Główny bohater powieści Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara” stworzył własną koncepcję społeczeństwa. Był przekonany, że ludzie nie są sobie równi, a wybitne jednostki mają prawo do popełniania niemoralnych czynów. Rzeczywistość zweryfikowała jednak jego światopogląd.
Raskolnikow uważał się za lepszego od otaczających go ludzi. Niegdyś studiował prawo i miał nadzieję na lepszą przyszłość. Jego plany legły jednak w gruzach z powodów finansowych. Rodion nie miał pieniędzy na kontynuację studiów i musiał zrezygnować z edukacji. Mieszkał w nędznym pokoiku, przypominającym trumnę, a i tak nie było go stać na opłacenie czynszu. Raskolnikow stawał się więc coraz bardziej zgorzkniały i nienawistny. Obracał się w środowisku petersburskiej biedoty, dlatego na co dzień stykał z ubóstwem i nierównościami społecznymi. Rodion zaczął zastanawiać się, czy życie każdego człowieka posiada wartość. Obiektem jego nienawiści stała się zamożna lichwiarka Alona Iwanowna, bez skrupułów przyjmująca od ubogich ich ostatnie kosztowności pod zastaw. Raskolnikow nabierał coraz większego przekonania, że jej śmierć poprawiłaby los wielu uczciwych ludzi.
Poglądy Rodiona były poparte głębszą ideologią. Bohater napisał nawet artykuł zatytułowany „O zbrodni”, który ukazał się w „Słowie Periodycznym”. Przedstawił w nim swoją koncepcję społeczeństwa. Mogłoby się wydawać, że ubogi Raskolnikow będzie przeciwnikiem wszelkich podziałów i nierówności. Było jednak całkiem inaczej. Rodion dzielił społeczeństwo na zwyczajny, szary tłum i wybitne jednostki. Jego zdaniem, te dwie grupy nie miały ze sobą nic wspólnego. Raskolnikow odnosił się do przeciętnych ludzi z wyraźną niechęcią. Pogardliwie określał ich mianem „nawozu”. Życie zwyczajnego człowieka nie miało dla niego żadnej wartości. Rodion porównywał przeciętny tłum do niewolników, którzy nie odgrywają żadnej istotnej roli poza wykonywaniem najprostszej, fizycznej pracy. Zdaniem Raskolnikowa, zadaniem przeciętnego człowieka było przedłużanie gatunku. Bohater traktował większość społeczeństwa niczym zwierzęta, wyłącznie predestynowane do spełniania biologicznych potrzeb, bez życia duchowego.
Całkowicie odmienny był stosunek Raskolnikowa do jednostek wybitnych. Byli to nieliczni geniusze, który kształtowali historię ludzkości. Na ich barkach spoczywała więc ogromna odpowiedzialność. Zdaniem Rodiona, wybitna jednostka mogła zrobić wszystko, co uważała za słuszne. Geniuszy miały nie obowiązywać ogólnie przyjęte zasady moralne. Powinni kierować się wyłącznie własnym sumieniem. Raskolnikow sądził, że cel uświęca środki. Jednostki wybitne miały prawo nawet do dopuszczania się zbrodni, jeśli uważały to za słuszne. Poglądy Rodiona były więc bardzo ryzykowne. Raskolnikow uważał, że tylko życie geniuszy reprezentuje wartość. Sądził też, że niektórzy ludzie powinni stać ponad prawem, co stanowiło poważne zagrożenie dla bezpiecznego i harmonijnego funkcjonowania społeczeństwa.
Poglądy Raskolnikowa były z pewnością bardzo kontrowersyjne, sprzeczne z zasadami moralnymi. Sytuacja stała się jednak jeszcze bardziej niebezpieczna, gdy bohater postanowił posunąć się krok dalej i wcielić teoretyczne rozważania w czyn. Jako swoją ofiarę wybrał lichwiarkę, Alonę Iwanowną. Określał kobietę pogardliwym mianem „wszy ludzkiej”. Raskolnikow traktował zbrodnię, jak pewnego rodzaju test. Sądził, że w ten sposób przekona się, czy rzeczywiście jest wybitną jednostką. Rodion był przekonany, że tylko prawdziwy geniusz będzie w stanie zachować zimną krew i nie stracić nad sobą kontroli po dokonaniu morderstwa. Jak się później okazało, światopogląd Raskolnikowa był nie tylko okrutny, ale również błędny, dlatego musiał doprowadzić go do upadku. Rodion dokonał zbrodni, ale popadł w obłęd, dlatego szybko sprowadził na siebie podejrzenia śledczego Porfirego Pietrowicza.
Raskolnikow musiał, ale przede wszystkim w końcu chciał przyznać się do morderstwa. W tym momencie, rozpoczęła się jego przemiana wewnętrzna. Podczas pobytu na katordze na Syberii, Rodion zrozumiał, że nie ma racji. Każde życie ludzkie jest wartościowe. Nikt nie ma prawa stawiać się w roli Boga i decydować o cudzej egzystencji. Bohater przekonał się, że żadna idea nie może usprawiedliwiać ludzkiej krzywdy.
Aktualizacja: 2024-12-25 15:19:58.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.