Konflikt pokoleń jest czymś naturalnym w porządku świata, młodzi buntują się przeciwko starszym i chcą zmienić obraz świata, później zaś kolejne pokolenie sprzeciwia się zaprowadzonym przez nich porządkom. Cykl ten ma miejsce od początku istnienia ludzkości i nic nie zapowiada, by miał się on kiedyś zakończyć. Konflikt pokoleń stał się także często wykorzystywanym motywem literackim, dzięki któremu można skutecznie zaprezentować zmiany następujące w postrzeganiu świata. Jest to także najprostszy powód skonfliktowania bohaterów literackich z ich rodzicami czy z całym starszym pokoleniem.
Spis treści
W „Tangu” Sławomira Mrożka większość akcji i wydarzeń ma swoje źródło właśnie we wspomnianym konflikcie pokoleń. Rozgrywa się on pomiędzy rodzicami, a ich synem. Artur, Stomil i Eleonora nie potrafią się porozumieć, wyznają kompletnie odmienne systemy wartości. Rodzice, którzy reprezentują starsze pokolenie, w czasach swojej młodości nieustannie buntowali się przeciwko światu i panującym zasadom tak skutecznie, że przez ich działania nie pozostały już Arturowi żadne prawa, wobec których mógłby się sprzeciwiać. Stomil i Eleonora reprezentują awangardę, wolność bez ograniczeń, a także chaos, który rządzi światem. Arturowi, reprezentantowi młodszego pokolenia, nie pozostaje więc nic poza odwróconym buntem i zwróceniem się przeciwko wolności i swobodom, jakie uosabiają jego rodzice. Pragnie on więc powrotu dawnych wartości i zasad, dzięki którym świat na nowo odzyskałby jakikolwiek porządek. Artur nie umie się bowiem odnaleźć w chaosie, jaki zaprowadzili w rzeczywistości jego rodzice. Nie zgadza się z ich niechlujnym ubiorem, ani z tym, że jego matka ma jawny romans z lokajem. Nie marzy o niczym innym niż o stabilizacji i próbuje przekonać do niej niechętnych rodziców. Wszelkie zmiany, jakie Artur wprowadza w życiu rodziny, okazują się być zaledwie powierzchowne. Gdy chłopak ginie w starciu z kochankiem matki, Edkiem, wszystko natychmiast wraca do swojego poprzedniego stanu. Bunt Artura jest więc nieudany, jego racje nie mają prawa realizacji, rodzice są silniejszą stroną tego konfliktu. Taki wynik sporu międzypokoleniowego również jest odwróceniem znanego porządku, zazwyczaj bowiem to starsi i ich wartości powoli usuwają się w cień, a młodość zwycięża. Tymczasem w „Tangu” to poglądy rodziców zwyciężają, a ich syn przegrywa starcie z poprzednim pokoleniem.
Innym przykładem konfliktu pokoleniowego, który został utrwalony w literaturze, jest ten, który Adam Mickiewicz opisał w balladzie „Romantyczność”. W utworze tym ścierają się ze sobą dwa odmienne światopoglądy - powoli przechodzące do przeszłości ideały klasyków oraz rozbudzające wyobraźnię młodego pokolenia myśli romantyków. Przedstawiciele nowej epoki, a wśród nich Adam Mickiewicz, nie zgadzali się bowiem z tym, co proponowali im klasycyści, mieli swój własny pomysł na to, jak powinna wyglądać literatura oraz, mówiąc ogólniej, światopogląd nowoczesnego człowieka. Przedstawiciele starszego pokolenia nie zgadzali się z romantykami, a czasami wręcz jawnie wyśmiewali ich pomysły, jak zdarzyło się to na przykład Janowi Śniadeckiemu. „Romantyczność” stała się odpowiedzią na krytykę klasycystów, sam zaś Śniadecki stał się słynny jako ten jeden starzec patrzący na świat wyłącznie „przez szkiełko i oko”, nie dostrzegając, iż rzeczywistość to coś więcej niż tylko nauka i racjonalne poznanie. Narrator utworu - uosabiany z Mickiewiczem - reprezentuje pokolenie romantyków. Jego poglądy utożsamiamy z bohaterką ballady, Karusią, która rozmawia ze swoim zmarłym ukochanym. On jeden nie sądzi, że dziewczyna oszalała ze zgryzoty i daje wiarę, że duch zmarłego Jasia jest właśnie przy niej. Wygłaszając tę opinię, staje w opozycji do starca, przedstawiciela klasyków, który wierzy swoim zmysłom, nie sercu. Liryk ten obrazuje więc istotę międzypokoleniowego sporu między klasycystami a romantykami. Wskazuje na główne różnice w ich światopoglądach, pokazuje, gdzie leżała główna linia konfliktu oraz to, jak gwałtowny i gorący on był. Romantycy nie mieli bowiem zamiaru ustępować starszym twórcom literatury i bez wahania przypominali im, że ich czas właśnie przemija. Klasycy odwdzięczyli się krytycznymi komentarzami, w których twierdzili, że romantyzm jest naiwną wiarą, która za daleko odeszła od nauki i prawdziwej literatury.
Spory pokoleniowe są więc na stałe wpisane w historię ludzkości i odnawiają się tak samo jak inne cykle w naturze, na przykład pory roku. Wybuchają one na tyle często, że na stałe zajęły miejsce w tekstach literackich. Twórcy często opisują je, wskazując słuszność jednej ze stron konfliktu i krytykując tym samym drugą. Konflikty bardzo często dotyczą spraw światopoglądowych i założeń czy kodeksów moralnych, jakimi kieruje się dane pokolenie, najczęściej przy okazji negując to, co pozostawili po sobie żyjący przed nim ludzie.
Aktualizacja: 2024-11-06 14:03:49.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.