Zbrodnia jako przejaw konfliktów między dobrem a złem. Omów temat odwołując się do Zbrodni i kary oraz innych tekstów kultury.

Autorką opracowania jest: Marta Grandke.

Zbrodnia jest czynem, który kojarzy się jednoznacznie źle i potępiany jest właściwie w każdej kulturze i w prawie współczesnego świata. Oznacza ona bowiem przekroczenie zasad moralnych danej społeczności i pogwałcenie praw funkcjonowania w danej rzeczywistości. Jednak kwestia zbrodni jest bardziej skomplikowana. W literaturze jest ona często zobrazowaniem konfliktu między dobrem a złem. Zdarzyć się bowiem może, że zbrodnia zostanie popełniona na osobie, która wpływała na życie innych ludzi w sposób jednoznacznie negatywny, a jej zniknięcie powoduje polepszenie się komfortu innych. Po zbrodni doświadcza się także wyrzutów sumienia, które są sygnałem, że w człowieku odbywa się walka wartości, konflikt między dobrem a złem. Przykłady takiego konfliktu i jego przejawów można odnaleźć w takich dziełach jak „Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego oraz w serii fantasy „Pieśń Lodu i Ognia” George’a R. R. Martina.

W przypadku dzieła „Zbrodnia i kara” tytułowa zbrodnia zostaje popełniona przez głównego bohatera, Rodiona Raskolnikowa. Jest on ubogim, młodym człowiekiem, który ma problemy finansowe, a ich źródła upatruje w starej lichwiarce, która ściga go za jego długi. Ważne jest także to, że Raskolnikow uważa się za jednostkę wybitną, która stoi ponad zwykłym ludzkim prawem i moralnością. W związku z tym może on popełnić morderstwo i nie odczuwać wyrzutów sumienia oraz uniknąć kary - jest przecież człowiekiem innym, specjalnym.

To właśnie w zbrodni Raskolnikowa rozgrywa się ostateczny konflikt dobra ze złem. Morderstwo jest bowiem moralnie niewłaściwe, złe i powinno zostać niezwłocznie ukarane. Raskolnikow uważa jednak, że nie popełnił złego czynu, a nawet wręcz przeciwnie zlikwidował osobę okrutną i niszczącą życia innym. Sądzi tak, ponieważ lichwiarka była zła, bogaciła się na cudzym nieszczęściu i w przekonaniu Raskolnikowa świat bez niej jest miejscem lepszym. Wie on, że społeczeństwo uzna to za czyn zły i okropny, on jednak w swoim przekonaniu stoi po stronie dobra i swoją zbrodnią sprawił, że świat stał się trochę lepszym miejscem.

W Raskolnikowie dochodzi więc do wyraźnego konfliktu dobra ze złem, a jego przejawem jest właśnie popełniona zbrodnia. Innym aspektem tego konfliktu są także wyrzuty sumienia, jakie wbrew sobie odczuwa po morderstwie Raskolnikow. Są one namacalnym dowodem, że mimo popełnionego zła, jakim była jego zbrodnia, w bohaterze wciąż walczy dobro i daje ono o sobie znać właśnie pod postacią wyrzutów sumienia, jakie odczuwa on po swoim czynie.

Innym przykładem bohatera literackiego, który popełnił zbrodnię, będącą manifestacją konfliktu dobra i zła, jest Jaime Lannister z serii książek George’a R. R. Martina. Jaime był członkiem gwardii króla, któremu przysiągł lojalność i obronę. Niestety pewnego dnia w królestwie wybuchł konflikt zbrojny, sam zaś jego władca popadł w obłęd i chciał wysadzić w powietrze swoją stolicę wraz z jej mieszkańcami.

Jaime Lannister stanął wówczas przed trudnym dylematem moralnym, który był wynikiem walki dobra ze złem w jego umyśle. Mógł zdecydować się postąpić dobrze, według kodeksu rycerskiego i moralnego, jaki wyznawali mieszkańcy królestwa i pozostać bezwzględnie wierny swojego królowi. Oznaczało to jednak śmierć tysięcy niewinnych ludzi, których władca zamierzał spalić. Mógł także sprzeciwić się przyjętym moralnym regułom, popełnić zbrodnię - zamordować króla - i tym samym uratować nieświadomych zagrożenia obywateli.

Jaime zdecydował się na zbrodnię i zamordował władcę, któremu przysięgał lojalność. Była to manifestacja toczącego się w nim konfliktu między dobrem a złem. W ten sposób uratował wiele ludzkich istnień. Przez resztę swojego życia był jednak potępiany za ten czyn i odczuwał wyrzuty sumienia. Złamał zasady rycerskiego stanu, który był dla niego wszystkim i został za to także potępiony. Mało kto pamiętał o ludziach, których uratował Jaime, skupiano się bowiem na zdradzie i zbrodni, jakie popełnił, gdy zaatakował szalonego władcę.

Morderstwo, którego dopuścił się Jaime, było ucieleśnieniem toczącego się w nim konfliktu dobra ze złem, powinności z chęcią ratunku innych. Z konsekwencjami swojej decyzji musiał potem zmierzyć się codziennie i nigdy tak naprawdę nie dowiedział się, czy tamtego dnia, gdy popełnił zbrodnię, w jego duszy konflikt wygrało dobro czy może jednak zło. Jaime zdecydował wtedy, że morderstwo jednej osoby jest zbrodnią mniejszą od pozwolenia, by w powietrze zostały wysadzone setki, a nawet tysiące niewinnych mieszkańców miasta. Ocenił ich życie wyżej niż swój honor.

Zbrodnia może być więc przejawem konfliktu dobra i złem, który od wieków toczy się w człowieku. Czasami zbrodnia jest po prostu wyrazem zła, a czasami jest próbą zaprowadzenia ładu w świecie ogarniętym chaosem. Raskolnikow i Jaime Lannister przy pomocy zbrodni spróbowali pozbyć się ze świata osób, które w ich przekonaniu zagrażały mu i chcieli w ten sposób uratować przed nimi innych ludzi. Zbrodnia była więc ich sposobem na zaprowadzenie w świecie dobra i przywrócenia mu właściwego porządku.


Przeczytaj także: Czy o człowieku można powiedzieć, że jest definitywnie dobry lub zły? Rozwiąż problem w odwołaniu do bohaterów Zbrodni i kary oraz innego tekstu kultury

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.