Stefan Żeromski, pisząc Przedwiośnie, zdaje się ostrzegać młodą Rzeczpospolitą przed niebezpieczeństwami rewolucji komunistycznej. Realne zagrożenie w latach wydania książki, autor ujmuje w kształt historii Cezarego Baryki - syna polskich imigrantów z Baku. Wyjątkowo inteligentny, wrażliwy na ludzką nędzę chłopak, doświadcza w swoim życiu "wiatru ze wschodu" zarówno jako uczestnik, jak też kontestator tej idei. Mogąc przeanalizować rewolucję z dwóch perspektyw, dochodzi do wniosku, że jest ona jedynie brutalną zmianą władzy i nie ma możliwości powodzenia wobec problemów klasy robotniczej. Krytykując idylliczne pomysły polskich komunistów, dostrzega zarazem potrzebę zmiany sytuacji społecznej - głównej przyczyny krwawych rewolucji.
Cezary Baryka w swoim życiu ma do czynienia z rewolucją trzy razy, przechodzi przy tym diametralne zmiany w jej postrzeganiu. Pierwszym etapem są wydarzenia z Baku, kiedy to młody chłopak zostaje porwany przez rewolucyjny szał. Idealistyczne hasła sprawiedliwości społecznej oraz wolności przemawiają do inteligentnego, choć naiwnego z powodu wieku, Cezarego. Uczęszcza on na mitingi, ogląda egzekucje, a nawet wydaje ostatnie oszczędności matki zgodnie z postanowieniami rad komunistycznych. Etap ten końcu się jednak dostrzeżeniem zakłamania systemu i realnego spojrzenia na rewolucję - krwawego rozruchu, gdzie nie zmienia się nic, prócz władzy.
Następnie Cezary uczestniczy w wojnie polsko-bolszewickiej. Znając już realia "systemu sprawiedliwości społecznej" walczy po stronie Polski. Zostaje nawet odznaczony i ratuje w czasie walki Hipolita Wielosławskiego. To właśnie w jego majątku doświadcza niesprawiedliwości społecznej obecnego systemu - widzi puste, bogate życie ziemian oraz biedę zacofanych chłopów folwarcznych. Tutaj nie doświadcza co prawda samej rewolucji, widzi jednak podstawy, na których prowodyrzy takich zajść żerują.
Ostatnim spotkaniem z rewolucją jest dla Cezarego spotkanie na studiach ideowych komunistów. Ludzie pokroju Antoniego Lulka czy towarzyszki Karyli szafują górnolotnymi hasłami. Tymczasem Cezary widział ich ukochaną rewolucję od środka, zna również stan polskiego proletariatu. Dostrzega więc, że zmiany są konieczne, ale nie mogą być przeprowadzone w sposób proponowany przez komunistów - biedne, niewykształcone masy są zdolne tylko do krwawego przewrotu, bez żadnej realnej zmiany.
Rewolucja w powieści Żeromskiego jest więc krwawym tumultem, przewrotem bez przewrotu. Wykorzystuje przy tym potrzebę zmian społecznych i brak perspektyw najniższych z jego warstw. Przemienia zdesperowanych ludzi w zezwierzęcony tłum, kierowany otumanionymi utopią marksistowską demagogami. Ostatecznie niesie ona za sobą więcej cierpienia, niż miała przynieść dobra. Cezary Baryka poznaje wszystkie te prawdy o rewolucji na własnej skórze. Dodać do tego można jeszcze, że sama idea jest niezwykle ponętna, dlatego właśnie chłopak daje się jej ponieść w Baku. Droga, jaką bohater przebywa od tamtego czasu, ukazana jest podczas jego konfrontacji z towarzyszami w Polsce - realista przemawia do rozentuzjazmowanych idealistów, którzy domagają się w istocie rozpętania piekła na ziemi. Rewolucja jest bowiem żywiołem niszczycielskim, raz rozpętana topi wszystko we krwi.
Przedwiośnie jest krytyką rewolucji, przeprowadzoną w sposób dogłębnym i z ujęciem perspektywy jej zwolenników. Idealistyczne hasła komunistów padają na podatny grunt społecznego niezadowolenia proletariatu, który nie ma już nic do stracenia. Zarazem warstwy najuboższe są "chore", a osoba w tym stanie nie może się sama leczyć. Nie mogą więc przynieść swoimi wystąpieniami poprawy w kraju. Rewolucja staje się wtedy narzędziem w rękach niegodziwych do zmiany stosunków społecznych - obierania majątków, czystek etnicznych, zezwierzęconego bestialstwa. Żeromski krytykuje rewolucję w takim wymiarze, jako myślenie utopijne o straszliwych konsekwencjach realnych. Zarazem jednak dostrzega potrzebę zmian, ostrzegając w przeciwnym wypadku przed "wiatrem ze wschodu".
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.