Każdy człowiek ma w swoim życiu takie miejsce, do którego zawsze chce wracać, zwłaszcza, gdy w jego życiu pojawiają się trudności, problemy czy zagrożenia. Miejscem tym często bywa dom rodzinny, w którym mieszkają bliskie danemu człowiekowi osoby, gdzie jest zawsze mile widziany i ma pewność, że zostanie ugoszczony. Zdarza się jednak, że człowiek przez długi czas przebywa daleko od swojego domu rodzinnego, z różnych powodów. Wówczas powrót do niego staje się wydarzeniem specjalnym, o wyjątkowej randze i często staje się wręcz marzeniem. Wskazać to można na przykładzie wielu postaci literackich. Powrót do domu literackiego często ma ogromne znaczenie w dziele. Widać to w eposie Homera „Odyseja” oraz w epopei narodowej Adama Mickiewicza „Pan Tadeusz”.
W przypadku „Odysei” Homera opisywane są losy króla Itaki, Odyseusza, który najpierw brał udział w wojnie trojańskiej, później zaś próbował wrócić do swojego rodzinnego kraju. Na wojnie spędził on dziesięć lat, a później przez kolejną dekadę walczył z przeszkodami, które trzymały go z dala od jego domu rodzinnego.
Powrót do ojczyzny i do rodziny stał się głównym celem wędrówki Odyseusza, a co za tym idzie - także całego jego życia. Nie dążył on do niczego innego, wszystkie jego siły skupiły się na próbie powrotu. Jego dom rodzinny oznaczał dla niego nie tylko Itakę i tron, ale także żonę, Penelopę, która przez tyle lat wiernie czekała na powrót męża, mimo licznych konkurentów, ubiegających się o jej rękę. Odyseusz miał więc do kogo wracać, czekali na niego bliscy i poddani.
W jego przypadku powrót do domu rodzinnego stał się sensem jego życia i trwania. Symbolizował on także powrót do bezpiecznej przystani, miejsce ucieczki przed okrutnym światem i jego problemami. W czasie podróży Odyseusz musi bowiem sobie radzić z licznymi zagrożeniami, jego życie nieustannie jest w niebezpieczeństwie, a napotkane istoty nie zawsze mają przyjazne zamiary.
Dom rodzinny jest więc symbolem bezpieczeństwa, stabilności oraz miejsca, w którym można się ukryć. Nie docierają tam problemy zewnętrznego świata, a dotarcie tam ma symbolizować także koniec wędrówki, udręki i cierpienia, jakie spotykało Odyseusza w dalekim świecie. W domu rodzinnym może odzyskać on to, co utracił, wyruszając na wojnę trojańską. To właśnie tam schronić się przed wszystkim, co jest złe w życiu ludzkim i otrzymać bezwarunkowe wsparcie, akceptację oraz bezpieczeństwo. Dom rodzinny jest bowiem swego rodzaju rajem utraconym, upragnioną arkadią, do której chce się wracać.
Motyw powrotu do domu rodzinnego pojawia się także w epopei „Pan Tadeusz” autorstwa Adama Mickiewicza. Dotyczą one dworku w Soplicowie oraz członków rodziny Sopliców, którzy z różnych powodów przebywają daleko od swoich rodzinnych stron. Jednak w trakcie akcji utworu do dworku powraca zarówno Jacek Soplica, jak i jego jedyny syn, Tadeusz. Powroty te jednak nie są do siebie podobne.
Tadeusz Soplica wraca z Wilna, gdzie na co dzień pobiera nauki i kształci się, wrócił zaś, ponieważ do domu wezwał go stryj. Jego powrót do Soplicowa jest miły i pełen wzruszeń. Tadeusz ogląda swój dom ze wzruszeniem, wspomina przeżyte w nim chwile swojego dzieciństwa oraz ogląda pamiątki, które zgromadzone zostały przez jego rodzinę w salonie. Powrót do domu rodzinnego oznacza więc dla niego wspomnienie miłych chwil dzieciństwa, pełnych szczęścia i beztroski. Jest to dla niego naturalne, że w domu rodzinnym czuje się dobrze i wszyscy witają go z otwartymi ramionami.
Zupełnie inaczej jednak wygląda powrót do dworu jego ojca, Jacka Soplicy. Przed laty musiał on uchodzić z ojczyzny, ponieważ w gniewie zamordował swojego sąsiada - Stolnika Horeszkę - gdy tamten odpierał ataki rosyjskiego wojska. Soplica uznany więc został za zdrajcę ojczyzny, z której szybko wyjechał, zostawiając w niej jedynego syna. Na obczyźnie zmienił imię na miano księdza Robaka i zaczął aktywnie działać na rzecz odzyskania niepodległości Polski. Jednak jego dom rodzinny nie był dla niego bezpieczną przystanią i miejscem, w którym Soplica mógł się ukryć. Powrócił on do dworu po latach, jednak zrobił to, korzystając z innej tożsamości. Nie mógł się tym w pełni cieszyć czy spędzać czasu z rodziną, ujawnienie się mogło być dla niego niebezpieczne. Soplica stara się więc dbać o swój dom rodzinny, aktywnie walczy o jego wyzwolenie z rąk zaborców, ale wiadomym jest, że nigdy w pełni swobodnie nie będzie się mógł nim cieszyć czy ujawnić przed własną rodziną swojej tożsamości. Z jego domem rodzinnym wiąże się bowiem tajemnica zbrodni i tragedii, które zaważyły na życiu Soplicy i sprawiły, że powrót do domu nigdy nie będzie dla niego wpłynięciem do bezpiecznej przystani.
Powroty do domu rodzinnego spełniają więc w literaturze różne funkcje i mają wiele znaczeń. Mogą być one powrotem do bezpiecznej przystani, miejsca szczęśliwego i stałego, gdzie na bohatera czekają najbliżsi. Może on jednak także wiązać się z bólem, jeśli do domu nie można wracać swobodnie i spokojnie, jak miało to miejsce w przypadku księdza Robaka, który w Soplicowie zmuszony był ukrywać swoją tożsamość. Powrót do domu rodzinnego wiąże się więc z wieloma skomplikowanymi emocjami oraz znaczeniami, które często są obecne w literaturze.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.