„Nie-boska komedia” to najbardziej znany utwór Zygmunta Krasińskiego. Ten romantyczny dramat opisuje losy hrabiego Henryka, życia jego rodziny oraz udział bohatera w rewolucji obyczajowej. „Nie-boska komedia” to także jeden z najważniejszych utworów polskiego romantyzmu, który w wielu aspektach nawiązuje do innego dzieła, wyjątkowo ważnego dla historii literatury europejskiej, czyli „Boskiej komedii” Dantego.
Powiązania ze słynnym dziełem Dantego widoczne są już w tytule dramatu Zygmunta Krasińskiego. „Nie-boska komedia” to oczywiste nawiązanie do „Boskiej komedii”. Tytuł Dantego został przez Krasińskiego wykorzystany i przekształcony w taki sposób, że stał się zaprzeczeniem tej starszej wersji. Nawiązanie to jest interpretowane na wiele różnych sposobów przez historyków literatury, między innymi jako zaznaczenie obecności ludzkiego czynnika w dziejach ludzkości, zaplanowanych wcześniej przez Boga. Wydarzenia opisywane w dramacie nie są więc zgodne z wolą Stwórcy, to tylko ludzka inicjatywa.
Innym nawiązaniem do „Boskiej komedii” jest motyw wędrówki i obecność przewodnika. Wędrówka głównego bohatera obecna jest całym utworze, ale szczególnie mocno zaznaczona została w jego trzeciej części. Hrabia Henryk odwiedza bowiem obóz rewolucjonistów i wędruje przez niego, niczym Dante po piekle, prowadzony przez Wergiliusza. Prowadzi go Przechrzta, co oznacza, że Henryk ma przewodnika, tak jak bohater Dantego. Jego wędrówka przez obóz także przypomina podróż Dantego, ponieważ Henryk jest tam świadkiem iście dantejskich scen, takich jak orgie.
Wchodząc do piekła, człowiek miał się żegnać z wszelką nadzieją i podobna atmosfera panuje także w obozie rewolucjonistów. Hrabia Henryk widzi tam upadek człowieczeństwa, krwiożerczy tłum zaspokaja bowiem w trakcie rewolucji swoje najbardziej pierwotne i podstawowe instynkty. Rewolucjoniści są więc porównywani przez Krasińskiego do potępionych grzeszników, których dusze pokutują w piekle. Opisując obóz, Krasiński sięgnął po słownictwo kojarzące się właśnie z piekłem, potępieniem i demonami, roztacza przed czytelnikiem ponury krajobraz, nie tylko pod względem wizualnym, ale także pod względem opisywanego upadku moralnego i braku człowieczeństwa.
Całość tworzy iście apokaliptyczny klimat i poczucie, że oto zbliża się Sąd Ostateczny, kiedy to zostaną rozliczone wszystkie grzechy ludzkości, a ci, którzy zawinili zostaną ukarani. Sam obóz przyrównany jest wielkością do morza, zapełnionego ludzkimi ciałami. W rewolucji i w obozie jej uczestników Krasiński widzi więc piekło, upadek, które jego bohater zwiedza na podobieństwo Dantego i obserwuje jego grozę, równocześnie reprezentując zupełnie inną stronę.
Oba utwory podejmują tematykę boskiego porządku świata. U Dantego narrator zapoznaje się z nim, zwiedzając zaświaty, natomiast Henryk w dziele Krasińskiego obserwuje co się dzieje, gdy człowiek próbuje ten naturalny porządek kwestionować. Opowieść Krasińskiego staje się więc przestrogą przed naruszeniem ładu zaplanowanego przez Stwórcę, ponieważ według niego kończy się to katastrofą. Świat ułożony przez pierwiastek boski jest właściwy, natomiast ten, w którym dominuje czynnik ludzki jest pełen chaosu, brutalności oraz przelanej przez ludzi krwi.
Aktualizacja: 2022-08-30 15:41:59.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.