„Lalka” Bolesława Prusa odzwierciedla przekrój społeczeństwa polskiego u kresu XIX wieku. Ważną funkcję w tym portrecie stanowią osoby w kryzysie ubóstwa, wzbogacając utwór o refleksję nad nierównościami społecznymi i ekonomicznymi.
Bolesław Prus oczami Stanisława Wokulskiego zwraca szczególną uwagę na osoby wykluczone, znajdujące się na marginesie społecznym i mierzące się ze skrajną biedą. Często są to ludzie niezdolni do wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej, pozbawieni jej albo opłacani na poziomie uniemożliwiającym im godne życie.
Bolesław Prus pozwala sobie na naturalistyczny, pełen potwornych szczegółów opis degeneracji spowodowanej przez brak środków do życia. Służy temu wyprawa na Powiśle, czyli najbiedniejszą część Warszawy, z której reszta miasta zrobiła wysypisko. Ludzie egzystują tam na zwałach śmieci, otoczonych przez rozpadające się rudery i spływające do Wisły ścieki. Wokulski podczas swojego spaceru obserwuje ludzi wygłodniałych i trawionych chorobami. Aby oddać ich żałość cielesną, autor opisuje scenę spółkowania beznosego suchotnika z trędowatą na stercie śmieci.
Bolesław Prus podkreśla jednak słowami Wokulskiego, że osoby w kryzysie ubóstwa są raczej ofiarą bogatszych warstw społecznych, niż nieporadną masą. Arystokracja nie interesuje się stanem Powiśla, nie realizując postulatów pracy u podstaw. Często też sama stanowi przyczynek do upadku moralnego ludzi, jak w przypadku Starskiego i prostytutki Marianny. Tym samym osoby żyjące w ubóstwie to osoby najsłabsze — ofiary bezdusznego systemu postfeudalnego, gdzie nikt nie widzi interesu w wyciągnięciu ich poza margines społeczny.
Bieda nie jest przypadkiem jednostkowym, ale powszechnym zjawiskiem w obliczu niedziałającego systemu. Osoby znajdujące się w kryzysie są skazane na stagnację, ponieważ trudna sytuacja ekonomiczna zmusza ich do chwytania się zajęć, które społeczeństwo uznaje za niemoralne, a w efekcie legitymizuje ich wykluczenie. W takich okoliczności żadna determinacja nie jest w stanie pokonać systemowych ograniczeń i barier społecznych.
Osoby w kryzysie ubóstwa w Lalce są ukazane jako typ bohatera zbiorowego, ale Prus przedstawia czytelnikowi kilku z jej grona ad personam. Są tą:
Aktualizacja: 2024-09-19 19:31:25.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.