dopełniając los człowieka, który sam zaplanował swój upadek przez niepohamowaną ambicję i brak moralnych hamulców.
„Boska komedia” Dantego Alighieri to dzieło, które głęboko wpisuje się w chrześcijańską koncepcję wolności i odpowiedzialności człowieka. Utwór ten przedstawia podróż głównego bohatera przez trzy zaświaty – Piekło, Czyściec i Raj – a każda z tych części ukazuje różne etapy ludzkiej egzystencji w kontekście moralnym i duchowym. Wolność człowieka jest przedstawiona jako zdolność do podejmowania decyzji, które mają swoje konsekwencje zarówno w życiu ziemskim, jak i pośmiertnym. Dante wierzy, że każdy człowiek ma prawo wyboru, jednakże te wybory muszą mieścić się w ramach boskiego porządku, w którym ostateczną instancją sprawiedliwości jest Bóg. Los człowieka po śmierci – wieczna kara, oczyszczenie w czyśćcu lub życie wieczne w raju – jest konsekwencją tych decyzji, co w „Boskiej komedii” Dante uznaje za przejaw boskiej sprawiedliwości.
W utworze Bolesława Prusa pada słynne zdanie: „Patrzcie, jak marne są ludzkie nadzieje wobec porządku świata”. Autor podkreśla bezsilność człowieka wobec sił wyższych, które rządzą kosmosem. Mimo to Prus nie odbiera człowiekowi wolnej woli. Człowiek jest odpowiedzialny za swoje czyny, choć nie ma ostatecznej kontroli nad ich skutkami, co widać w ocenie rządów Ramzesa i reform Horusa.
Zagadnienie losu wydaje się trudne do poznania, ponieważ człowiek, będąc zanurzony w swoim losie, nie może w pełni ocenić swojego wpływu na niego. Wydaje się, że człowiek ma pewien zakres wolnej woli, ale jego decyzje są ograniczone przez siły wyższe.
Aktualizacja: 2024-09-26 19:40:12.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.