Patriotyzm to jeden z kluczowych wątków „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej, jednej z najważniejszych pisarek epoki polskiego pozytywizmu. Bez cienia wątpliwości można powiedzieć, że kwestia pielęgnowania tożsamości narodowej jest ideałem bliskim światopoglądowi autorki, czego dowodów można szukać na kartach powieści. Jednym z nich jest postawa Zygmunta Korczyńskiego, która zostaje jednoznacznie potępiona.
Zygmunt Korczyński to syn nieżyjącego Andrzeja Korczyńskiego, który zginął w powstaniu styczniowym. Po śmierci ojca wychowywała go matka, starając się zapewnić mu wszystko to, co najlepsze — otrzymał on staranne wykształcenie, uczył się u najlepszych nauczycieli i podróżował po Europie. Bardzo zależało jej, aby pielęgnował wartości, które były bliskie ich rodzinie, szczególnie miłość do ojczyzny, szacunek do tradycji, jak też pamięć o powstaniu z 1863 roku. Niestety, Zygmunt okazał się zupełnym przeciwieństwem pragnień opiekunki.
Zygmunt Korczyński wyrósł na osobę egocentryczną, przekonaną o swojej wyższości względem innych. Pobyt w rodzinnym majątku nie wzbudza u niego żadnego sentymentu, przeciwnie napawa go znudzeniem. Brakuje mu tutaj rozrywek, które dostarcza mu życie w większych, zagranicznych miastach. Mężczyzna nie interesuje się ojcowizną. Uważa, że matka powinna sprzedać rodzinną ziemię i wyjechać z nim za granicę. Co więcej, nie tylko nie dostrzega on poświęcenia własnego ojca, ale też kwestionuje jego czyny, bezczeszcząc pamięć zmarłej osoby. Doskonale wie, jak ważna jest dla jego rodziny mogiła powstańców i jej historia, a mimo to wyraża się o niej w sposób pogardliwy i pozbawiony szacunku.
Można się zastanawiać czy postawa Zygmunta to wyraz prawa do samorealizacji, które w epoce pozytywizmu było ważną wartością. Wydaje się, że człowiek ma przecież prawo do wyznawania innych wartości niż jego rodzina — takim przykładem jest też postać Witolda Korczyńskiego. Jednak między bohaterami, którzy notabene są przedstawicielami jednego pokolenia, Orzeszkowa nakreśliła szczególną różnicę. Problemem Zygmunta Korczyńskiego nie są odmienne zasady, ale ich zupełny brak. Mężczyzna jest skupiony wyłącznie na sobie i własnych potrzebach, zachowuje się w sposób cyniczny, obojętny i bezczelny, nie szanuje innych osób.
Fakt, że konfrontacja z matką, która wprost wyraża zawód postawą syna, nie wzbudza w nim żadnej potrzeby zmiany i rozwiązania konfliktu jest bardzo wymowny w tej sprawie. Orzeszkowa nie zostawia w powieści żadnego argumentu, który działałby na korzyść Zygmunta Korczyńskiego. W tym znaczeniu młody Korczyński jest karykaturalnie negatywną postacią.
Aktualizacja: 2024-08-20 20:09:55.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.