„Pan Jowialski” to jedna z najbardziej znanych komedii autorstwa Aleksandra Fredry. Po raz pierwszy wystawiono ją w roku 1832 i do dziś pojawia się ona na deskach teatru. W dziele opisano perypetie niejakiego Ludmira, który w wyniku dowcipu trafia do domu rodziny Jowialskich, gdzie ostatecznie okazuje się zaginionym synem Szambelanowej i zostaje zaręczony z wnuczką pana Jowialskiego, Heleną. W dziele Fredro korzysta z rozmaitych motywów literackich.
Spis treści
Najważniejszym motywem, jaki pojawia się w dramacie „Pan Jowialski” jest ten związany z komedią, dowcipem. To właśnie on prowadzi do zawiązania się akcji dzieła, kiedy to Janusz w ramach żartu sprowadza do domu Jowialskich śpiącego Ludmira. Dzięki temu zostaje on następnie ugoszczony przez pana Jowialskiego, a ostatecznie zaręcza się z Heleną i dowiaduje się, że jest zaginionym synem Szambelanowej. W ujęciu Fredry komedia ma zatem moc kształtowania rzeczywistości i zmiany ludzkiego życia. Dowcip jest sposobem na odnajdywanie się w świecie i łączy ze sobą ludzi takich jak pan Jowialski i Ludmir. Z drugiej strony pokazuje to też, jak niepoważnie traktują życie ludzie uprzywilejowani w tym świecie, czyli przedstawiciele ziemiaństwa. Za komedią ukryty jest brak autentyczności i szczerości, dowcip przykrywa tutaj faktyczne problemy.
Kolejnym istotnym elementem komedii jest oczywiście motyw rodziny. Fredro przedstawia tu aż trzy pokolenia, zaczynając od pana Jowialskiego i jego żony, poprzez Szambelana i Szambelanowej, a na ich córce, Helenie, kończąc. Uosabiają one odmienne podejście do życia i sygnalizują, w jaki sposób zmieniają się czasy i wyznawane wartości. Mimo bycia rodziną poszczególni bohaterowie niespecjalnie wspierają się nawzajem. Szambelan na przykład nie potrafi oderwać swojej uwagi od ptaków, by wysłuchać problemów córki i jej poradzić, a Szambelanowa natychmiast oddaje jej rękę swojemu nagle odnalezionemu synowi z pierwszego małżeństwa.
W dziele ważny jest też motyw małżeństwa. Helena stoi przed wyborem, czy wyjść za Janusza. Dziewczyna zdaje sobie sprawę z tego, że różnią się między sobą poziomem intelektualnym, ale też rozumie, że majętny Janusz to dobra partia, a ślub z nim zapewni jej bezpieczne i spokojne życie. Gdy pojawia się nieznany dziewczynie Ludmir, to wykazuje ona nim zainteresowanie. Ostatecznie to właśnie z nim się zaręcza, gdyż okazuje się on zaginionym przed laty synem jej macochy, Szambelanowej. Mimo pozoru wyboru Helena nie ma zbyt wiele do powiedzenia w tak ważnej kwestii jak jej własne małżeństwo.
W komedii pan Jowialski nieustannie przytacza rozmaite bajki i opowieści. Z czasem stały się one nawet osobnymi utworami. Staruszek sięga po nie w różnych sytuacjach, między innymi wtedy, kiedy odnosi się do sytuacji Heleny z małżeństwem. Bajka o ośle i żłobie, małpie w kąpieli czy Pawle i Gawle stanowią oczywiście ukryte komentarze do bieżących wydarzeń z utworu.
Bohaterowie komedii to przedstawiciele ziemiaństwa. W tekście pojawia się zatem satyra na tę klasę społeczną. Fredro bezlitośnie wytyka jej słabości, oderwanie jej przedstawicieli od realiów życia w Polsce tamtych czasów, beztroskę i skupienie na prawdziwie nieistotnych sprawach. Fredro podkreśla przede wszystkim próżność i głupotę swoich bohaterów, lekkomyślność i przywiązanie do rzeczy nieważnych. Bohaterowie pogrążają się w marazmie, zamiast skupiać na kwestiach istotnych.
Aktualizacja: 2025-09-04 11:28:04.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.