Bolesław Prus to jeden z najbardziej znanych twórców epoki pozytywizmu oraz autor powieści „Lalka”, po raz pierwszy opublikowaną w 1889 roku. Książka opowiada o relacji kupca, Stanisława Wokulskiego, z arystokratką, Izabelą Łęcką. Wokulski darzy kobietę nieszczęśliwym uczuciem, które jest skazane na porażkę ze względu na pochodzenie klasowe mężczyzny. To, co wyróżnia „Lalkę” na tle innych powieści, to zastosowana w niej narracja.
„Lalkę” wyróżniają bowiem rozmaite typy narracji. Przede wszystkim jest to wszechwiedzący narrator trzecioosobowy, czyli ten, do którego czytelnicy są przyzwyczajeni. W powieści Prus stosował także mowę pozornie zależną, w której wewnętrzny monolog bohatera zostaje wchłonięty właśnie przez narrację. Szczególnie interesujące okazały się fragmenty zatytułowane „Pamiętnik starego subiekta”.
„Pamiętnik starego subiekta” to fragmenty powieści, wyróżniające się na tle narracji obecnej w dziele. To zapiski Ignacego Rzeckiego, które dotyczą wielu ważnych dla niego spraw - młodości, udziału w powstaniu na Węgrzech, Napoleona, Stanisława Wokulskiego i bieżących wydarzeń w sklepie i w Warszawie. Ponieważ to pamiętnik, to Rzecki stosuje w nim narrację pierwszoosobową. Jest to zatem jego osobista perspektywa i intymne zwierzenia starego subiekta. Dzięki temu czytelnik ma szansę zobaczyć wszystkie opisywane wydarzenia oczami mężczyzny. Czytelnik dowiaduje się wielu rzeczy na temat przeszłości Wokulskiego, dzięki czemu zyskuje pogłębiony obraz jego postaci. Jednocześnie Rzecki jest ślepy na zmiany, jakie przechodzi jego przyjaciel pod wpływem miłości do Izabeli. Jego perspektywa pozwala także zrozumieć, co zaszło w zachowaniu Wokulskiego. Z zapisków Rzeckiego wyłania się obraz starego romantyka, który żyje innymi wartościami niż kolejne pokolenia i nie podoba mu się to, w jaki sposób zmienia się świat.
Narracja pierwszoosobowa w pamiętniku Rzeckiego pozwala na zwielokrotnienie punktów widzenia, do których ma dostęp czytelnik powieści. W ten sposób odbiorca poznaje te same wydarzenia z różnych perspektyw, niekiedy także wzbogacone o plotki zasłyszane przez Rzeckiego na mieście. To zatem dodatkowe źródło informacji, cenne i pozwalające na samodzielne wyrobienie sobie opinii na dany temat. W ten sposób powieść zyskuje miano polifonicznej, a opisane wydarzenia można oceniać w bardziej obiektywny sposób.
Aktualizacja: 2025-04-08 21:30:18.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.