Jednym z najbardziej nieuchwytnych zagadnień, które trapi człowieka praktycznie od początku jego obecności na świecie, odkąd tylko stał się świadomą istotą, jest charakter natury ludzkiej. Na przestrzeni wieków stawiano sobie pytania dotyczące tego zagadnienia, próbowano na nie odpowiadać i tworzyć definicje, jednak nie znaleziono jednoznacznej odpowiedzi, a wniosku zmieniały się w zależności od epoki i popularnych światopoglądów. Obraz natury ludzkiej próbuje także od zawsze uchwycić literatura, a twórcy w swoich dziełach starają się uchwycić różne jej aspekty, portretując swoich bohaterów. Robił to między innymi Fiodor Dostojewski w swojej „Zbrodni i karze” oraz Charles Dickens w tekście zatytułowanym „Opowieść wigilijna”.
„Zbrodnia i kara” to opowieść o wyjątkowo ciemnych i nieprzyjemnych aspektach natury ludzkiej. Główny bohater, Rodion Raskolnikow, żyje w skrajnej biedzie i nie ma żadnych perspektyw na poprawę swojego losu. Wierzy także, że jest jednostką wybitną, wyróżniającą się na tle społeczeństwa, geniuszem, którego nie obowiązują zwykłe, ludzkie prawa. W związku z tym konstruuje on własny kodeks moralny, oparty na przekonaniu o swojej wyższości. Według niego Raskolnikowa nie dotyczą zwykłe pojęcia dobra i zła, ponieważ jest osobą przeznaczoną do wielkich czynów i nie może dać się ograniczać przez zasady, które dotyczą przeciętnego człowieka. Ostatecznie kończy się to wraz z morderstwem popełnionym przez Raskolnikowa, kiedy to bohater przekonuje się, że jego teorie nie mają pokrycia w rzeczywistości. Przypadek Raskolnikowa uczy czytelnika o tym, że człowiek zna siebie samego na tyle, na ile został sprawdzony przez okoliczności losu. Raskolnikow wierzył, że jest w stanie dokonać mordu w imię wyższej sprawy i że nie dotyczą go takie kwestie, jak wyrzuty sumienia. Gdy już jednak popełnił zaplanowaną zbrodnię, okazało się, że reaguje na nią jak każdy inny człowiek. Jego natura nie pozwalała mu pogodzić się ze złem, jakie wyrządził drugiej osobie. Raskolnikow jest przykładem bohatera, który pokazuje, że moralność i sumienie są jednym z fundamentów ludzkiej natury i ostatecznie zawsze próbują dojść do głosu. Raskolnikow reprezentuje także filozoficzne aspekty natury ludzkiej - zastanawia się nad kwestiami dobra i zła, próbuje umiejscowić siebie w świecie i znaleźć odpowiedzi na trapiące go pytania odnośnie egzystencji. Jest on przykładem studium psychologicznego postaci, na podstawie którego czytelnik ma szansę poznać wiele aspektów natury ludzkiej i przekonać się, że nie jest ona rzeczą stałą, zdefiniowaną raz w ciągu całego życia człowieka.
Podobne kwestie dotyczące dobra, zła i zmienności ludzkiej natury porusza Charles Dickens w swoim krótkim tekście zatytułowanym „Opowieść wigilijna”. Opowiada on historię Ebenezera Scrooge’a - chciwego, zimnego, zamkniętego w sobie skąpca, który żyje w samotności i przyczynia się do cierpienia innych osób. Scrooge jest właścicielem sporego majątku i gdyby chciał, mógłby prowadzić wygodne życie. Zamiast tego woli nosić stare ubrania, żywić się w jadłodajni i marznąć w nieogrzewanym pokoju, na co skazuje także swojego pracownika, któremu wypłaca głodową pensję. Scrooge nie widzi w sobie potrzeby zmiany, do czasu, aż ukazują mu się trzy duchy wigilijne, konfrontując go z jego przeszłością, teraźniejszością i przyszłością. Scrooge dowiaduje się wówczas, jak jego działania wpływają na innych ludzi (jego pracownik nie może opłacić leczenia chorego synka, który wkrótce może umrzeć) oraz dowiaduje się, jakie będą konsekwencje, jeżeli nie zmieni swojego postępowania na lepsze. Pod wpływem tych informacji i groźby wiecznego cierpienia po śmierci, Scrooge błyskawicznie odmienia swoją naturę. Staje się człowiekiem empatycznym i troszczącym się o losy innych ludzi. Zaczyna dbać o osoby ze swojego najbliższego otoczenia, dzięki czemu odmienia się na lepsze ich los. Wszystko to ma miejsce, ponieważ Scrooge rozumie, że jeżeli pozostanie człowiekiem okrutnym i egoistycznym, to zostanie za to ukarany. Zaczyna także dostrzegać, że pozostało przed nim już niewiele życia i te okoliczności wpływają na zmianę jego charakteru na lepsze. Dickens pokazuje w ten sposób czytelnikom, że człowiek może zmienić się na lepsze w każdym momencie swojego życia, a natura ludzka może ulegać wpływom i nie jest rzeczą stałą. Człowiek może ją zmieniać pod wpływem ważnych i niezwykłych wydarzeń, może także próbować zmienić swój charakter na lepsze. Natura ludzka jest więc kwestią płynną, podlegającą zmianom. Człowiek może nad nią pracować, nie jest ona zbiorem cech, na które jest skazany.
Z literatury można się więc dowiedzieć wielu różnych rzeczy na temat natury ludzkiej. Na przykład, że człowiek zna ją na tyle, na ile sprawdzono go w ciągu jego życia. Dodatkowo nie jest ona kwestią ustaloną raz na zawsze, to skomplikowana struktura, która może ulegać zmianom w ciągu ludzkiego życia. Powiedzieć też można także, że natura ludzka, w ostatecznym rozrachunku, zazwyczaj dąży do dobra i spokoju, mimo czynów, jakie człowiek popełnia pod wpływem różnych czynników.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.