„Kordian” to dramat romantyczny autorstwa Juliusza Słowackiego, napisany w 1833 roku i opublikowany w 1834 roku. Głównym tematem dramatu jest walka o wolność Polski, ukazana z perspektywy wyjątkowo wrażliwej bohatera – Kordiana –, którego postawa często bywa porównywana do Konrada z III części „Dziadów” Adama Mickiewicza.
Spis treści
Tytułowy Kordian jest typowym romantykiem, łączy w sobie cechy bohatera werterycznego i bajronicznego. Bohater werteryczny wywodzi się z powieści epistolarnej J. W. Goethego „Cierpienia młodego Wertera”. Taki wzór bohatera charakteryzuje się nadmierną wrażliwością, wybujałą fantazją, wyobcowaniem i fascynacją literaturą. Kordian przeżywa nieszczęśliwą miłość, pisze wiersze dla swojej ukochanej Laury. Jest indywidualistą, większość czasu spędza w samotności. Wybiera się w podróż, aby znaleźć sens życia i zdobyć wiedzę o świecie.
Scena zebrania spiskowców w podziemiach katedry św. Jana przedstawia różnorodne postawy wobec idei carobójstwa. Kordian, działający pod pseudonimem Podchorąży, reprezentuje radykalny punkt widzenia, zgodnie z którym zabicie cara jest aktem koniecznym dla wyzwolenia Polski. Większość uczestników spisku, w tym Prezes i Ksiądz, sprzeciwia się temu planowi, powołując się na zasady etyki i honoru żołnierskiego, zakazujące zabójstwa jako środka do celu. Dyskusja ta ukazuje moralny i polityczny impas, a także brak jednomyślności wśród polskich patriotów. Kordian widzi w tym przejaw lęku i zachowawczości. Nie znajdując poparcia, postanawia działać samotnie, jednak jego plan kończy się niepowodzeniem – mdleje u drzwi sypialni cara, co symbolizuje zarówno jego osobistą słabość, jak i klęskę spisku, będącą aluzją do źle przygotowanego powstania listopadowego i jego tragicznego finału.
Kordian wierzy, że jego plan zabójstwa cara jest uzasadniony wyższym dobrem – walką o wolność narodu. Przekonany o słuszności swojej misji, w kluczowym momencie staje w obliczu Strachu i Imaginacji – alegorycznych postaci, odzwierciedlających jego wewnętrzne lęki i moralne wątpliwości. Strach symbolizuje obawę przed konsekwencjami i osobistym potępieniem, natomiast Imaginacja podsyca irracjonalne wyobrażenia, prowadzące do paraliżu psychicznego. Kordian nie jest w stanie pokonać swoich wewnętrznych demonów, przez co nie dochodzi do planowanego czynu. Zbrodnia pozostaje niepopełniona, co podkreśla ideę, że samotne działania, motywowane nawet najszlachetniejszymi pobudkami, są skazane na niepowodzenie w obliczu moralnych i psychicznych ograniczeń jednostki.
Motyw samotności jest obecny w życiu Kordiana od najwcześniejszych lat i stanowi jeden z najważniejszych aspektów jego egzystencji. Jako młodzieniec cierpi z powodu nieodwzajemnionej miłości do Laury, która traktuje go z dystansem i wyższością. Odrzucenie to pogłębia jego poczucie wyobcowania. Kolejne doświadczenia, takie jak zdrada Wioletty, która kocha go jedynie dla majątku, umacniają jego przekonanie o pustce międzyludzkich relacji. Po śmierci najbliższych Kordian pozostaje całkowicie osamotniony. To uczucie staje się siłą napędową jego działań, ale jednocześnie prowadzi do autodestrukcji – decyzja o poświęceniu życia dla ojczyzny jest dla niego ostatecznym aktem, wynikiem braku perspektyw na osobiste szczęście.
Młodzieńcza fascynacja Laurą kończy się odrzuceniem i poczuciem upokorzenia, gdy dziewczyna traktuje jego uczucia protekcjonalnie. Z kolei we Włoszech bohater przeżywa zdradę pięknej Wioletty, która opuszcza go natychmiast po usłyszeniu kłamstwa o jego rzekomym bankructwie. Te doświadczenia nie tylko niszczą wiarę Kordiana w romantyczną miłość, ale także prowadzą do jego ogólnego rozczarowania światem i ludźmi, co staje się kolejnym krokiem ku samotności.
Jest w młodości Kordiana sposobem na wyrażenie jego wrażliwości i ucieczkę od nieprzyjaznej rzeczywistości. Bohater wierzy, że poezja ma moc kształtowania świata i ludzkich wartości. Jednak w miarę upływu czasu, a zwłaszcza podczas podróży, Kordian dochodzi do wniosku, że słowa nie mają mocy zmieniania rzeczywistości. Rozczarowany swoją wcześniejszą wiarą w sztukę, postanawia działać, jednak jego czyn – podobnie jak poezja – okazuje się nieskuteczny. Motyw poezji podkreśla niemożność pogodzenia idealizmu z brutalnością rzeczywistości.
Odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu świadomości Kordiana. Jego podróż po Europie to nie tylko romantyczna eskapada, ale także droga ku dojrzałości i zrozumieniu prawdziwego oblicza świata. W Londynie odkrywa, że światem rządzi pieniądz, co kłóci się z jego idealistycznym podejściem do życia. W Dover uświadamia sobie, że literatura jest oderwana od rzeczywistości, a we Włoszech doświadcza materializmu nawet w miłości. Kulminacją jego wędrówki jest szczyt Mont Blanc, gdzie przeżywa duchowe przebudzenie i podejmuje decyzję o poświęceniu życia ojczyźnie. Wędrówka symbolizuje proces dojrzewania bohatera, który przez rozczarowania i refleksję dochodzi do własnej definicji sensu istnienia.
Ukazuje ewolucję Kordiana z rozmarzonego młodzieńca w dojrzałego, świadomego swoich celów człowieka. Rozczarowania miłosne, utrata najbliższych oraz wnioski z podróży skłaniają go do odrzucenia młodzieńczych ideałów i przyjęcia bardziej pragmatycznej postawy. Kulminacją tej przemiany jest jego wizyta na Mont Blanc, gdzie Kordian, inspirowany postacią Arnolda Winkelrieda, postanawia nadać sens swojemu życiu poprzez działanie w imię ojczyzny. Przemiana bohatera ukazuje konflikt między idealizmem a rzeczywistością oraz trudności, jakie napotyka jednostka dążąca do samorealizacji.
Obrazuje siły destrukcyjne działające zarówno na poziomie historycznym, jak i wewnętrznym. Diaboliczne postaci, takie jak Doktor, symbolizują nie tylko zło w świecie zewnętrznym, ale także słabości i wewnętrzne konflikty Kordiana. Szatan jest architektem chaosu i porażek, które dotykają bohatera, a jego wpływ jest bardziej odczuwalny niż siły dobra. Diabeł przypomina Kordianowi, że jednostkowa ofiara jest daremna wobec potęgi zła, co podważa sens heroicznych działań bohatera.
Stanowi przeciwwagę dla motywu szatana i ukazuje porządek oraz moralną harmonię, do której aspiruje ludzkość. Chór Aniołów oraz Archanioł śpiewają o wszechmocy Stwórcy, który jest jedynym źródłem wartości absolutnych. Jednak w świecie dramatu, w którym dominuje chaos i moralna ambiwalencja, Bóg pozostaje odległy, a jego porządek wydaje się niedostępny dla bohaterów. Motyw ten ilustruje napięcie między duchowym ideałem a brutalną rzeczywistością życia.
Aktualizacja: 2024-11-25 12:49:59.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.