„Fantazy” to dramat pisany wierszem, którego autorem jest Juliusz Słowacki. Dzieło nie ukazało się za jego życia, a poeta nie ukończył go przed śmiercią. Tekst przedstawia losy tytułowego Fantazego Dafnickiego, który pragnie poślubić Dianę. Ona z kolei kocha Jana, powstańca listopadowego. Jej ręka jest jednak przedmiotem transakcji między Fantazym a Respektami, którzy tym małżeństwem pragną spłacić swoje długi.
Spis treści
„Fantazy” bez wątpienia wykorzystuje formę, jaką jest dramat romantyczny – typ dzieła, który ukształtował się w epoce romantyzmu, a jego cechy stanowiły opozycję wobec poetyki klasycystycznej. Nawiązywały one do twórczości Szekspira. Polskimi przedstawicielami tego gatunku byli Adam Mickiewicz, Zygmunt Krasiński i właśnie Juliusz Słowacki.
Co wyróżniało typowy dramat romantyczny? Przede wszystkim luźna kompozycja, obecność niezależnych epizodów, brak poszanowania zasad poetyki klasycystycznej – przykładowo zasady trzech jedności – przeplatanie się rozmaitych stylów, obecność gatunków mieszanych, połączenie groteski z patosem, realizmu z fantastyką, a komizmu z tragedią. Były to dzieła zazwyczaj niesceniczne, a ich bohater to wybitna jednostka o silnym indywidualizmie, targana namiętnościami i przeżyciami, jak na przykład Konrad/Gustaw z trzeciej części „Dziadów” Mickiewicza.
Wielu badaczy uznaje, że „Fantazy” stanowi przykład parodii dramatu romantycznego. Słowacki miał doświadczenie w tym gatunku, czego przykładem są między innymi „Balladyna” i „Kordian”. „Fantazy” bierze jednak cechy tych utworów i ukazuje je w sposób parodystyczny. Główny bohater, Fantazy, to człowiek, który sam siebie uznaje za mistyka, romantyka i poetę, choć nikt nigdy nie widział jego utworów. Bohater nie przeżywa romantycznych uniesień i namiętności, jest znudzony życiem. Szukając podniet i nowych zajęć, pragnie poślubić Dianę – jednak nie z miłości, lecz z wyrachowania. Prawdziwa miłość łączy Dianę i Jana. Fantazy zamierza cynicznie kupić rękę ukochanej, choć szybko orientuje się, że dziewczyna nic do niego nie czuje i doskonale zdaje sobie sprawę ze swojej sytuacji.
Diana nie czuje porywów serca wobec Fantazego, lecz wobec Jana, kosyniera i człowieka niższego stanu. Jej rodzice widzą w córce szansę na spłatę swoich długów. Hrabiostwo Respektowie to kompromitacja arystokracji – ludzi przekonanych o swojej wyższości, lecz żyjących ponad stan i tonących w długach. Hrabia nie waha się przed kupczeniem ręką własnej córki w imię utrzymania dotychczasowego stylu życia. Taka obłuda i hipokryzja stanowią parodię wizerunku, jaki arystokracja chciała utrzymać. Respektowie to ludzie zakłamani i prymitywni, zupełnie inni od wyobrażenia o patriotycznej i szlachetnej szlachcie.
Słowacki dostrzegał zatem wiele wad swojego stanu i bez wahania zaakcentował je w swoim dramacie romantycznym, który w praktyce stał się parodią bohaterów romantycznych i romantycznego spojrzenia na miłość. Jednocześnie utwór stanowi krytykę takiego zachowania. Słowacki nie zgadzał się z wywyższaniem ponad stan ani z traktowaniem miłości w sposób przedmiotowy, zamiast romantyczny.
Aktualizacja: 2025-11-07 17:41:01.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.