"Mistrz i Małgorzata” autorstwa Michaiła Bułhakowa to jedna z najbardziej znanych pozycji klasycznej literatury rosyjskiej. Przedstawia losy tytułowej pary, czyli Mistrza i Małgorzaty, których historia zaczyna w pewnym momencie łączyć się z wizytą szatana i jego świty w Moskwie w latach trzydziestych XX wieku. Rzeczywistość dla wielu postaci zmienia się z dnia na dzień, a wydarzenia przybierają nieprzewidywalny i chaotyczny obrót. Na ich tle szczególnie wyróżnia się Moskwa, która jest miejscem akcji tej powieści. Autor dostarcza między innymi szczegółowego obrazu tego miasta oraz jego mieszkańców.
Bułhakow pokazuje Rosję oraz Moskwę od jej gorszej strony. Miasto jest tutaj brzydkie, ponure i przygnębiające. Życie w nim wpływa na ludzi negatywnie i przygnębiająco, co ma odzwierciedlenie w ich zachowaniu. W Moskwie co jakiś czas można spotkać budowle, które świadczą o tym, że w przeszłości miasto było lepszym miejscem, w którym dało się dostrzec prawdziwe piękno. W czasie trwania akcji „Mistrza i Małgorzaty” atmosfera panująca tam jest jednak pełna nieznośnego napięcia, co ma też związek z panującym tam wówczas systemem. Swoiste pozytywne przedstawienie świty Wolanda na tle Moskwy i jej mieszkańców miało na celu pokazanie, że to miasto w latach trzydziestych było gorszym miejscem do życia niż samo piekło.
Moskwa u Bułhakowa - a także historycznie - była wówczas pod wpływem systemu totalitarnego. Autor szczegółowo pokazuje zatem realia życia w takich okolicznościach oraz to, jaki wpływ mają one na człowieka i jego zachowanie. Mieszkańcy Moskwy byli nieustannie inwigilowani i narażeni na różnego rodzaju donosy, wystawiano ich także na działanie propagandy. Wszyscy mieli wyznawać jeden światopogląd i tak samo spoglądać na świat. Symbolem tego jest między innymi zrzeszenie literatów Massolit, którego przewodniczącym był nieszczęsny Berlioz. To jego członkowie decydowali, jakie teksty ukażą się drukiem i które spośród nich zasługują na publikację. Nie było innych miejsc, do których literat mógłby się udać ze swoim dziełem, stowarzyszenie miało zatem monopol. Jeśli komuś udało się coś opublikować bez aprobaty stowarzyszenia, to krytyka nie pozostawiała na tym tekście suchej nitki, czego przykładem była powieść Mistrza. Działania literatów to reprezentacja tego, jak wyglądał system, w którym funkcjonowali bohaterowie wykreowani przez Bułhakowa.
Organy takie jak Massolit były z założenia państwowe i realizowały odgórnie narzuconą im politykę. Stąd też w literaturze pojawiał się tak mocno zaznaczony aspekt ateizmu, który był narzucony z góry przez państwo. Mieszkańcy Moskwy musieli się do tego przystosować. Ich życie było bowiem regulowane nie tylko pod względem wyznawanej religii, ale też pod każdym innym, co jest widoczne w tekście Bułhakowa. To przez to też Mistrz nie mógł wydać tekstu, który opisywał spotkanie Poncjusza Piłata i Jeszui Ha-Nocri.
Codziennością mieszkańców Moskwy były zniknięcia, zsyłki oraz aresztowania. Mogło to spotkać każdego, kto w jakikolwiek sposób wydawał się podejrzany, na przykład o posiadanie nielegalnej waluty, jak miało to miejsce w przypadku Bosego. Ludzie byli wysyłani na Syberię lub do szpitali psychiatrycznych, jeśli stawali się dla władzy niewygodni. Każdy był zagrożony i każdego można było usunąć.
Społeczność ludzi żyjących w Moskwie trwa więc w wiecznym strachu i zaszczuciu, przez co miasto to wydaje się miejscem bardzo ponurym i pełnym beznadziei. Zniknęły tam też w większości więzi społeczne. Niektórzy byli jednak na swój sposób uprzywilejowani. Czerpali oni liczne korzyści, jakie przynosiła im współpraca z ówczesną władzą. Na przykład członkowie Massolitu prowadzą spokojne i stosunkowo dostanie życie, na przykład otrzymując porządne mieszkania. Mieli też dostęp do najlepszych moskiewskich restauracji, do których nikt inny nie mógł wchodzić.
Oblicze Moskwy zmienia się, gdy pojawia się w niej Woland ze swoją świtą. Ujawnia on liczne absurdy tego miasta oraz jego mieszkańców, wprowadzając chaos na jego ulice, co dla wielu mieszkańców z kolei jest prawdziwą ulgą.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.