Johann Wolfgang Goethe uważany jest w Europie za czołowego twórcę preromantyzmu oraz nurtu w kulturze zwanego okresem Burzy i naporu (niem. Sturm und Drang) będącego w istocie literackim protestem przeciwko uciskowi klasowemu, rozbiciu państwowemu i destabilizacji życia kulturowego. Ukazują to Cierpienia młodego Wertera, pierwszej powieści mieszczańskiej, na których łamach Goethe wprost obrazuje problem dominacji arystokratów, ignorowanie roszczeń mieszczan oraz ubożenie chłopów.
Spis treści
Dzieło Goethego to pierwsza powieść mieszczańska. Wiek XVIII stanowi bowiem moment rozwoju tej klasy społecznej, jej kulturowego i ekonomicznego przebudzenia. Nadal jednak pozostałości feudalizmu krępowały pełen rozkwit tej warstwy. Autor oddaje to na przykładzie samego głównego bohatera, który jest z pochodzenia mieszczaninem, z tego tytułu doświadczającym wielu przykrości. Werter jest wykształcony, inteligentny i wzbudza sympatię. Udaje mu się nawet zyskać posadę na placówce dyplomatycznej, co nawet dzisiaj uznano by za dosyć prestiżowe stanowisko. Dzięki niemu nawiązuję znajomość z hrabią C. Człowieka tego bardzo szanuje, a mimo to doznaje przez niego niezwykle bolesnego afrontu. Podczas przyjęcia zostaje bowiem wyproszony ze względu na swoje pochodzenie - zebrani arystokraci są bowiem jawnie uprzedzeni do mieszczaństwa. Nie ma tu znaczenia nawet to, że sam Werter robił na nich dobre wrażenie. Urodzenie okazuje się ważniejsze od charakteru jednostki. Sam Werter jednak nie jest przeciwnikiem zastanego systemu. Wręcz przeciwnie, uznaje go za właściwy. Buntuje się przeciwko niemu jedynie na płaszczyźnie osobistej, gdy odbiera mu możliwość osiągnięcia większego szczęścia życiowego. Wiąże się to z kolejnym elementem okresu „Burzy i naporu”, mianowicie przeświadczeniu o krępowaniu przez społeczeństwo wolności jednostki wybitnej. Bohater powieści Goethego niewątpliwie ma o sobie takie mniemanie.
To przeświadczenie o nietuzinkowości widać na przykładzie relacji bohatera z niższymi warstwami społecznymi. Autor opisuje ich nędzę, winiąc za to arystokrację. Swojemu bohaterowi daje z kolei dużo sympatii dla biedoty. Werter dostrzega w nich prawdziwość, fascynują go. Mogą to być pierwsze objawy romantycznego skierowania ku ludowości. O ile jednak Goethe pragnie zwrócić uwagę na problemy chłopów, jego bohater traktuje ich z góry. Dla niego nie są ludźmi równymi, stanowią raczej pocieszny element folkloru, nad którym jednostka wybitna może się rozczulać.
Można więc przyjąć, że „Cierpienia młodego Wertera” pod względem problematyki społecznej stanowią krytykę arystokracji i jej podejścia do warstw niższych. Biorą również w obronę mieszczaństwo, którego przejawem przebudzenia kulturowego jest właśnie powieść Goethego. Próbuje również wyrazić problemy najuboższych, za nędze których wini najbogatszych. Robi to jednak protekcjonalnie, nie zauważając aspiracji gminu.
Powieść epistolarna Goethego nie była jedynie wyrazem rozkwitu mieszczaństwa. Oddawała też uczucia i sposób myślenia całego pokolenia młodych ludzi. Spowodowało to ogromną popularność dzieła wśród nowego pokolenia, a przez to wypuszczono kolejne wydania. Efektem ubocznym była tak zwana „gorączka Werteryczna”, polegająca na stylizowaniu swojego ubioru i zachowania na bohaterach powieści. Niestety, w skrajnych przypadkach dochodziło też do powtarzania samobójczego aktu Wertera. Niemniej popularności książki wśród młodzieży nie można pominąć podczas analizowania jej społecznego wydźwięku.
Aktualizacja: 2024-12-06 17:11:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.