Tomasz Judym jest głównym bohaterem powieści Stefana Żeromskiego „Ludzie bezdomni”, a Cezary Baryka - powieści tego samego autora, zatytułowanej „Przedwiośnie”. Między mężczyznami istnieją liczne podobieństwa, ale też istotne różnice. Częściowo, wynikają one z okoliczności, w których żyją. Akcja „Ludzi bezdomnych” toczy się w latach 90. XIX wieku, a „Przedwiośnia” – w latach 1914-1919.
Bohaterowie różnią się pod względem pochodzenia. Tomasz Judym urodził się w rodzinie ubogiego szewca na warszawskiej ulicy Ciepłej w Warszawie. Jego dzieciństwo nie należało do szczęśliwych. Mieszkał w wilgotnej, dusznej suterenie porównywanej do grobu. Matka wciąż chorowała, a ojciec nadużywał alkoholu. Ma starszego brata Wiktora, który już zdążył założyć własną rodzinę: posiada żonę, Teosię oraz dwójkę dzieci, Franka i Karolinę. Wiktor musi ciężko pracować w stalowni, a jego żona - w fabryce cygar. Może pozwolić sobie na wyjazd do Szwajcarii, dopiero za sprawą pomocy Tomasza.
Cezary Baryka wywodzi się z całkowicie innego środowiska. Urodził się w rodzinie o tradycjach szlachecko-inteligenckich. Rodzice podjęli mimo to decyzję, aby zostać poza granicami Polski, ze względu na pracę urzędniczą Seweryna Baryki. Ich syn nie wychowywał się w Polsce, ale w mieście Baku, należącym wówczas do Rosji. Cezary jest jedynakiem, rozpieszczanym przez nadopiekuńczą matkę, Jadwigę, która w okresie nastoletnim swego syna, nie potrafiła zapanować nad jego buntem. Gdy jego ojciec wyjeżdża na wojnę, Czarek cieszy się całkowitą swobodą, co sprawia, że bardzo późno orientuje się w jakim stanie zdrowotnym jest jego matka. Jego bunt wynika bardziej ze znudzenia, niż prawdziwego niezadowolenia z życia. Sytuacja Cezarego staje się prawdziwym wyzwaniem dopiero, gdy w Baku wybucha rewolucja.
Judym musiał wykazać się determinacją, aby zdobyć wykształcenie. Możliwość wydostania się z biedy częściowo zawdzięcza szczęściu, ale nie można odmówić mu determinacji. Po śmierci matki, zabrała go do siebie zamożna siostra ojca. Kobieta traktowała go jednak w bardzo niewłaściwy sposób. W młodości była panią lekkich obyczajów, dzięki czemu dorobiła się mieszkania. Wciąż zapraszała gości, z którymi grała w karty. Przegrywała duże sumy pieniędzy, dlatego w pewnym momencie zaczęła przyjmować lokatorów. Jednym z nich był nawet student, który uczył Tomasza. Ciotka opłaciła szkołę bratanka, jednak w zamian ten miał pełnić rolę chłopca na posyłki. Spał w przedpokoju, dlatego mógł położyć się dopiero po wyjściu gości, z kolei wstawał jako pierwszy, żeby sprzątnąć swoje posłanie i zrobić zakupy. Lekcje odrabiał w kuchni, a do egzaminów uczył się nocami. Dzięki swojej ambicji, Tomasz zdołał jednak ukończyć szkołę średnią, a następnie studia medyczne. Odbył też dwuletnie praktyki lekarskie w Paryżu. Baryka zdecydowanie nie poczuwał się do tego rodzaju poświęceń. Rodzice wynajęli mu prywatnego korepetytora, a mimo to, Cezary nie chciał się uczyć. Nie doceniał możliwości, które posiada. Dopiero po przyjeździe do Polski, postanowił podjąć studia medyczne, podobnie jak Judym.
Tomasz Judym posiada konkretny cel, do którego dąży, mimo licznych przeciwności. Uważa, że ma obowiązek spłacić swój dług wobec społeczeństwa, czuł obywatelski obowiązek motywowany ludzkim altruizmem. Udało mu się uniknąć ubóstwa w dorosłym życiu, dlatego postanawia poprawić warunki życia najbiedniejszych warstw społecznych. W ten sposób chce odwdzięczyć się za szansę, którą otrzymał. Większość ubogich, między innymi jego brat, nigdy nie miała możliwości ukończenia studiów i zostania lekarzem. Nie dziwi więc, że praca jest dla Judyma priorytetem. Gdy zostaje odrzucony przez środowisko medyczne w Warszawie, które nie jest jeszcze gotowe na rozwój nauki, wyrusza do Cisów. Tam również spotyka się z przywiązaniem ludzi do materialności oraz ze znieczuleniem na los ubogich. Walczy o poprawę warunków życia chłopów, ale przegrywa z bezdusznym zarządem uzdrowiska. Jego starania przypominają syzyfowe prace, niekończące się próby osiągnięcia celu skazanego na niepowodzenie. Ta porażka jednak go nie zniechęca. Judym wyjeżdża do Zagłębia, gdzie zamierza zapewnić opiekę medyczną ubogim górnikom, pracującym w niebezpiecznych warunkach. Tomasz nie jest młodopolskim dekadentem, ale pozytywistą, realizującym ideały pracy organicznej i pracy u podstaw.
Tomasz jest dojrzałym mężczyzną, który już zdecydował, co jest dla niego najważniejsze. Cezary Baryka to dopiero zagubiony nastolatek. Gdy jego ojciec wyjeżdża na wojnę, ma czternaście lat. Nie odnalazł jeszcze swojego miejsca na świecie, nie ma ukształtowanego światopoglądu. Brak doświadczenia życiowego sprawia, że bywa impulsywny i naiwny, co widać zwłaszcza w jego przekonaniach społeczno-politycznych i podatności na manifesty. Początkowo popiera rewolucję, chce mieć wrażenie, że kształtuje lepszy świat. Gdy jednak zamieszki opanowują Baku, okazuje się, że życie w nowej rzeczywistości jest trudne. Matka z trudem zdobywa środki do życia, chociaż wcześniej rodzina była zamożna. Następnie, kobieta zostaje aresztowana i umiera. W mieście dochodzi też do rzezi Ormian.
Odnalazłszy ojca, Cezary wyrusza w podróż do Polski, w czym dopatruje się szansy na lepsze życie. Naiwnie wierzy w opowieści ojca o szklanych domach, jakie dzięki specjalnej technologii rzekomo buduje się w tym kraju. Cezary ponownie czuje się rozczarowany, ponieważ w Polsce panuje zacofanie, chaos i ubóstwo. Zmaga się z zawodem odradzającą się ojczyzną, charakterystycznym dla młodzieży epoki XX-lecia międzywojennego, wyrażającego przeważnie żal do „starszych”, iż taką ojczyznę im przekazano. Baryka, który wcześniej odwrócił się od rewolucji, zostaje socjalistą i zapisuje się do partii robotniczej. Mimo początkowego wahania, przystępuje do wojny polsko-radzieckiej, widząc entuzjazm Polaków i upatrując w tym dobrego sygnału na przyszłość. Cezary jest bohaterem dynamicznym, przechodzi przemianę z niedojrzałego chłopca w odpowiedzialnego, ale rozczarowanego życiem mężczyznę. Jego poglądy wciąż się zmieniają. Judym jest już człowiekiem ukształtowanym, gotowym oddać wszystko, za swoje ideały.
Bohaterowie obydwu powieści przeżywają niespełnioną miłość. Tomasz Judym z wzajemnością zakochuje się w guwernantce, Joasi Podborskiej. Oświadcza się jej i zostaje przyjęty, ale szczęście pary nie trwa długo. Po utracie pracy w Cisach, Judym wyjeżdża do Zagłębia. Joasia odwiedza go w nowym miejscu i deklaruje gotowość do pomocy. Tomasz podejmuje jednak trudną decyzję. Stwierdza, że nie może kochać nikogo ani niczego, dopóki nie poprawi warunków życia najuboższych. Judym jest człowiekiem z misją – pragnie poświęcić swoje życie poprawie warunków bytowych najuboższych. Choć kocha Joasię i mógłby z nią stworzyć szczęśliwy związek, decyduje się na samotność, uznając, że bliskie relacje osobiste mogłyby odciągnąć go od realizacji jego idei społecznych. Jego miłość zostaje więc podporządkowana wyższym celom, co przynosi cierpienie zarówno jemu, jak i Joasi.
Cezary Baryka to postać o zupełnie innym podejściu do miłości i relacji z kobietami. Jego uczucia są mniej dojrzałe, bardziej powierzchowne i podporządkowane impulsom. Jego relacje w Nawłoci – flirt z Wandą, Karoliną i Laurą – nie mają w sobie głębi ani poczucia odpowiedzialności. Cezary kieruje się raczej platoniczną fascynacją, a jego postępowanie prowadzi do tragicznych wydarzeń, takich jak śmierć Karoliny otrutej za pomocą strychniny przez Wandę. Związek z Laurą również kończy się w atmosferze skandalu, a ostatecznie kobieta wychodzi za mąż za kogoś innego. Miłość Cezarego jest bardziej skoncentrowana na nim samym i jego pragnieniach, co kontrastuje z pełnym poświęcenia uczuciem Tomasza do Joasi.
Mimo licznych różnic, Judym i Baryka są do siebie podobni. Wyrażają własną opinię, nie zważając na reakcję otoczenia. Można ich nazwać „ludźmi bezdomnymi”, tracą rodzinę i własny dom. Zostają skazani na tułaczkę po świecie i poszukiwanie swojego miejsca.
Aktualizacja: 2025-01-17 11:59:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.