Hamlet Williama Szekspira to jeden z najsłynniejszych, najważniejszych i najbardziej legendarnych dramatów w historii literatury światowej. Złożoność fabuły, dokładność w portretowaniu psychologicznym bohaterów, akcja, która odsłania najbardziej mroczne i wstydliwe prawdy o ludzkich motywacjach i namiętnościach - wszystko to sprawia, że sztuka angielskiego mistrza dramatu do dziś jest wystawiana w teatrach na całym świecie, interpretowana na nowo i wciąż zdobywa rzesze nowych wielbicieli. Hamlet stał się przedmiotem zainteresowania nie tylko filologów i wielbicieli teatru, lecz także psychologów i socjologów, którzy stworzyli mnóstwo teorii i nowoczesnych interpretacji dzieła, na które faktycznie można patrzeć z bardzo różnych perspektyw. Hamlet to zdecydowanie jedno z tych dzieł, których po prostu nie wypada nie znać, jeśli chce się w pełni być uczestnikiem i odbiorcą kultury i sztuki światowej.
Spis treści
Dramat rozpoczyna się od sceny, w której trzej wartownicy pełnią służbę na murach zamku króla Danii. Rozmawiają o niespokojnych losach swojej ojczyzny i o tym, że poprzedni król zagarnął część ziem Norwegii, co spotkało się z gniewem tamtejszego księcia, Fortynbrasa. Mówią również, że od paru nocy objawia im się duch przypominający zmarłego niedawno króla. Jak na zawołanie zjawa pojawia się, lecz nic nie mówi, a o świcie znika. Wartownicy decydują się poinformować o całej sytuacji Hamleta, księcia i syna zmarłego króla.
Następnie w sali zamku przemawia król Klaudiusz, brat zmarłego przed miesiącem króla, który objął po nim tron, a także wziął za żonę wdowę po nim. Wyraża żal po śmierci brata, lecz uważa, że państwo musi rozwijać się harmonijnie bez względu na to wydarzenie. Godzi się na wysłanie Laertesa, syna szambelana Poloniusza, do Francji. Przez szambelana zostaje również poinformowany o uspokojeniu się sytuacji dyplomatycznej z Norwegią, z którą jeszcze do niedawna prowadzono zwycięską wojnę. Następnie wraz z Gertrudą usiłuje rozmawiać z Hamletem, by wybadać, co jest przyczyną jego melancholijnego nastawienia w ostatnich dniach. Ten jednak nie udziela jednoznacznej odpowiedzi. Chwilę później wartownicy informują go o powtarzających się odwiedzinach ducha jego ojca.
Poloniusz oraz Laertes przekonują Ofelię, by ta zakończyła znajomość z Hamletem, który jej się oświadczył, gdyż książę jest bardzo niestabilny emocjonalnie. Laertes opuszcza dom i wyrusza do Francji, jednak Poloniusz wysyła za nim swojego sługę, który ma sprawdzić czy jego syn na pewno prowadzi się na obczyźnie w sposób moralny i nie przynoszący rodzinie hańby.
Hamlet odbywa wartę wraz z żołnierzami, kiedy ujawnia się duch. Duch chce rozmawiać z Hamletem na osobności, co odradzają wartownicy, jednak książę godzi się na to. Duch ojca Hamleta mówi, że został zamordowany przez Klaudiusza, który wlał mu do ucha truciznę. Prosi syna, by pomścił jego śmierć, jednak by nie mścił się na matce, która również brała udział w spisku. Hamlet zgadza się. Duch znika, a książę każe przysiąc żołnierzom, że zachowają to wydarzenie w tajemnicy.
Na dwór zostają sprowadzeni dwaj dawni przyjaciele Hamleta, Rozenkranc i Gildensterna, by zajęli się Hamletem i spróbowali dowiedzieć się co takiego stoi za jego coraz dalej postępującymi zmianami w charakterze. Książę cieszy się z przybycia dawnych przyjaciół, jednak w ich obecności wyczuwa jakiś podstęp, nie jest w stanie do końca im zaufać tak, jak zdarzało się to wcześniej w młodości. Jednocześnie na dwór przyjeżdża wędrowny teatr, który Hamlet postanawia wykorzystać do zbadania czy rzeczywiście Klaudiusz ma coś na sumieniu. Podpowiada aktorom, by przedstawili spektakl bliźniaczo podobny do wydarzeń ostatniego miesiąca na dworze. Klaudiusz nie jest w stanie znieść spektaklu i wychodzi. Sytuacja skłania również księcia do wielu refleksji na temat tego, że cały świat jest jednym wielkim teatrem, a ludzie aktorami. Ofelia oraz Poloniusz są pewni, że książę postradał zmysły na skutek zerwania z nim Ofelii. Poloniusz wraz w Klaudiuszem nawet podsłuchują rozmowę byłych narzeczonych, w czasie której książę zachowuje się bardzo nieracjonalnie i wypowiada bardzo gorzkie sądy o kobietach.
Dochodzi do rozmowy pomiędzy Hamletem a jego matką, w której książę wyjawia, że wie o podłości, jakiej się dopuściła i doradza jej spowiedź. Zabija również Poloniusza, który usiłuje podsłuchać ich rozmowę. Książę staje przed królem i w pogardliwy sposób przyznaje się do zabicia Poloniusza. Zostaje wysłany do Anglii pod jakimkolwiek pretekstem. Poloniusz jednak skrycie zleca zabicie Hamleta.
Książę po wyruszeniu w drogę natyka się na Fortynbrasa, księcia norweskiego, i jego armię maszerującą na Polskę. Hamlet postanawia zabić Klaudiusza. Na dwór w Danii wraca Laertes wściekły z powodu śmierci ojca. Domaga się osądzenia winnego. Ofelia traci zmysły. Klaudiusz zdradza, że to Hamlet zabił Poloniusza, ale że zemstę trzeba przeprowadzić ostrożnie ze względu na poparcie ludu, jakim cieszy się książę. Do wszystkich dociera wiadomość o nagłym powrocie Hamleta. Ofelia odbiera sobie życie.
Hamlet wraz z Horacym spacerują po cmentarzu, a książę opowiada żołnierzowi jak zorientował się w spisku Klaudiusza i jak udało mu się odwrócić go przeciw niemu. Mężczyźni natykają się na pogrzeb Ofelii. Dochodzi do kłótni pomiędzy księciem i Laertesem. Następnego dnia Laertes wyzywa Hamleta na pojedynek. Hamlet przyjmuje wyzwanie, mimo ostrzeżeń Horacego, i dochodzi do walki. Gertruda przez przypadek wypija truciznę Hamleta i umiera. Ginie również Laertes, jednak wcześniej rani Hamleta zatrutym ostrzem. Hamlet zabija Klaudiusza i mówi Horacemu, by zapamiętał jego historię, po czym sam umiera.
W zamku pojawia się Fortynbras, który po wysłuchaniu opowieści Horacego, decyduje się obwołać Hamleta bohaterem narodowym i zorganizować mu pogrzeb ze wszystkimi należnymi mu honorami.
Scena I. Trójka wartowników odbywa służbę na murach zamku króla Danii. Są to Horacy, Bernardo oraz Marcellus. Rozmawiają o dziwnym widzeniu, jakie pojawia się na murach od kilku nocy. Wartownicy widują ducha, który łudząco przypomina zmarłego niedawno króla. W tym momencie zjawia się sam duch, a Horacy próbuje pytać go kim jest, jednak zjawa ulatnia się. Żołnierze zastanawiają się, co taka zjawa może oznaczać i dochodzą do wniosku, że to zwiastun złych wydarzeń. Przewidują wojnę, ponieważ zmarły król zajął duże obszary Norwegii, z czym nie mógł pogodzić się potomek norweskiego władcy - Fortynbras. Duch pojawia się po raz kolejny, lecz nastaje świt i ponownie zniika.
Scena II. Nowy król Danii, Klaudiusz, wyraża ubolewanie nad śmiercią poprzedniego władcy, lecz wyraża również pogląd, że życie państwa musi toczyć się nadal w sposób harmonijny. Dlatego on sam objął tron i pojął za żonę wdowę po zmarłym, Gertrudę. Mówi, że postara się zażegnać konflikt w Norwegii, a także wyraża zgodę na wyjazd Laertesa, syna szambelana Poloniusza, do Francji. Następnie para królewska pyta Hamleta o powód jego smutku, ten jednak odpowiada w sposób enigmatyczny. Dopiero w samotności skarży się na zachowanie swojej matki, która miesiąc po śmierci jego ojca już wyszła za mąż za brata nieboszczyka. Przenosi swój żal na całą płeć piękną. Wspomina również swojego ojca, który był dla niego absolutnym wzorem nie tylko wspaniałego i sprawiedliwego władcy, lecz także po prostu dobrego człowieka. Przychodzą do niego żołnierze wartownicy i mówią mu o nocnej zjawie przypominającej jego ojca. Hamlet postanawia towarzyszyć żołnierzom w kolejnej warcie, by na własne oczy sprawdzić niesamowite zjawisko, o którym mówią.
Scena III. Laertes przed wyjazdem do Francji żegna się z siostrą, Ofelią. Wie, że łączy ją coś z Hamletem, jednak przestrzega dziewczynę przed młodzieńcem, jego zagmatwaną uczuciowością oraz uwikłaniem w rodzinne koneksje. Tak samo myśli ich ojciec, Poloniusz, a na wieść o tym, że Hamlet oświadczył się Ofelii, zakazuje córce utrzymywania jakichkolwiek dalszych relacji z księciem. Nakazuje niepewnej dziewczynie zerwanie zaręczyn. Laertes opuszcza dom.
Scena IV. Hamlet odbywa wartę razem z żołnierzami i czeka na pojawienie się ducha. W międzyczasie wypowiada się krytycznie o Duńczykach i ich hulaszczym trybie życia, ponieważ w tle słychać krzyki, strzały i hałasy spowodowane przez huczną zabawę. Wreszcie na murach pojawia się duch, jednak chce on rozmawiać wyłącznie z Hamletem. Wartownicy nie chcą opuścić księcia i ostrzegają go przed zwodniczością zjawy, ten jednak zgadza się na rozmowę na osobności i odchodzi z duchem, który wygląda zupełnie jak jego ojciec.
Scena V. Duch przemawia do Hamleta i tłumaczy mu, że rzeczywiście jest duchem jego ojca. Wyjawia, że nie zmarł śmiercią naturalną, tylko został otruty przez swojego brata, który w ten sposób chciał przejąć tron. W spisku miała brać udział też jego żona. Duch prosi Hamleta o pomszczenie jego śmierci, jednak mówi, żeby nie karał swojej matki, ponieważ byłoby to niemoralne - jej karą mają być wyrzuty sumienia. Wstrząśnięty Hamlet zgadza się na dokonanie zemsty. Gdy duch znika, wraca do wartowników, na których wymusza przysięgę, by pod żadnym pozorem nie zdradzili nikomu, czego byli świadkami tamtej nocy.
Scena I. Poloniusz wysyła swojego sługę do Francji w ślad za Laertesem. Ma on tam rozpuszczać plotki o fatalnym prowadzeniu się przez młodzieńca i w ten sposób sprawdzić czy ktokolwiek przyzna mu rację. Jeśli tak, będzie to oznaczało, że Laertes rzeczywiście jest niemoralny. Po chwili do ojca wpada roztrzęsiona Ofelia, która opowiada o bardzo dziwnych odwiedzinach Hamleta. Mówi, że książę przyszedł do niej w podartych ubraniach i nie mówił nic, tylko bardzo dziwnie na nią patrzył. Poloniusz pyta czy córka zrobiła coś, co mogła urazić księcia, jednak ona mówi, że odesłała mu jego listy i poprosiła o zaprzestanie kontaktu. Poloniusz twierdzi zatem, że książę postradał zmysły po stracie ukochanej.
Scena II. Poloniusz informuje króla o wyciszeniu konfliktu w Norwegii. Ten sprowadza na dwór Rozenkranza i Gildensterna, dwóch danych przyjaciół Hamleta, by ci wybadali jaka jest przyczyna pogorszenia stanu psychicznego księcia, który trwa już od tygodni. Poloniusz twierdzi, że to przez odrzucenie przez Ofelię. Hamlet bardzo cieszy się z przybycia przyjaciół, jednak domyśla się, że ich odwiedziny mają jakiś ukryty cel. Dowiaduje się również, że na zamek ma przybyć grupa wędrownych aktorów i postanawia wykorzystać ten fakt to wybadania czy Klaudiusz naprawdę jest winny śmierci jego ojca. Zachowuje się wobec przyjaciół dziwnie. Twierdzi, że Dania jest wielkim więzieniem, a cały świat jest sceną teatralną, na której wszyscy udają.
Scena I. Rozenkranz i Gildenstern informują króla, że Hamlet rzeczywiście przyznaje się do postradania zmysłów, jednak nie chce wyjawić przyczyny takiego stanu. Klaudiusz zostaje sam na sam z Poloniuszem i Ofelią. Chcą doprowadzić do spotkania młodej pary i śledząc ich spotkanie z ukrycia dowiedzieć się, o co tak naprawdę chodzi Hamletowi. Intryga udaje się, Ofelia pragnie oddać Hamletowi resztę jego rzeczy. Hamlet jednak nie chce niczego. Wypowiada się o kobietach w bardzo zły sposób, jako o istotach kłamliwych i dwulicowych. Gardzi miłością kobiet i przestrzega Ofelię przed małżeństwem, które może wyciągnąć na światło dzienne jej najgorsze cechy. Spotkanie kończy się, a Klaudiusz domyśla się, że Hamlet wie o jego zbrodni. Postanawia wysłać go do Anglii, lecz najpierw chce poprosić Gertrudę, matkę Hamleta, o szczerą rozmowę z synem.
Scena II. Na zamku odbywa się przedstawienie, które aktorzy odgrywają według instrukcji Hamleta. Sztuka dotyczy króla, który zabił swojego poprzednika i poślubił jego żonę, by zdobyć tron. Przedstawienie pełne jest odniesień do prawdziwej sytuacji, o której wie Hamlet. Klaudiusz nie wytrzymuje napięcia i opuszcza lożę przed końcem spektaklu. Gildenstern po raz kolejny próbuje dowiedzieć się, co jest powodem jego szaleństwa, jednak nie otrzymuje jednoznacznej odpowiedzi. Poloniusz przekazuje Hamletowi, że jego matka chce się z nim widzieć. Książę udaje się na spotkanie i próbuje się powstrzymać przed wyrządzeniem matce fizycznej krzywdy.
Scena III. Poloniusz decyduje się podsłuchać rozmowę Hamleta i Gertrudy. Klaudiusz wysyła Rozenkranza i Gidensterna do Anglii. Król modli się, ponieważ zaczynają go gryźć wyrzuty sumienia z powodu tego, co zrobił. Tak zastaje go Hamlet, który zastanawia się czy nie zabić go od razu, jednak postanawia, że nie godzi się mordować człowieka w trakcie modlitwy. Udaje się na rozmowę z matką.
Scena IV. Dochodzi do spotkania Hamleta z matką, którą podsłuchuje Poloniusz. Gertruda próbuje na początku łajać Hamleta, lecz ten bardzo szybko przechyla szalę dyskusji na swoją stronę. Wyjawia matce wszystko, co wie, a ta popada w rozpacz. Poloniusz daje znać o swojej obecności, a Hamlet w porywie gniewu zabija go. Księciu objawia się również duch ojca, który mówi, by oszczędził matkę. Hamlet wyjawia Gertrudzie prawdę o swoich widzeniach, ta jest przerażona. Syn radzi jej, by się wyspowiadała, bo tylko tak będzie w stanie zmyć hańbę ze swojej duszy. Mówi również, by poinformowała króla o tym, w jakich okolicznościach stracił życie Poloniusz.
Scena I. Gertruda informuje Klaudiusza o tym, jak zginął Poloniusz. Rozenkranz oraz Gildestern odnajdują przyjaciela i proszą go, by wyjawił, gdzie schował zwłoki szambelana Poloniusza. Hamlet jednak coraz bardziej pogrąża się w szaleństwie, a przynajmniej sprawia wrażenie coraz bardziej obłąkanego przed przyjaciółmi. Nie mówi nic o Poloniusz, ale rozkazuje się zaprowadzić przed oblicze króla Klaudiusza.
Scena II. Dochodzi do spotkania Hamleta z Klaudiuszem. Mężczyźni rozmawiają metaforami, by wybadać się wzajemnie, ile który wie. Zapytany o Poloniusza Hamlet odpowiada bezczelnie, że szambelan udał się na ucztę, tylko że to on jest na tej uczcie daniem dla robactwa. Wszystkimi wstrząsa arogancja księcia i wpędza ich w poczucie, że Hamlet rzeczywiście oderwany jest już zupełnie od rzeczywistości.
Scena III. Klaudiusz rozkazuje Hamletowi, by ten udał się do Anglii w sprawie zebrania zaległych podatków. Tak naprawdę jednak chce odciągnąć księcia jak najdalej od dworu, ponieważ wydaje rozkazy, by książę w trakcie podróży został zamordowany. Hamlet przygotowuje się do dalekiej drogi.
Scena IV. W trakcie podróży Hamlet potyka wojsko norweskie, dowodzone przez Fortynbrasa, które przechodzi przez Danię w drodze na wojnę z Polską. Hamlet dziwi się tej inwazji, ponieważ nie uważa Polski za kraj aż tak bogaty, by wart był ryzykowania życia swoich żołnierzy. Jednocześnie książę utwierdza się w przekonaniu, że musi zamordować Klaudiusza i ostatecznie pomścić swojego ojca. Pragnie już nigdy więcej nie mieć wątpliwości w tej kwestii.
Scena V. Na zamek króla Danii powraca wściekły Laertes na czele oddziału buntowników, którzy wdzierają się do zamku. Młodzieniec pała żądzą zemsty na mordercy swojego ojca i żąda od króla śledztwa, które zostaje mu obiecane. Przy okazji okazuje się, że także Ofelia postradała zmysły, co spotyka się z jeszcze większą rozpaczą jej brata.
Scena VI. Horacy otrzymuje od Hamleta list, w którym ten informuje, że w czasie swojej podróży został porwany przez oddział piratów. Klaudiusz wyjawia Laertesowi, że to Hamlet zamordował Poloniusza, jednak król nie mógł skazać go ze względu na dobro Gertrudy, jego matki, a swojej żony. Niedługo potem na dwór trafia niepodziewana informacja, że Hamlet powraca do Danii wcześniej niż ktokolwiek mógłby się spodziewać.
Scena VII. Klaudiusz wraz z Laertesem knują spisek przeciwko Hamletowi. Laertes jako doskonały szermierz ma wyzwać Hamleta na pojedynek, lecz ostrze jego miecza ma zostać wcześniej unurzane w truciźnie. Sam Hamlet również ma zostać otruty przed walką, co zmniejszałoby jego szanse na ewentualne powodzenie w pojedynku. Intrygę tę przerywa Gertruda, która informuje obecnych o tym, że właśnie odnaleziono ciało Ofelii, która odebrała sobie życie poprzez utopienie się.
Scena I. Na cmentarzu rozmawia ze sobą dwóch grabarzy, którzy dyskutują o plotkach na temat rzekomego samobójstwa Ofelii. W nekropolii niespodziewanie pojawia się Hamlet wraz z Horacym. Hamlet wygłasza słynny monolog o sensie życia i śmierci, trzymając w ręku czaszkę królewskiego błazna, Yoryka. Mężczyźni ukrywają się jednak na widok zbliżającego się konduktu pogrzebowego. Hamlet dowiaduje się, że to pogrzeb jego ukochanej Ofelii i postanawia wyjść z ukrycia. Na jego widok we wściekłość wpada Laertes, brat Ofelii i syn Poloniusza.
Scena II. Hamlet w rozmowie z Horacym przyznaje się, że podróżując do Anglii odnalazł zdradliwy list Klaudiusza do drugiego króla, w którym rozkazywał zabić swojego pasierba. Hamlet połapawszy się w podstępie jednak fabrykował list tak, by rozkaz mordu dotyczył Rozekranza i Gildensterna, których uznał za zdrajców swojej przyjaźni. Do Hamleta dociera wyzwanie go przez króla i Laertesa na pojedynek. Horacy ostrzega Hamleta przed pochopnym przyjęciem wyzwania, ponieważ przeczuwa, że to może być podstęp. Hamlet jednak odrzuca przeczucia przyjaciela i własne i zgadza się na pojedynek, widząc w nim szansę na dokonanie ostatecznej zemsty.
Hamlet rozpoczyna pojedynek w Laertesem. Książę przeprasza przyjaciela za śmierć Poloniusza, winą obarczając swoje problemy psychiczne, jednak Laertes wpada w coraz większą wściekłość. Hamlet zostaje ranny zatrutym ostrzem, jednak hardo walczy dalej. W tym samym czasie królowa Gertruda przez przypadek chwyta za kielich Hamleta i wypija przeznaczoną dla księcia truciznę. Szybko doznaje wstrząsu i umiera.
W czasie walki dochodzi do wymiany oręża i Hamlet rani zatrutym ostrzem Laertesa, który również umiera. Laertes zanim odda ducha, mówi, że cała ta tragedia jest winą Klaudiusza. Hamlet wreszcie dokonuje zemsty i zabija również Klaudiusza, czyli mordercę swojego ukochanego ojca. Po dokonaniu tego czynu, pada jednak bliski śmierci. Nim umiera, prosi jeszcze Horacego, by ten opowiedział jego historię Fortynbrasowi. Hamlet umiera.
Do zamku dociera Fortynbras, który wraca właśnie z wojny z Polską. Horacy opowiada mu i tłumaczy całą sytuację. Fortynbras ogłasza Hamleta bohaterem i nakazuje pochować go ze wszystkimi honorami.
Aktualizacja: 2024-01-31 22:03:43.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.