Autorem opracowania jest: Piotr Kostrzewski.

Lalka to powieść pozytywistyczna podejmuje więc tematykę prądów myślowych z XIX wieku. Jednym z nich, prócz pracy organicznej i pracy u podstaw, była emancypacja kobiet. Myśliciele pozytywistyczni zauważali ogromną dysproporcję w uczestnictwie płci pięknej w życiu publicznym oraz niesprawiedliwie traktowanie jej na rynku pracy. Postulowali więc emancypację - zrównanie praw, a wręcz "wyzwolenie" kobiet w społeczeństwie. Bolesław Prus również podejmuje ten temat, ukazując na łamach Lalki zarazem emancypantki oraz kobiety "zniewolone" przez własną partycypację w ramach klasy społecznej.

Omawianie emancypacji na łamach Lalki rozpocząć należy od nakreślenia sytuacji kobiet w XIX wieku, przedstawionej przez Bolesława Prusa. Jest ona niezwykle mało pozytywna, co autor zdaje się omawiać słowami kilku bohaterów powieści. Przede wszystkim kobiety są uzależnione w małżeństwie od swoich mężów finansowo. Objawia się to utratą środków do życia, bądź znaczącym ich okrojeniem w wypadku śmierci czy odejścia małżonka.

Niemniej, aby opis nie był tak czarno-biały należy przytoczyć tu słowa profesora Szumana, który wyraźnie ostrzega w tym systemie również koniunkturalizm płci pięknej. Sprzedaje ona bowiem miłość za większe pieniądze, potem zaś zdradza swoich partnerów. Skrajnym przykładem uprzedmiotowienia kobiety w XIX wieku jest podejście Starskiego - stałego flirciarza, który zupełnie nie interesuje się losem swoich "zdobyczy". Jedną z kobiet idealnie odnajdujących się w tych realiach jest Izabela Łęcka - "lalka", nierozumiejąca istniejących realiów i będąca w istocie jedynie ładnie wyglądającym "gadżetem", chcącym żyć w luksusie.

Prus zauważa jednak i opisuje również emancypantki. Szczególnym przykładem kobiety występującej naprzeciw normom XIX wieku jest prezesowa Zasławska - kobieta produktywna, niezwykle wrażliwa na ludzką krzywdę, ale również zaradna w kwestiach gospodarczych. Najpełniejszym jednak obrazem emancypacji w Lalce jest Helena Stawska. Ta samotna matka opuszczona przez własnego męża, robi wszystko dla zapewniania bytu swojej rodzinie. Niezwykle inteligentna, wykształcona oraz pracowita jest typem kobiety radzącej sobie samodzielnie. Stawska utrzymuje matkę oraz córkę z korepetycji, podejmując się walki o byt na własną rękę. Nie stanowi więc modelu "damy w opałach", a pełnoprawną obywatelkę i człowieka - stawiającego odpór przeciwnościom losu, pracującego na swój dobrobyt, twórczego.

Emancypacja kobiet nie miała więc na celu, wedle Prusa, nadanie im zarówno przywilejów męskich jak też żeńskich. Samo takie podejście gani on słowami Juliana Ochojskiego. Postulował on raczej zrównanie praw ekonomicznych obu płci, dla dobra i rozwoju społeczeństwa.


Przeczytaj także: Arystokracja w Lalce

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.