Twórcy od zawsze czerpali inspirację z wielu wydarzeń swojego życia i epoka romantyzmu nie jest pod tym względem wyjątkiem. Twórcy tego okresu pełnymi garściami czerpali ze swoich doświadczeń, a ich biografie stały się wręcz tworzywem literackim. To na nim właśnie budowali swoje opowieści. Warto zaznaczyć, że twórcy tacy jak Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki czy Zygmunt Krasiński żyli w czasach pełnych historycznych zawirowań, takich jak na przykład zabory, które na zawsze zdefiniowały resztę ich życia czy nawet wygnały z rodzinnego kraju. Trudno się zatem dziwić, że w ich tekstach czytelnik odkrywa wiele autobiograficznych wątków i rozpoznaje w nich wydarzenia, jakie naprawdę przytrafiły się romantycznym twórcą.
Spis treści
Autor „Stepów akermańskich” jest chyba najbardziej wyrazistym przykładem literata, który z własnego życia uczynił tworzywo literackie. Jego wrażliwość w dużej mierze zdefiniowała nieszczęśliwa miłość do Maryli Wereszczakówny. Kobieta była w innym związku, gdy nawiązała relację z poetą i choć zerwali kontakt w momencie zaręczyn, wrócili do siebie po latach, wikłając się w romans okupiony skandalem towarzyskim. Z niespełnionego uczucia wyrosło pragnienie kobiety, aby odejść ze świata, co próbowała uskutecznić zażywając śmiertelną dawkę opium. Motyw fatalnej miłości zdominował między innymi zbiór dzieł Mickiewicza zatytułowany „Ballady i romanse”, który szybko stał się manifestem polskiego romantyzmu - przedstawiał ideę wyidealizowanej miłości, która sięga dalej niż śmierć. Ślad po tym uczuciu można odnaleźć w utworze „Dziady cz. IV”. Dotknięty jest nią główny bohater, czyli Gustaw, którego cierpienie upodabnia do goethowskiego Wertera, nie mogącego się pogodzić z brakiem możliwości zrealizowania związku ze swą wybranką. To sztandarowy bohater romantyczny, odrzucający świat rzeczywisty na rzecz marzeń o miłości. Maryla oraz uczucie, jakie żywił do niej Mickiewicz, stała się zatem nieodłącznym elementem jego twórczości.
Również inne aspekty biografii Mickiewicza można wyśledzić w jego dziełach. Będzie to między innymi przymusowa emigracja ze względów politycznych w 1824 roku, kiedy poeta został skazany po wykryciu organizacji filomackich. Podczas przymusowego pobytu w Rosji, znalazł się w Odessie, później w Moskwie, a także wyruszył na Krym, którego krajobraz („suchy przestwór oceanu”) bezpośrednio pobudził wyobraźnię artysty do stworzenia między innymi „Sonetów krymskich”. Sam wspomniany proces Filomatów i Filaretów, który między innymi stał się powodem tej tułaczki, odnalazł swoje odbicie w historii przedstawionej również w trzeciej części „Dziadów”. Samo zaś doświadczenie zaborów stało się dla Mickiewicza fundamentem wielu tekstów. To ono właśnie natchnęło go do poruszania wielu patriotycznych wątków, czy do oddania trudnych okoliczności, w jakich żyli jego towarzysze, którzy nie poddali się i dalej walczyli o wolną ojczyznę.
Emigracja Mickiewicza do Paryża przyczyniła się w dużej mierze do powstania „Pana Tadeusza”, ponieważ właśnie w latach 1832-1834, przebywając we Francji, wieszcz podobnie jak jego rodacy, szczególnie ufał postaci Napoleona. Wojska francuskie w oczach Polaków cieszyły się w owym czasie szczególną estymą, jako szansa na pokonanie Moskali. Trudne doświadczenie tęsknoty i nadziei oraz towarzyszące mu rozdarcie, Mickiewicz przekuł w literaturę.
Poeta wywodził się z arystokracji. Konsekwencje jego pochodzenia widoczne są na przykład w „Nie-boskiej komedii”, Krasiński żył bowiem w czasach intensywnych przemian społecznych, kiedy wysoki status nadany z racji urodzenia był coraz mniej znaczący, a wręcz powoli mógł stawać się stygmatem. Krasiński w swoim dramacie wyraził zatem strach przed nową rzeczywistością i przekonanie, że porządek świata, w którym arystokraci rządzą światem, był porządkiem przyrodzonym i nadanym przez Boga. Rewolucjoniści walczący o sprawiedliwość zdawali mu się być gorszymi ludźmi, ulegającymi swoim instynktom. W „Nie-boskiej komedii” widać osobisty strach Krasińskiego przed zmianami społecznymi zachodzącymi w tym okresie historii, ponieważ główny bohater, Hrabia Henryk, będąc jednocześnie poetą i przywódcą arystokracji w walce z rewolucjonistami, jest pewnego rodzaju porte-parole autora dramatu. W dziele odwzorowany jest osobisty konflikt poety toczący się w jego sercu. Był on bowiem zdeterminowany do życia w określonych realiach dziejowych i historycznych.
Juliusz Słowacki to autor również doświadczony emigracją, którą spędził w dużej mierze w podróży, chcąc zgłębiać korzenie europejskiej i chrześcijańskiej kultury. Podróżował między innymi do Grecji, był zafascynowany ruinami jako metafory ojczystego kraju. Będąc w okolicy Myken, poeta odwiedził budowlę uważaną za dawny grobowiec Agamemnona, króla greckiego powiązanego ze starożytną „Odyseją”. Pobyt ten zaowocował powstaniem utworu poetyckiego pt. „Grób Agamemnona” wydanego później w Paryżu. W wierszu tym Słowacki nawiązał do tematyki patriotycznej, mając zapewne w pamięci niedawne przegrane powstanie listopadowe. Wydźwięk utworu mówił bowiem o tym, iż odmieniony naród jest jak „posąg ze zwartej bryły”. Poeta nie ukrywa także osobistej relacji z bliską sobie ojczyzną, w której widzi dla siebie specjalne miejsce jako twórcy obdarowanego natchnieniem przez muzy, choć w przeciwieństwie do Adama Mickiewicza względnie zachowuje przy tym pokorną postawę.
Innym utworem powstałym wskutek emigracyjnej tęsknoty Słowackiego, przy jednoczesnej inspiracji krajobrazami widzianymi w drodze z Grecji do Egiptu w jest „Hymn o zachodzie słońca na morzu”. W tym dziele poeta, zachwycony zobaczonymi lecącymi nad statkiem płynącym do Aleksandrii bocianami, wylewa z siebie zachwyt nad obserwowanym krajobrazem. Jednocześnie, jest to obraz przepełniony smutkiem i bolesną nostalgią za ukochaną ziemią, na którą powrót równałby się z więzieniem. Wszystko, co dostrzegał ze statku, i tak nieustannie przypomina o cierpiącej ojczyźnie. Nawet najpiękniejsze zagraniczne krajobrazy nie są w stanie uleczyć serca zmartwionego wieszcza.
Oprócz wrodzonej wrażliwości na przyrodę i patriotyzmu, Słowackiego do tworzenia motywował także osobisty konflikt z Mickiewiczem. Polemizował on z jego ideą mesjanizmu z „Dziadów”, tworząc swojego „Kordiana” oraz przedstawioną w utworze ideę winkelriedyzmu. Gdyby nie pozaliteracki konflikt z Mickiewiczem, dzieła Słowackiego mogłyby się zupełnie inaczej prezentować. Silny wpływ na jego twórczość miał także specyficzny kontakt z matką. Jego ślady widoczne są w utworach wieszcza, a przede wszystkim w listach, jakie do niej wysyłał. Bez jej wkładu finansowego nie mógłby także tak swobodnie podróżować, co także miałoby wpływ na jego twórczość.
Twórczość romantyczna z założenia wiązała sztukę z życiem, a osobiste doświadczenia artysty zyskiwały uniwersalny wymiar, wyrażając powszechne dylematy epoki – tęsknotę za utraconą miłością, ból wygnania, poszukiwanie sensu w świecie pełnym sprzeczności. Mickiewicz, Słowacki czy Krasiński poprzez swoje dzieła nie tylko starali się uchwycić indywidualne przeżycia, ale przekształcali je w symboliczne opowieści o losie człowieka. Ich twórczość, będąca literackim zapisem wewnętrznych i zewnętrznych zmagań, nadała biograficznym faktom znaczenie artystyczne i stworzyła postaci oraz obrazy, które przetrwały pokolenia. Dzięki temu biografia poety romantycznego stała się nieodłącznym elementem literackiej mitologii i fundamentem dzieł, które wciąż fascynują i inspirują.
Aktualizacja: 2024-10-10 11:24:15.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.