„Nad Niemnem” to jedna z najbardziej znanych powieści autorstwa Elizy Orzeszkowej i też jednym z najważniejszych dzieł epoki pozytywizmu. Opowiada o losach rodów Korczyńskich i Bohatyrowiczów i nakreśla rozległą panoramę społeczeństwa współczesnego Orzeszkowej. Opisane w tekście zostały też trapiące je problemy. Powieść rozgrywa się jednak na bardzo malowniczych terenach, których lokalizacja została zasygnalizowana już w samym tytule – leżą nad Niemnem.
W związku z bliską obecnością rzeki w powieści bardzo ważna jest przyroda. Pojawia się ona właściwie nieustannie, a losy ludzi są z nią nierozerwalnie splecione. Przyroda karmi zarówno dwór, jak i wieś Bohatyrowiczów. Oprócz tego Orzeszkowa postawiła na bardzo zróżnicowane, dokładne i malownicze opisy przyrody, w których ukazuje czytelnikowi, na jakim tle dzieją się poszczególne sytuacje. Przyroda jest ciągle obecna w jej powieści. W ten sposób Orzeszkowa podkreśliła też silny związek swoich bohaterów z naturą.
Cała akcja zaczyna się od opisu nadniemeńskiego krajobrazu i terenów położonych nad tą rzeką. To otwarta przestrzeń, pojawiają się tam łąki i pola, wszędzie kwitną kwiaty i słychać brzęczenie owadów. Takimi opisami Orzeszkowa przywołuje niespotykane piękno tej okolicy, podkreśla jej malowniczość. Oprócz tego autorka posługuje się też fachowymi nazwami roślin, zdradzając swoją szeroką wiedzę na ten temat. To także okazja do pokazania, jak różnorodna jest opisywana przez nią flora.
Opisywane przez Orzeszkową siedziby ludzi pozostają z przyrodą w harmonii. Rośliny stanowią osłonę, ale także dekorację dla poszczególnych budynków. Wszystko to razem nadaje temu miejscu specyficzną atmosferę. Sam Niemen, czyli rzeka, to nie tylko element krajobrazu. Służy on też łączeniu ze sobą poszczególnych postaci i wątków. Bohaterowie wielokrotnie płyną gdzieś rzeką, czy też spotykają się właśnie nad jej brzegiem. Niemen od lat żywi miejscową społeczność, daje jej schronienie czy jest też drogą transportu. Ludzie pojawiają się i znikają, natomiast rzeka trwa, przypominając równocześnie o nieprzemijalności natury oraz o tym, że wszystko się zmienia i nieustannie płynie. Niemen był na tych terenach już w czasach Jana i Cecylii, jest tu też, gdy Janek i Justyna wyznają sobie miłość nad jego brzegiem. W ten sposób rzeka łączy ze sobą kolejne pokolenia.
Przyroda, czyli Niemen, pełni też funkcję sakralną. To właśnie rzeka stanowi drogę do powstańczej mogiły, gdzie leżą polegli w tym zrywie niepodległościowym. W ten sposób staje się ona też swoistym symbolem. Mieszkańcy okolicy muszą za nią podążać, by dostać się do miejsca spoczynku swoich bliskich.
Natura w powieści „Nad Niemnem” dzięki temu wszystkiemu zyskuje zatem charakter rajski, arkadyjski, stanowi idealne miejsce do życia. Ludzie żywią się plonami z okolicznych pól, Niemen też pozwala im tu mieszkać. Piękno przyrody sprawia też, że całość nabiera praktycznie sielankowego charakteru. Ludzie, którzy są wierni ziemi i żyją z nią w harmonii, są zdrowi, silni i szczęśliwi. Mają w życiu cel oraz poczucie spełnienia. Brak kontaktu z naturą z kolei w „Nad Niemnem” jest powodem upadku charakteru i natury ludzkiej. Przyroda w tej powieści tworzy zatem świat idealny, miejsce mityczne i święte.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.