Dramat Juliusza Słowackiego zatytułowany „Balladyna” łączy w swoim świecie przedstawionym wiele zróżnicowanych motywów. W utworze spotykają się bowiem ze sobą historia, legenda oraz baśń. Wszystkie te obszary razem tworzą zróżnicowaną, intrygującą rzeczywistość, w której dzieje się opowieść stworzona przez Słowackiego. Każdy z tych motywów spełnia w dramacie inną funkcję. Dzieło określić można mianem legendy z elementami baśniowymi i historycznymi, jego akcja jest jednak osadzona w nieokreślonych czasach, których nie da się dopasować do faktycznych wydarzeń z prawdziwego świata. Legenda i baśń służą autorowi do ironicznego przedstawienia motywów i poglądów popularnych w czasach romantyzmu.
Baśń to gatunek, który zawiera w sobie motywy fantastyczne, często łączony bywa z literaturą ludową. Te niewielkie opowieści zazwyczaj kończyły się morałem i miały przekazywać pewną dydaktyczną myśl. Motywy baśniowe, wykorzystane przez Słowackiego, pojawiają się głównie na planie fantastycznym dzieła.
Z baśni autor zaczerpnął przede wszystkim motyw miłości od pierwszego wejrzenia, złą siostrę oraz postać księcia z bajki, który ma odmienić życie bohaterki. Jednak w jego dziele konwencja zostaje złamana i w ten sposób Kirkor zakochuje się w dwóch siostrach naraz, zła siostra zwyciężą, a książę z bajki nie potrafi wybrać swojej ukochanej i każe kandydatkom do swej ręki zbierać maliny do dzbanka. Przy pomocy odwróconej konwencji baśniowych motywów i ironii romantycznej Słowacki ogrywa popularne, romantyczne motywy i nadaje im nowe znaczenia.
Z kolei legenda to opowieść o niecodziennych wydarzeniach, które dotyczą na przykład historii powstania danego państwa lub miasta. Legendy także mają swoje źródło w ludowości i w niezwykłych opowieściach. Słowacki w „Balladynie” skonstruował i opisał własną legendę dotyczącą powstania państwa polskiego. Oparł ją na historii króla Popiela, a znalazł ją w polskich kronikach historycznych. W ten sposób ukazał czytelnikom własną wizję czasów prehistorycznych i początków państwa.
Część wydarzeń dramatu oparta jest właśnie o tę legendę - postaci szukają bowiem korony króla Lecha, która ma symbolizować władzę i nadawać ją noszącej ją osobie. Korona ta miała także w myśl legendy zakończyć okres tragedii i nieszczęść w państwie. W „Balladynie” występuje także legendarna postać Popiela - zdetronizowanego króla, który ponownie próbuje odzyskać swoją władzę. Próbuje mu w tym pomóc dobry rycerz Kirkor, waleczny patriota, jednak tron ostatecznie przejmuje Balladyna.
Z legendą łączą się w „Balladynie” motywy historyczne. Dotyczą one głównie zaginięcia korony, która w historii była insygnium władzy Bolesława Chrobrego i została wywieziona do Niemiec przez Ryksę (żonę Mieszka II). Korony polskie zostały także wywiezione z Wawelu przez zaborcę w roku 1794, a Słowacki w swoim dziele powiązał brak symbolu władzy z nieszczęściami toczącymi państwo. Miało to według niego odzwierciedlenie w faktycznej historii Polski.
Dodatkowo poeta czynił liczne aluzje do czasów sprzed zaborów i sprzed nieudanego powstania listopadowego. Wspomina on bowiem o licznych swobodach i wolnościach, które niegdyś były przywilejami narodu polskiego. W ten dyskretny sposób Słowacki krytykuje autentyczne działania zaborcy na ziemiach polskich, nie robiąc tego wprost, by nie narazić się na polityczne konsekwencje swoich słów. W dziele Słowackiego historia miesza się więc z baśnią i z legendą, ukrywając się w ten sposób i chroniąc autora przed odpowiedzialnością za jego słowa i krytykę zaborcy.
W „Balladynie” Juliusza Słowackiego można więc rozpoznać motywy baśniowe, legendarne i historyczne. Tworzą one razem specyficzny świat, osadzony w nieokreślonym czasie, zawierającym w sobie jednak odniesienie do prawdziwych wydarzeń. To wyjątkowe połączenie fantastyki, wyobraźni i historii sprawia, że Słowacki mógł ukryć w swym dziele stwierdzenia i aluzje, które ze względów politycznych nie mogły zostać przez niego wypowiedziane wprost. Rozprawia się w ten sposób także z wieloma zagadnieniami popularnymi w epoce romantyzmu.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:24:03.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.