„Mistrz i Małgorzata” to słynna powieść autorstwa Michaiła Bułhakowa. Opowiada ona historię o tym, co się dzieje, kiedy do Moskwy przybywa sam szatan ze swoją świtą. W te wydarzenia zostaje wplątana para kochanków, czyli tytułowi Mistrz oraz Małgorzata. Dzieło to zawiera wiele interesujących wątków i można w nim wyróżnić bardzo istotne motywy literackie.
Ponieważ wiele wydarzeń opiera się o wątek przybycia Wolanda i jego świty do miasta, to w dziele bardzo istotny jest motyw szatana. Pojawia się on nagle i od razu sprawia, że rzeczywistość całkowicie się zmienia. Woland i jego towarzysze sprawiają, że nic nie toczy się zgodnie z przewidzianym biegiem. Szatan pojawia się w Moskwie, by wyprawić tam tradycyjny bal. Szatan Bułhakowa wygląda jak człowiek i ma jego cechy.
W powieści jednym z głównych wątków jest uczucie, jakie łączy Mistrza i Małgorzatę, wskazać można zatem motyw miłości. Pojawia się ona między bohaterami nagle i wbrew wszelkim przeciwnościom trwa. Mistrz i Małgorzata są w stanie zrobić dla siebie wiele i to uczucie jest dla nich główną motywacją do działania.
W powieści pojawiają się rozważania, łączące się z motywem Boga. Wiele postaci zastanawia się, czy w ogóle on istnieje, a pojawienie się szatana w mieście stanowi jeden z dowodów na to. Akcja dzieje się w ateistycznej Rosji, ale niewiara bohaterów zostaje wystawiona na prawdziwą próbę.
Bardzo często w powieści pojawia się motywy zdrady. Jest ona obecna chociażby w relacji Mistrza i Małgorzaty, ponieważ kobieta zdradza swojego męża, by być z ukochanym pisarzem. Zdrada pojawia się też w wątki Jeszui, który zostaje sprzedany przez Judę, który też następnie z tego powodu zostaje zamordowany. Juda też zostaje zdradzony, czyni to jego przyjaciółka imieniem Nisa. Mistrza zdradza jego przyjaciel, by odebrać mu mieszkanie.
Bułhakow eksploruje także motyw nauczyciela, czy może raczej mistrza. Tak określa się główny bohater powieści, wyzbywając się swojego imienia dla tego przydomka. Doświadczony literat, Berlioz, poucza kolegę po fachu, Iwana Bezdomnego. Jeszua jest mistrzem dla swoich uczniów, na przykład Mateusza Lewity. W powieści uczniowie często nie potrafią spełnić oczekiwań swoich mistrzów. Tytułowy Mistrz poucza w szpitalu psychiatrycznym Iwana Bezdomnego, który jednak porzuca literaturę i staje się pracownikiem naukowym.
Autor powieści pokazuje, że ludzie często źle czują się w miejscach, które powinny być dla nich domem. Ma to miejsce zarówno w wątku toczącym się w Moskwie, jak i tym dotyczącym Jeszui i Poncjusza Piłata. Bułhakow pokazuje też, że okazałe i bogate budynku nie zawsze muszą być domem - Małgorzata woli mieszkać w suterenie z Mistrzem, niż w willi z niekochanym mężem. Nagrodą dla Mistrza i Małgorzaty jest ich wieczysty domek.
Bułhakow przy pomocy postaci Małgorzaty eksploruje motyw kobiety. Jest ona dynamiczna, podejmuje niezbędne decyzje, nie waha się, a dla swojego ukochanego jest w stanie zrobić wszystko. By odzyskać Mistrza, Małgorzata po prostu działa, na przykład przyjmując rolę gospodyni na balu u Wolanda. Nie brakuje jej jednak przy tym miłosierdzia. Małgorzata to kobieta wrażliwa i zmotywowana, dla której miłość stanowi prawdziwy cel w życiu.
W powieści Bułhakowa śmierć towarzyszy postaciom nieustannie. Motyw śmierci pojawia się już na początku tekstu, kiedy to w wyniku przepowiedni Wolanda Berlioz traci głowę pod tramwajem, Umiera też Jeszua Ha-Nocri, skazany przez Piłata na ukrzyżowanie oraz Juda, który zdradził Jeszuę i zostaje za to zasztyletowany. Na balu Wolanda ginie też baron Meigel, którego krew staje się toastem. Woland zapowiada też, że ludzie po śmierci dostają to, w co wierzą.
Bohaterowie powieści „Mistrz i Małgorzata” realizują też motyw samotności. Odczuwa ją zwłaszcza Małgorzata, tkwiąca w nieszczęśliwym małżeństwie bez miłości. Ratuje ją od tego dopiero Mistrz. Samotny jest też Poncjusz Piłat w zaświatach, gdzie nie ma żadnego towarzystwa. Ha-Nocri także jest odrzucony przez innych. Bohaterowie mierzą się z tym uczuciem i walczą z nim, każdy na swój własny sposób. Samotność to tutaj odrzucenie i niezrozumienie przez innych.
Wiele postaci reprezentuje motyw władzy. Są to na przykład literaci ze stowarzyszenia czy Poncjusz Piłat, działający jako namiestnik cesarski. Gdy Woland przybywa do Moskwy, to zaczyna przejmować kontrolę nad sytuacją, a co za tym idzie, zyskuje też władzę nad ludźmi. Władza jest bardzo pożądana i każdy chce zyskać chociaż odrobinę mocy nad innymi.
Bohaterowie Bułhakowa mierzą się też z motywem cierpienia. Wynika ono z ich samotności, z błędnych decyzji życiowych czy też życia w okrutnym systemie, który uniemożliwia ludziom spełnianie się. Na przykład Mistrz cierpi z powodu krytyki, z jaką spotkało się dzieło jego życia, przeżywa to tak mocno, że kończy się to dla niego pobytem w szpitalu psychiatrycznym. Cierpi też ukrzyżowany Jeszua.
Akcja powieści toczy się w Moskwie i Jeruszalaim sprzed dwóch tysięcy lat. W związku z tym w dziele obecny jest motyw miasta jako tła wydarzeń.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.