Stanisław Wokulski jako główny bohater powieści Lalka Bolesława Prusa stanowi intrygujące połączenie pozytywisty i romantyka. Ze względu na nurt, w którym zostało umieszczone dzieło, nowocześniejszy element jego kreacji wychodzi na pierwszy plan. Kupiec galanteryjny jest więc odzwierciedleniem wszystkich pożądanych przez pozytywistów cech, realizującym na swój sposób również ich ideowe postulaty. Można w nim również dostrzec pewną kontestację założeń nurtu, szczególnie na płaszczyźnie ich wcielania.
Najbardziej jaskrawym kryterium pozytywistycznego charakteru postaci Stanisława Wokulskiego jest podejście do pracy. Bohater rozumie ją jako czynnik uszlachetniający człowieka, element samorealizacji i swoisty sens życia. OD najmłodszych lat ciężko pracuje on nad zdobywaniem kolejnych umiejętności, które pomogą mu piąć się na drabinie społecznej. Praca dla Wokulskiego, jak też dla innych pozytywistów, przynosi profity zarówno w skali jednostki, jak też całego społeczeństwa. Dlatego mężczyzna rozumie ją również jako główne narzędzie do wprowadzenia idei pozytywistycznej pracy u podstaw. Podczas spaceru na Powiślu przyznaje, że jedynie praca może uleczyć masy lumpenproletariatu z ich położenia. Wierzy więc w ideały tego nurtu, a poprzez dawania możliwości pracy zarobkowej Mariannie, Węgiełkowi czy Wysockiemu realizuje je.
Na kartach Lalki widzimy również jego wiarę w idee pracy organicznej, gdzie społeczeństwo postrzegane jest jako organizm. Dlatego właśnie Wokulski tak bardzo krytykuje podejście arystokracji do reszty społeczności, zarazem widząc Paryż niczym żyjącą istotę. Zbiorowiska ludzkie podlegają dla niego zasadzie ewolucjonizmu, są żywe i muszą działać niczym organizmy. Wokulski sam próbuje działać organicznie, wciągając arystokrację do swoich interesów. Tworzy tym samym spółkę, która wykorzystuje jego kapitał i koneksje wyższej klasy dla budowania kapitału narodowego.
Z podejściem do pracy Wokulskiego związana jest również ogromna aktywność tej postaci. Bohater to wzór osoby przedsiębiorczej, zdolnej do wykorzystywania sytuacji i działania. Wokulski pomnaża własny majątek, dla zdobycia Izabeli Łęckiej podejmuje działania racjonalne i efektywnie zwiększające jego prestiż. Są one wiec kalkulowane, nie polegają na romantycznym porywie serca (chociaż samo zauroczenie Łęcką już tak).
Wokulski jest również osobą tolerancyjną, nie wykazuje uprzedzeń względem kobiet i mniejszości. Wynajmuje Helenę Stawską do nauki angielskiego i pomaga jej, wcześniej pracował u Niemca i nie ma problemu z warszawskimi Żydami.
Ostatecznie warto wspomnieć o scjentyzmie Wokulskiego, jego fascynacji nauką. Stanowi ona wręcz alternatywę dla obranej drogi, możliwość ucieczki od nieszczęśliwej miłości. Pomoc dla profesora Geista, zrozumienie dla pomysłów Ochockiego przedstawiają najdobitniej, ile postęp znaczy dla głównego bohatera. Sam scjentyzm postaci przejawia się również w jego ewolucjonistycznym podejściu do społeczeństwa.
Stanisław Wokulski jest więc na swój sposób typowym przykładem bohatera pozytywistycznego. Warto jednak nadmienić, że Bolesław Prus uzbroił go również w wiele elementów bohatera romantycznego. Stanowi on przez to ciekawy przykład połączenia tych dwóch nurtów i zarazem pole konfrontacji założeń ideowych.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.